Η προσωπική, διαισθητική ενασχόλησή του με την τέχνη της jazz είχε μάλλον μεγαλύτερη σημασία στην εξέλιξή του ως πιανίστα και συνθέτη. Ό,τι, όμως, έμαθε το οφείλει στις στέρεες θεωρητικές του σπουδές και τη βασική παιδεία του στο πιάνο, με την καθοριστική επίδραση εξαιρετικών δασκάλων.
Με σπουδές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, το «ταξίδι» του Δημήτρη Καλαντζή με τη μουσική ξεκίνησε νωρίς. Σπουδαίοι πιανίστες της τζαζ, όπως οι Wynton Kelly, Red Garland, Herbie Hancock, Kenny Kirkland, Michel Petrucciani, βρίσκονται ανάμεσα στα πιανιστικά του πρότυπα.
«Mano's» και «Modes & Moods»
Ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης, με τις δημιουργίες τους, και η ενασχόλησή του με αυτές υπήρξαν σημαντικές στην εξέλιξη της δικής του ύπαρξης ως συνθέτη, τζαζ πιανίστα και ενορχηστρωτή. Αυτό που ώθησε τον Δημήτρη Καλαντζή να διασκευάσει σε jazz ύφος τραγούδια αυτών, των πλέον σημαντικών εκφραστών της σύγχρονης ελληνικής μουσικής, ήταν η ισχυρή διαίσθησή του.
Στο “Mano’s - A jazz tribute to Manos Hadjidakis”, πέντε jazzmen και μια ορχήστρα κλασικής μουσικής ανακαλύπτουν ξανά την τζαζ εκδοχή του πιο κοσμοπολίτη Έλληνα συνθέτη. Το κουιντέτο του Δημ. Καλαντζή (Πατερέλης, Πολυζωγόπουλος, Γεωργιάδης, Κτιστάκης) και η Καμεράτα, με μαέστρο τον Μίλτο Λογιάδη, αυτοσχεδιάζουν σε συνθέσεις του Χατζιδάκι σ’ ένα άλμπουμ «100% Xατζιδάκις και 100% Jazz»!
Το “Mano’s” παρουσιάστηκε για πρώτη φορά με εξαιρετική επιτυχία στις 15 Ιανουαρίου και τις 21 Ιουνίου του 2011 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και κυκλοφόρησε από την ιστορική ετικέτα της Verve. «Προέκυψε από την ανάγκη μας να τραγουδήσουμε τη μουσική αυτή, που χαράχτηκε στις καρδιές μας από μικρά παιδιά, στη δική μας γλώσσα, της τζαζ. Η ουσία των μελωδιών του Μάνου είναι πάντα εκεί. Κι εμείς είμαστε ευτυχείς να τα ανακαλύπτουμε ξανά και ξανά» λέει ο Δημ. Καλαντζής.
Μίκης και Trane
Ως συνέπεια του “Mano's”, που διεθνοποιεί τη μουσική του μεγάλου Έλληνα συνθέτη Μάνου Χατζιδάκι, ακολούθησε το “Modes & Moods - Music by Mikis Theodorakis” για τον άλλο μεγάλο απόντα. Κυκλοφόρησε το 2013 και είναι μια δουλειά πάνω στις μουσικές του Μίκη Θεοδωράκη, σε μια πιο modal jazz κατεύθυνση, με παράλληλη αναφορά στην παρουσία του πλέον επιδραστικού μουσικού της τζαζ του δεύτερου μέρους του 20ού αιώνα. Του μυθικού σαξοφωνίστα John Coltrane.
Στον δίσκο την ορχήστρα και πάλι διευθύνει ο Μίλτος Λογιάδης. Όμως, αυτή τη φορά πρόκειται για την Ορχήστρα Εγχόρδων των Πατρών. Την απαιτητική ενορχήστρωση των εγχόρδων έκανε πάλι ο Γιάννης Αντωνόπουλος. Εκτός από τον Δημήτρη Καλαντζή στο πιάνο, το κουιντέτο απαρτίζουν σταθερά οι Τάκης Πατερέλης σαξόφωνο, Ανδρέας Πολυζωγόπουλος τρομπέτα και flugelhorn, Αλέξανδρος Δράκος - Κτιστάκης τύμπανα και Γιώργος Γεωργιάδης μπάσο.
Το εισαγωγικό σημείωμα το έγραψε ο ίδιος ο Θεοδωράκης εκφράζοντας την εκτίμησή του για το αποτέλεσμα. Η διαφορετική απόδοση στο τρυφερό -εν τη γενέσει του- «Του μικρού βοριά» είναι μία από τις πιο σημαντικές στιγμές του δίσκου και η «Όμορφη πόλη» διασυνδέεται ευθέως με το “Crescent” του John Coltrane. Αυτό τονίζεται τόσο από το τενόρο σαξόφωνο του Τάκη Πατερέλη όσο και από το πιάνο του Καλαντζή.
«Ο Δημήτρης Καλαντζής φτιάχνει ένα έργο σχεδόν αριστουργηματικό, ουσιαστικό και εξέχον στη σύγχρονη ελληνική τζαζ δισκογραφία. Αναμφιβόλως ένα classic» έγραφε ο Γιώργος Χαρωνίτης.
Με άλλα λόγια
«Η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, καθώς είναι πολυσυλλεκτική και άμεσα επικοινωνιακή, προσφέρεται για ποικίλες διασκευές, μεταγραφές αλλά και μεταλλάξεις. Έτσι η κάθε προσπάθεια για την επανεπεξεργασία των μελωδιών του έχει εκ προοιμίου τη συγκατάθεσή του. Αρκεί η εκάστοτε προσπάθεια να συντροφεύεται από τον σεβασμό και την ευαισθησία που χαρακτηρίζουν όλον τον μουσικό βίο του δημιουργού» τονίζει ο ιστορικός της μουσικής Γιώργος Μονεμβασίτης.
Και η θερμή αντίδραση του ίδιου του Μίκη: «Ήταν μία από τις πιο όμορφες και συγκινητικές στιγμές της ζωής μου όταν άκουσα την διασκευή των τραγουδιών μου σε τζαζ μορφή. Γιατί από πολύ μικρός είχα την τύχη να ακούσω -στον σπάνιο για την εποχή του φωνόγραφο- δίσκους τζαζ της κλασικής της περιόδου. Η μουσική αυτή με σημάδεψε και θα ήθελα να τη γνωρίσω σε βάθος, όμως οι συνθήκες δεν μου το επέτρεψαν... Για τον λόγο αυτόν χαιρετίζω την πρωτοβουλία αυτή του Δημήτρη Καλαντζή να ντύσει τα τραγούδια μου με ήχους τζαζ, και μάλιστα με έναν τρόπο τόσο υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου».
«Santa’s secret dance»
Το 2014 ο Δημήτρης επιμελήθηκε έναν «χριστουγεννιάτικο» δίσκο με την αφρόκρεμα της ελληνικής σκηνής και πρωτότυπες διασκευές που καλύπτουν ένα ευρύτατο μουσικό φάσμα: funk, blues, salsa και, φυσικά, την τζαζ στα καλύτερά της. Driving home for Christmas του Chris Rea, Funky Christmas του P. Wilson και I’ll be home for Christmas στα περιεχόμενά του.
Για πρώτη φορά σε δίσκο του Καλαντζή ακούγονται φωνές όπως η Μαρίζα Ρίζου, η “Sugahspank” Γεωργία Καλαφάτη και η Λουκία Παλαιολόγου. Το αποτέλεσμα της ποιότητας του δίσκου μας εγγυώνται οι Πατερέλης, Τσάκας, Πολυζωγόπουλος, Παπαδόπουλος, Μάνος, Ζαρέας, “Kiki” και ο Σπύρος Παναγιωτόπουλος μεταξύ άλλων.
«Χθες το βράδυ»
Τον Ιούνιο του 2016 ο Δημήτρης Καλαντζής κυκλοφόρησε το άλμπουμ με τίτλο «Χθες το βράδυ». Είναι ένα project που αφορά τους «παλιούς» Έλληνες συνθέτες σε μια mainstream τζαζική εκδοχή με πέντε πνευστά και ορχήστρα εγχόρδων. Ανάμεσά τους οι συνθέσεις των Κώστα Γιαννίδη, Κώστα Καπνίση, Γιάννη Σπάρτακου, Γιώργου Μουζάκη και όχι μόνο.
Ο δίσκος αυτός δεν είναι «ρετρό». Είναι ένας απόλυτα τζαζ δίσκος, στον οποίο ο Δημήτρης Καλαντζής προσπαθεί ν’ αναδείξει ποιος ήταν ο μουσικός κόσμος αυτών των ανθρώπων. Συμμετέχουν, με τις φωνές τους, η Τέρη Βακιρτζόγλου, η Πηνελόπη Τζανετάκη, η Αθηνά Ρούτση, η Έλλη Πασπαλά και -σε ένα μόνο κομμάτι- η Αλέκα Κανελλίδου. Οι Πατερέλης, Παναγιωτόπουλος, Τριβόλης, Λουκάτος, Πολυζωγόπουλος και Μάνος είναι οι βασικοί συντελεστές. Αυτή η δουλειά αποτελεί έναν φόρο τιμής στην παλαιότερη γενιά της ελληνικής τζαζ, με ιδιαίτερη μνεία στον διακεκριμένο διεθνώς πιανίστα Μανώλη Μικέλη.
Όπως και οι άλλοι δίσκοι του Δημήτρη Καλαντζή, έτσι κι αυτός θέλει να δώσει μια άλλη οπτική της ελληνικής μουσικής με μια πιο τζαζ «ματιά». Περιέχει τα έργα δικών μας συνθετών και τα δικά μας «standards» που ο πολύς κόσμος ξέρει τα λόγια και τα τραγουδάει μ’ ενθουσιασμό. Όπως οι Αμερικανοί ξέρουν τα λόγια των δικών τους standards -κι ας μην τα τραγουδούν οι τζαζ μουσικοί που τα παίζουν, με αυτόν τον τρόπο, η τζαζ περνάει πιο εύκολα στον κόσμο.
Από την αρχή
Ο Δημήτρης Καλαντζής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1967. Σπούδασε πιάνο και θεωρητικά στο Ωδείο Αθηνών και το Αθηναϊκό Ωδείο απ’ όπου αποφοίτησε με πτυχίο πιάνου και φούγκας, με «άριστα παμψηφεί». Από το 1990, εντάχθηκε στο τμήμα τζαζ της Μουσικής Ακαδημίας Liszt, στη Βουδαπέστη, απ’ όπου αποφοίτησε το 1994. Είναι δε κάτοχος του μεταπτυχιακού διπλώματος «Μουσική Ερμηνεία», του Ιονίου Πανεπιστημίου.
Ο Καλαντζής έχει συνεργαστεί με πολύ σημαντικούς μουσικούς της ελληνικής και της διεθνούς τζαζ σκηνής, όπως οι Kevin Mahogany (μένουν αξέχαστες εκείνες οι δύο τους βραδιές μαζί, στο Half Note Jazz Club), Andy Sheppard, Alex Foster, Ralph Peterson, Rex Richardson, Γιώργο Κοντραφούρη, Τάκη Πατερέλη, Τάκη Μπαρμπέρη, Γιώργο Φακανά, Δήμο Δημητριάδη, Δημήτρη Βασιλάκη και άλλους.
Έχει συμπράξει στις δισκογραφικές κυκλοφορίες των Rex Richardson (Jazz upstairs), Τάκη Πατερέλη (Let the blues talk), Δημήτρη Βασιλάκη (Secret path), Γιώργου Φακανά (Echoes), Γιώργου Πολυχρονάκου (Blink) και του Πρίαμου Μωράκη (Athenian Project).
Από το 1999 έως το 2011 ο Δημήτρης Καλαντζής υπήρξε τακτικό μέλος της Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Σταύρο Ξαρχάκο. Στο πλαίσιο της ΚΟΕΜ έχει συνεργαστεί με τους Διονύση Σαββόπουλο, Λουκιανό Κηλαηδόνη, Ηλία Ανδριόπουλο, Μάριο Τόκα και Νότη Μαυρουδή. Συμμετείχε ακόμα στις τότε ηχογραφήσεις της ορχήστρας.
O δάσκαλος της μουσικής
Ένα άλλο, μεγάλο κεφάλαιο στη μουσική ζωή του Δημήτρη Καλαντζή είναι η εκπαίδευση. Από το 2004 έως και το 2010 δίδαξε στο τμήμα τζαζ του Ιονίου Πανεπιστημίου, ενώ από το 2013 είναι ο βασικός καθηγητής στη Σχολή τζαζ του Ωδείου Αθηνών συμβάλλοντας στην ανάδειξη μιας νέας χρυσής -για την ελληνική σκηνή- γενιάς μουσικών. Έχει ακόμα διδάξει στο Ωδείο Athenaeum, στο Μουσικό Γυμνάσιο Πειραιά, στο Ωδείο «Νικόλαος Μάντζαρος», στο Modern Music School και αλλού.
Τους νέους μαθητές του τους συμβουλεύει να είναι προσηλωμένοι σε αυτό που κάνουν. Ν’ απολαμβάνουν το κάθε λεπτό της μουσικής που παίζουν και να προσέχουν πάνω απ’ όλα τον ήχο τους αναζητώντας σε βάθος τις ρίζες της μουσικής την οποία ερωτεύτηκαν και μαθαίνουν. Εκείνοι, με τη σειρά τους, εκτιμούν ότι ο δάσκαλός τους τούς «δείχνει» τη μουσική όχι σαν ένα «βουνό» που θα έπρεπε να υπερβούν, αλλά ως κάτι που μπορούν να καταφέρουν. Τους τονώνει την αγάπη τους γι’ αυτό που επέλεξαν και τους ξαναστήνει στα πόδια τους όταν αυτοί χάσουν το κουράγιο τους σε κάποια δύσκολη στιγμή.
Στους πιο άμεσους στόχους του Δημήτρη Καλαντζή είναι η παρουσίαση -δισκογραφική αλλά και συναυλιακή- τραγουδιών που, όπως ο ίδιος λέει, «είναι η πιο αυθεντική προσέγγιση του ανθρώπου με τη μουσική». Κι εμείς προσμένουμε τον δίσκο αυτόν να φτάσει στις δισκοθήκες μας και να παίξει αμέτρητες φορές στα πικάπ μας, στο σπίτι ή στο ραδιόφωνο.
Επιμέλεια:
Μαρώ Καβαλιέρου
