Το 2015, έντεκα χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατο της Lucia Berlin, η συλλογή διηγημάτων «Οδηγίες για οικιακές βοηθούς» -η οποία κυκλοφόρησε και στα ελληνικά το 2018 από τις εκδόσεις Στερέωμα- σύστησε στο διεθνές αναγνωστικό κοινό μια, αδίκως παραγνωρισμένη, σπουδαία διηγηματογράφο, η οποία τόσο εύστοχα χαρακτηρίστηκε από την κριτική ως «το καλύτερα φυλαγμένο μυστικό της Αμερικής».
Το «Βράδυ στον Παράδεισο», που κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις Στερέωμα σε θαυμάσια μετάφραση της Κατερίνας Σχινά, περιλαμβάνει άλλα είκοσι δύο δείγματα γραφής αυτής της τόσο ιδιοσυγκρασιακής πένας, που μεταπλάθει σε μεγάλη λογοτεχνία βιώματα και εμπειρίες. Βιώματα που θαρρείς χαράχτηκαν με πυρωμένο σίδερο στο πετσί της, αφού ο βίος της υπήρξε ασταθής και πολυκύμαντος, όπου ο αλκοολισμός, η αρρώστια, οι αποτυχημένοι γάμοι, η μητρότητα τεσσάρων αγοριών, οι συνεχείς μετακινήσεις και οι ανατροπές έπλασαν μια φιλοπερίεργη στοχαστική ψυχοσύνθεση που όμως ήξερε να αγωνίζεται και να ξεζουμίζει τη ζωή, με συμμάχους της το ανέμελο χιούμορ, τον ρέμπελο αυτοσαρκασμό και τη χροιά μιας βαθιάς υπαρξιακής μελαγχολίας που δεν την άφηναν να πάρει τίποτε στα σοβαρά. Ούτε καν, ή κυρίως αυτόν, τον εαυτό της.
Αφηγείται αφήνοντας το δράμα στην άκρη. Αντιμετωπίζοντας τη ζωή σαν μια περιπέτεια. Αντιμετωπίζοντας την καθημερινότητα, που άλλοτε είναι αδυσώπητα επαναληπτική και ψυχοφθόρα και άλλοτε κρύβει μύριες όσες εκπλήξεις, επίσης σαν περιπέτεια. Δημιουργώντας τις ηρωίδες της -αναρίθμητα προσωπεία για να εκφράσει τις βιωματικές αυτοβιογραφικές στη βάση τους εμπειρίες της-, οι οποίες, όποιες κι αν είναι οι αντιξοότητες, μάχονται για να παραμείνουν όρθιες, πιστεύοντας βαθιά, αλογάριαστα και αδιαπραγμάτευτα στη δύναμη που κρύβει μέσα της η ανθρώπινη συνάφεια. Ο άνθρωπος μέσα στον κόσμο, μέσα σε μια φύση πλουμιστή και ζωογόνα η οποία μπορεί να γεννήσει θαύματα, η οποία, από μόνη της η ίδια, είναι ένα θαύμα: αυτός είναι ο κόσμος της Λουσία Μπερλίν. Απόλυτη πίστη στον έρωτα, στην φιλία, στη μητρότητα.
Η μητρότητα αναφαίνεται τόσο καθοριστική που, από μια θάλασσα υποχρεώσεων και δεσμεύσεων, γίνεται ένας ωκεανός δυνατοτήτων και απολαύσεων. Η καταφυγή στην τέχνη επίσης. Όχι ως διαφυγή, αλλά ως μέσο δοξαστικού της ζωής. Δεν είναι ανέμελη η Μπερλίν - πώς θα μπορούσε άλλωστε; Είναι πεισματικά προσηλωμένη στη ζωή, αλλά πάντα κάπου στο βάθος καραδοκεί η αίσθηση της ματαιότητας: η μοναξιά της ύπαρξης, η φθορά και ο θάνατος. Οι ηρωίδες της μετακινούνται διαρκώς, αλλάζουν τόπο, αλλάζουν εραστές, αλλάζουν συνήθειες, η ιδιοσυστασία όμως ενός εύθραυστου -όχι λόγω αδυναμίας, μόνο λόγω ευαισθησίας- ψυχισμού δεν αλλάζει. Τίποτε δεν μπορεί να τις γλιτώσει από την απρόσκοπτη και ιλιγγιώδη ροή του χρόνου που κυλά και τις παρασέρνει στη δίνη του, δίχως να τις ρωτήσει. Η Λουσία Μπερλίν δεν θρηνεί. Μόνο παρατηρεί. Ακτινογραφεί τα λόγια, τις χειρονομίες, τα συναισθήματα των ανθρώπων, λες και πίσω από κάθε λέξη και πίσω από κάθε νεύμα τους θα ανακαλύψει απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν είχε τον χρόνο ούτε τη διάθεση να θέσει, αλλά που αυτές ήταν πάντα εκεί. Ένα μεγάλο -υπαρξιακό- ερωτηματικό το βλέμμα της και μια κατάφαση στη ζωή.
Ο λόγος της είναι ασθματικός, ακαριαίος, γρήγορος, δίχως στολίδια. Η δύναμη των αφηγήσεών της είναι η αυθεντικότητα, η αλήθεια και η οδύνη τους. Μια οδύνη που δεν κραυγάζει ποτέ, αλλά και ποτέ δεν απουσιάζει. «Το ουσιαστικό είναι η ιστορία» έλεγε η Λουσία Μπερλίν. Οι δικές της επαξίως την κατατάσσουν στο πάνθεον των μεγάλων διηγηματογράφων.
Info
Lucia Berlin
«Βράδυ στον Παράδεισο»
Εκδ. Στερέωμα
Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά
328 σελ.
Τιμή: 20 ευρώ
