Ο Λέανδρος Πολενάκης, με τα πέντε βιβλία πεζογραφίας που έχει εκδώσει έως σήμερα, δίπλα στα ποιητικά του, τα δοκιμιακά και τις θεατρικές κριτικές (τα μυθιστορήματα «Ιστορίες από το χαμένο βιβλίο» εκδ. Ένεκεν, 2010 και «Ο κομμένος υπουργός», εκδ. Γαβριηλίδης, 2015, τα διηγήματα «Συνέβη στην Γκοντβάνα», εκδ. Δελφίνι, 1996 και «Βάρκα στο γιαλό, Ιστορίες με Σίφνο», εκδ. Πολιτιστικού Οργανισμού Δήμου Σίφνου, 2015 και τη νουβέλα «Λιλήθ ή το φτύσιμο και το φίλημα», εκδ. Εύμαρος, 2021), καθιερώνεται πια σαν ένας δόκιμος συγγραφέας. Ιδιαίτερα το τελευταίο του πεζογράφημα που μας απασχολεί σήμερα, "Λιλήθ ή το φτύσιμο και το φίλημα" (εκδ. Εύμαρος), με υπότιτλο «Χρονικό, Ιστορία, Μυθοπλασία», είναι μια αριστοτεχνική νουβέλα μοιρασμένη σε έξι μέρη που επικοινωνούν άμεσα μεταξύ τους. Οι τίτλοι αιφνιδιάζουν τον ανυποψίαστο αναγνώστη: «Τα μυστήρια των Παρισίων», «Θωμάς ο δύσπιστος και Ιάκωβος Περιμπάλας ή πώς έγινα συγγραφέας», «Η έκθεσή μου», «Εδώ Μόσχα ή πώς με συνέλαβαν», «Χρονικό μιας δύσκολης θητείας ή εγώ και ο δράκος», «Λιλήθ ή το φτύσιμο και το φίλημα».
Αληθινή Ιστορία με μυθοπλασία
Πρόκειται πράγματι για μια έντεχνη διαπλοκή της αληθινής Ιστορίας του τόπου μας, αναμιγμένη με τα απαραίτητα στοιχεία μυθοπλασίας, από τη δεκαετία του ’50 έως τη Μεταπολίτευση, επικεντρωμένη στη μαύρη επταετία 1967-1974, γραμμένη σε ύφος χρονικού, όπου ο συγγραφέας συνδυάζει αρμονικά το ατομικό με το συλλογικό, διηγούμενος χωρίς φόβο τα προσωπικά του παθήματα και πάθη, αλλά επίσης εκείνα ενός ολόκληρου λαού που υπέφερε τα πάνδεινα κάτω από μια ξενοκίνητη δικτατορία, γελοία και επίφοβη συγχρόνως. Όποιος δεν έζησε τη μαύρη επταετία, πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσει τη νουβέλα του Λέανδρου Πολενάκη που λέει τα πάντα, πρόσωπα και πράγματα, με το όνομά τους, για να γνωρίσει το αληθινό πρόσωπο της χούντας. Διαβάζουμε, για παράδειγμα, την ανάκριση που υπέστη ο συγγραφέας στη Μπουμπουλίνας τον Μάρτη του ’68, με τους διαλόγους ανάμεσα σε εκείνον και τους βασανιστές Κραβαρίτη, Καλύβα, Καραπαναγιώτη και έναν τερατώδη νάνο, απολύτως αυθεντικούς. Όπως και την αληθινή συνάντησή του στα υπόγεια της Ασφάλειας με έναν βετεράνο κομμουνιστή, που του άνοιξε εντελώς νέους τρόπους σκέψης. Και την πολιτική του ωρίμανση μέσα σε μια νύχτα.
Πρωτίστως βαθιά πολιτικό
Είναι, για όλα αυτά, το βιβλίο του Λέανδρου Πολενάκη πρωτίστως και βαθιά πολιτικό. Ενδεικτική είναι η παρά λίγο μοιραία περιπέτεια του συγγραφέα στη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του, χαρακτηρισμένου ως «αριστερού», η πάλη του με τον φανατικό αντικομμουνιστή υποπλοίαρχο «Δράκο», με τα αληθινά γεγονότα, όπως ακριβώς συνέβησαν (ο διάλογος με τον Δ. στο οπισθόφυλλο είναι απολύτως πιστός), που, αποστασιοποιημένος, μας αφηγείται σε ύφος «παρά προσδοκίαν» αστείο.
Αυτό ακριβώς είναι το κυριότερο γνώρισμα της νουβέλας του Πολενάκη, ότι συνδυάζει με τρόπο αμίμητο το γελοίο με το σοβαρό, το κωμικό με το δραματικό, προετοιμάζοντας τον αναγνώστη για την υπέρβαση του τέλους, που είναι, ίσως, ταυτόχρονα, όπως ο ίδιος σημειώνει, μια καινούργια αρχή. Για όλα όσα δεν είχε μιλήσει ώς τώρα μας μιλάει ο Λέανδρος Πολενάκης σ' αυτό το βιβλίο.
Ένα κυκλικό «παραμύθι μαγικού ρεαλισμού» είναι ολόκληρο το βιβλίο, με αληθινούς, «ώσπερ ημείς», ανθρώπινους χαρακτήρες αριστοτεχνικά πλασμένους, που διαβάζεται απνευστί και που ευφρόσυνα μας παρηγορεί για το ατελές του κόσμου και για τις ατέλειες της ανθρώπινης φύσης. Χωρίς να καλλιεργεί «τυφλές ελπίδες», αλλά και χωρίς τη μαύρη απελπισία των καλοθελητών οπαδών του «τέλους της Ιστορίας». Η ζωή, «μέγα αγαθό και πρώτο», συνεχίζεται.
* Η Ηρώ Αργυράκη είναι φιλόλογος, θεατρολόγος
info
"Λιλήθ ή το φτύσιμο και το φίλημα" του Λέανδρου Πολενάκη
Εκδόσεις Εύμαρος
σελ. 128, τιμή: 9 ευρώ
