Το ίδιο βράδυ ο νεαρός κιθαρίστας άνοιγε τη συναυλία του Τυνήσιου ουτίστα Anouar Brahem. Μαζί του έπαιξε για πρώτη φορά το μουσικό πριόνι ο Νίκος Γιούσεφ που, έως τότε, χρησιμοποιούσε μόνο σε θεατρικές παραστάσεις. Στο Sani Festival ο Τηλέμαχος παρουσίασε το «Κυκνοστάλαγμα». Κυκλοφόρησε ταυτόχρονα από την Ankh Productions.
«Κυκνοστάλαγμα»
Στο πρώτο άλμπουμ του Τηλέμαχου συμμετείχαν μουσικοί απ’ όλο το φάσμα της μουσικής: η τσελίστρια Σοφία Ευκλείδου, ο μπασίστας Λάκης Τζήμκας, ο Δημήτρης Γιαννόπουλος, τενόρο και σοπράνο σαξόφωνο, ο Τάκης Μπάρμπας, tablas και ινδικό φλάουτο bansuri, o Τάσος Θεοδωράκης, σάζι και ούτι. Στο ηλεκτρικό σχήμα έπαιζαν επίσης ο Ρώσος πιανίστας Oleg Chaly, η τσελίστα Εύη Καζαντζή, ο Γιώργος Σμυρνής στο μπάσο και ο αλησμόνητος ντράμερ Κώστας Κουβίδης.
Τα χρόνια από την αρχή των ηχογραφήσεων, το 2001, περνούσαν. Στο μεταξύ το αρχικό ηλεκτρικό σχήμα μετατράπηκε σε ακουστικό και οι ηχογραφήσεις του στο Polytropon δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ. Το «Κυκνοστάλαγμα» τελικά κυκλοφόρησε ηχογραφημένο live!
Τζαζ στη Θεσσαλονίκη
Ιδρυτικό μέλος του «Συλλόγου φίλων της τζαζ και δημιουργικής μουσικής» στη Θεσσαλονίκη του 2002, ο Τηλέμαχος Μούσας ένιωσε την ενεργό αλληλεγγύη των μουσικών της τζαζ. Ο ένας συμπαραστεκόταν, χωρίς κανέναν ανταγωνισμό, στον άλλο. Τα χρόνια εκείνα καθιερώθηκαν νέοι συναυλιακοί χώροι, εκ του μηδενός. «Μύλος», «Υδρόγειος» και άλλοι φιλοξενούσαν συναυλίες των μελών της τζαζ κοινότητας της συμπρωτεύουσας παίζοντας τις συνθέσεις τους και όχι «μουσική φαγητού» για background χρήση.
Τρεις δισκογραφικές συλλογές με την συμμετοχή τους και τα σεμινάρια τζαζ μουσικών από το εξωτερικό σαν τον αξέχαστο Pat Martino -που συμμετείχαν σε διεθνή φεστιβάλ- ήταν το έργο του συλλόγου.
Από την αρχή
Όλα ξεκίνησαν όταν, στα πέντε του χρόνια, βρέθηκε στα χέρια του μια παιδική κιθάρα. Η πρώτη του σοβαρή ενασχόληση με τις έξι χορδές άρχισε όταν είδε στην κρατική τηλεόραση στα δεκατρία του τον Rory Gallagher με τις κιθάρες και το ψυχωμένο ιρλανδέζικο πνεύμα του να ηλεκτρίζει το κοινό τού Montreux Jazz Festival στην Ελβετία το 1979.
Ο Τηλέμαχος έως τότε καθηλωνόταν από τη δυναμική του hard rock των "Iron Maiden". Νόμιζε πως ο παραμορφωμένος ήχος των σόλο των Adrian Smith και Dave Murray γεννιόταν από synthesizers. Βλέποντας τον Rory, κατάλαβε. Στην κορύφωση της ροκ εφηβείας του, ήρθαν οι “Acetic Voice”, ένα thrash metal σύνολο, το πρώτο του. Το ακoλούθησαν οι “Medieval Death”, με τον Τηλέμαχο, ως frontman, να συμμετέχει με συνθέσεις του και να ερμηνεύει με πάθος τα new wave φωνητικά.
Αρχικά αυτοδίδακτος, σπούδασε αρμονία και κιθάρα στο Σύγχρονο Ωδείο και στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας της Θεσσαλονίκης, απ’ όπου κέρδισε υποτροφία για το Berklee College of Music της Βοστώνης. Τα λεφτά όμως ήταν λίγα, δεν έφταναν για την ακριβή ζωή της αμερικανικής μουσικούπολης. Ακολούθησε το μεταπτυχιακό στη jazz κιθάρα και τις νέες τεχνολογίες, στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ.
Εκπαίδευση και «Ειδική Αγωγή»
Είχαν προηγηθεί οι γεωπονικές και παιδαγωγικές σπουδές στη Θεσσαλονίκη και, σαν γεωπόνος, δίδαξε στα Γυμνάσια και τα Επαγγελματικά Λύκεια της Δυτ. Μακεδονίας. Σαν δάσκαλος πια, βρέθηκε για δέκα χρόνια στην «Ειδική Αγωγή». Μαθητές του, κυρίως ΑμεΑ. Όλα τα μαθήματα γίνονταν με μέσον τη διεθνή γλώσσα της μουσικής. Τα παιδιά αυτά συμμετείχαν στο μάθημα και σε πολλές θεατρικές παραστάσεις (Φεστιβάλ Αθηνών, «Ελευσίνα, Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021» κ.ά.) και βραβεύτηκαν για μια σύνθεσή τους, σε δικούς τους στίχους και μουσική, με θέμα το προσφυγικό.
Σήμερα ο κιθαρίστας, συνθέτης και χειριστής του theremin ασχολείται με τη σύνθεση μουσικών για την Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση - του υπουργείου Παιδείας. Συνάμα «τρέχει» μια πλατφόρμα podcast που παίρνει συνεντεύξεις από σημαντικούς ανθρώπους στον τομέα τους: τον αστροφυσικό Ξενοφώντα Μουσά, τον εγκέφαλο της εταιρείας μικροδορυφόρων “Libre Space” Πιέρρο Παπαδέα, τον εικαστικό και καθηγητή της ΑΣΚΤ Κωστή Βελόνη, τον Αδριανό Γολέμη, γιατρό και υποψήφιο αστροναύτη του European Astronaut Center ή, πρόσφατα, τον παγκοσμίου φήμης θεωρητικό φυσικό Δημήτρη Νανόπουλο. Επαγγελματικές μονογραφίες - πρότυπα επαγγελματικού προσανατολισμού.
Στις σύγχρονες δραστηριότητες του Τηλέμαχου έχει προστεθεί η διδακτορική του έρευνα στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ με ένα θέμα - «ποταμό»! «Επαυξημένη φωνητική έκφραση και αυτοσχεδιασμός στο σύγχρονο μουσικό δράμα με ψηφιακά μέσα», με επιβλέπουσα τη δρα Αναστασία Γεωργάκη.
Μουσική για το θέατρο
Η πιο ευχάριστη στιγμή της μουσικής του πορείας ήταν η παρουσίαση, τον Οκτώβριο του 2019, της όπερας «Οιδίποδας», με τίτλο “Sex with mum was blinding”, από τη θεατρική εταιρεία ODC (Οδύσσεια) σε σκηνοθεσία Έλλης Παπακωσταντίνου. Παίχτηκε για μια ολόκληρη sold out εβδομάδα στη Νέα Υόρκη, στο Brooklyn Academy of Music.
Η παράσταση τιμήθηκε με διθυραμβικές κριτικές από τα περιοδικά Opera Wire και The Observer. Τη μουσική που έγραψε ο Τηλέμαχος Μούσας και η Julia Kent ερμήνευσαν ο ενορχηστρωτής του αλησμόνητου βοκαλίστα της τζαζ Mark Murphy, Νεοϋορκέζος πιανίστας Misha Piatigorsky, η Julia Kent στο τσέλο, η τζαζ φωνή της Νάσιας Γκόφα, η σοπράνο της Λυρικής Λητώ Μεσσήνη και η Αναστασία Κατσιναβάκη.
Ακόμα, άλλοι Αμερικανοί βοκαλίστες και τέσσερις ερευνητές της ηλεκτροακουστικής μουσικής από το Πανεπιστήμιο του Stanford. Μαζί τους, η τότε ενδεκάχρονη κόρη του Δάφνη. Το έργο συντέθηκε μουσικά στη Νέα Υόρκη και γράφηκε από την Έλλη Παπακωνσταντίνου στο Stanford, όπου παίχτηκε στην πιλοτική μορφή του. Αξέχαστες στιγμές!
Είχαν προηγηθεί περίπου 60 συνθέσεις για θέατρο και τον σύγχρονο χορό και πολλές συνεργασίες με σκηνοθέτες σαν τον Στάθη Λιβαθηνό στη «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη, το «Πεθαίνω σαν χώρα» του Δημ. Δημητριάδη -σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού- με τον Τηλέμαχο επί σκηνής, στον ρόλο του μουσικού αλλά και του ηθοποιού, οι συνεργασίες με τον χορογράφο Δάφνις Κόκκινος -κάποτε βοηθό της Pina Bausch και σήμερα διευθυντή της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης- και τον Κωνσταντίνο Ρήγο.
Ως αποκορύφωμα, οι συνεργασίες του με τη μόνιμη συνεργάτιδα και πολλά χρόνια σύντροφο στη ζωή του Τηλέμαχου, την Έλλη Παπακωνσταντίνου, και η βράβευση και των δύο με το διεθνές βραβείο “Music Theatre Now!”. Βραβείο που κάποτε τίμησε τον Philip Glass και τον Heiner Goebbels.
Ο πρόσφατος χωρισμός τους ήταν μια δύσκολη στιγμή για τον πατέρα τής δεκατριών ετών σήμερα Δάφνης. Ένα ταλέντο της μουσικής που παίζει βιολί, κιθάρα και πιάνο κι έχει μια φωνή που σίγουρα θα χρειαστεί στα μελλοντικά του μουσικά πονήματα. Ο Τηλέμαχος νιώθει ανακούφιση όταν συνθέτει. Στη διαδικασία της σύνθεσης βρίσκεται σε εγρήγορση. Αισθάνεται πως «γεννάει» ένα παιδί.
Μουσικές Συνεργασίες
Ονειρευόταν από παλιά να δουλέψει μια μέρα με την Ισλανδή star Bjork και με την Καναδή σοπράνο Barbara Hannigan - ό,τι πιο ακραίο στη φωνητική τέχνη, ερμηνεύτρια των πιο απαιτητικών έργων σύγχρονης μουσικής. Έναν απίστευτο συνδυασμό ερμηνεύτριας και μαέστρου!
Στην αθηναϊκή αλλά και στη διεθνή μουσική καθημερινότητα, ο Τηλέμαχος παίζει με τον Blaine Reininger (φωνή και βιολί των "Tuxedomoon"), αλλά και πρόσφατα, με τα «Υπόγεια Ρεύματα». Τρία χρόνια πριν από το αδόκητο τέλος του Θάνου Ανεστόπουλου και μετά την περίοδο των «Διάφανων Κρίνων», υπήρξε βασικός συνεργάτης του.
Στις μουσικές του αναζητήσεις περιλαμβάνονται σχήματα όπως το «Kobane Quintet», ενώ, με τη φωνή της Νάσιας Γκόφα που συμμετέχει και σ’ αυτό, το μουσικό πριόνι του Νίκου Γιούσεφ, το τσέμπαλο του Πάνου Ηλιόπουλου, το κοντραμπάσο του Αλέξανδρου Τράμπα και με guest τη μεσόφωνο Θεοδώρα Μπάκα, σχημάτισαν το Jazz Baroque, που έπαιξε στις «Γέφυρες» του ΜΜΑ και στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος το 2019, με επιτυχία και έξοχες κριτικές.
Δίσκοι - σταθμοί ζωής
Ο μέχρι πρότινος τελευταίος δίσκος του ήταν μια «κιβωτός ήχων» στην οποία διέσωζε την πιο πρόσφατη προσωπική του μουσική ιστορία. Από τον avant garde metal ήχο των "Medieval Death" μέχρι την τζαζ και τη world music, με τη χρήση του μογγολικού overtone singing και του Αυστραλιανού ιθαγενούς aboriginal γιγάντιου πνευστού didgeridoo. Στο Newborn (Ankh Productions) συμμετείχαν δημοτικές φωνές, ο Blaine Reininger, η Μαρία Μανουσάκη, ο Αντώνης Ανδρέου, ο Θάνος Ανεστόπουλος, ο τραγουδιστής Jef Maarawi, η Julia Kent, η Pamelia Kurstin - βιρτουόζος του theremin και πολλοί άλλοι.
Στο Newborn μια κολεκτίβα ιδιότυπων «φωνών» ερμήνευσε τις συνθέσεις του Τηλέμαχου Μούσα, δημιουργώντας ένα παλίμψηστο ήχων, σε πολλά επίπεδα. Μία περγαμηνή που έχει αποξεστεί, σβηστεί, για να γραφεί ξανά. Και μετά ο Τηλέμαχος ένιωσε την ανάγκη της «επιστροφής», στο λιτό πρότυπο ενός guitar trio. Με τους Πάνο Τζινιόλη (ντραμς) και Γιώργο Γαλόπουλο (κοντραμπάσο), ηχογράφησαν το «Dreamtime», μία ακόμα κυκλοφορία της Ankh Productions.
Οκτώ συνθέσεις του Μούσα, μια διασκευή της δημώδους «Τηλλυρκώτισσας», το "Music for a while" του Henry Purcell, όπου ο Τηλέμαχος ερμηνεύει με το μουσικό πριόνι τη μαγική σύνθεση του Άγγλου συνθέτη του 17ου αιώνα, και ο αυτοσχεδιασμός στα τύμπανα του Τζινιόλη -με τα αποσπάσματα ποίησης του Ezra Pound με τη φωνή της Zoe Tsavdarides- ολοκληρώνουν το «Dreamtime». Μνήμες ανθρώπων που έφυγαν, τοπία, πνευματικές αναζητήσεις στοιχειώνουν ένα συγκινησιακό ηχοτοπίο, που στόχο έχει ένα ονειροχρονικό ταξίδι ζωής και μουσικής.
«Dreamtime» live!
Το «Dreamtime» θα παρουσιαστεί στις 16 Φεβρουαρίου στο Half Note Jazz Club. Συμμετέχουν: Tηλέμαχος Μούσας, κιθάρα και μουσικό πριόνι, Ιάκωβος Παυλόπουλος - τύμπανα, Παναγιώτης Χαραλαμπόπουλος - κοντραμπάσο και ο Γιώργος Κωνσταντελάκης, πιάνο. Special guests: Αναστασία Κατσιναβάκη, Γρηγόρης Κλιούμης ("Υπόγεια Ρεύματα"), Λαμπρινή Μίχου και Nadi Raj.
Επιμέλεια: Μαρώ Καβαλιέρου
