Το 2018 είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Κίχλη το εξαιρετικό, και ένα από τα πιο συχνά ανθολογημένα, διήγημα του Ουίλιαμ Φόκνερ «Ο αχυρώνας φλέγεται», μια ιστορία ενηλικίωσης, μια ιστορία σύγκρουσης ανάμεσα σε έναν πατέρα κι έναν γιο: από τη μία η σιγουριά και η κτηνώδης δύναμη, από την άλλη η δύναμη της αμφισβήτησης, με φόντο τις ταξικές και φυλετικές αντιθέσεις της μετεμφυλιακής Αμερικής του 1895. Τώρα, από τις ίδιες εκδόσεις και πάλι, σε άρτια μετάφραση του Γιάννη Παλαβού, κυκλοφορεί άλλο ένα διαμαντάκι μικρής φόρμας του Φόκνερ με τον τίτλο «Κόκκινα φύλλα». Η εναγώνια όσο και μάταιη μάχη του ανθρώπου εναντίον της φθοράς και του θανάτου.
Το διήγημα κυκλοφόρησε το 1930 και είναι το πρώτο από μια σειρά έργων που ακολούθησαν -ανάμεσά τους και μερικά από τα αριστουργήματα του Φόκνερ-, που εκτυλίσσεται στην επινοημένη κομητεία Γιοκναπατάουφα. Στον πυρήνα του βρίσκεται το θέμα της δουλοκτησίας. Μόνο που εδώ ο μεγάλος Αμερικανός, χρησιμοποιώντας δεξιοτεχνικά την ειρωνεία και το γκροτέσκο, σε μια ανελέητη σάτιρα, κάνοντας μια αντιστροφή βάζει στη θέση των λευκών δουλοκτητών τους αυτόχθονες. Οι αυτόχθονες, επηρεασμένοι και μιμούμενοι τους λευκούς, υιοθετώντας τα τερτίπια τους, βουλιάζουν μέσα στη σήψη και την παρακμή. Είναι νωχελικοί, πλαδαροί και άξεστοι. Το σπίτι του αρχηγού της φυλής, με το κατάστρωμα ενός ατμόπλοιου στην πρόσοψη και τα φανταχτερά αντικείμενα-σύμβολα εξουσίας στο εσωτερικό του, απηχεί τον μιμητισμό και τη βαθιά σαπίλα που τον συνοδεύει.
Οι Ινδιάνοι, υιοθετώντας δίχως κρίση τους αξιακούς κώδικες των λευκών σ’ αυτή τη μείξη και την αλληλεπίδραση των πολιτισμών, είναι καταδικασμένοι να εκφυλιστούν. Η δράση του διηγήματος ξεκινά από τη στιγμή που πεθαίνει ο αρχηγός της φυλής. Σύμφωνα με το τελετουργικό, πρέπει να ταφεί μαζί με τον σκύλο, το άλογο και τον μαύρο σκλάβο του. Ο σκλάβος όμως -«στον κόσμο ολάκερο δεν βρίσκεις άλλο σαν και δαύτους. Τίποτα δεν θέλουν, μόνο να μοχθούν. Χειρότεροι κι απ’ τους λευκούς»: έτσι περιγράφουν οι αυτόχθονες τους μαύρους- δεν δέχεται τη μοίρα του, το σκάει κι έτσι ξεκινά ένα άγριο, ανελέητο ανθρωποκυνηγητό. Ο σκλάβος, τρέχοντας να ξεφύγει από το διαφαινόμενο τέλος του -κι εδώ ο τόνος του διηγήματος αλλάζει αναδεικνύοντας με την έντασή και τις διαβαθμίσεις του όλη την τραγικότητα της κατάστασης-, σταδιακά χάνει όλα τα χαρακτηριστικά που τον καθιστούν ανθρώπινο πλάσμα. Πασαλείβεται με λάσπη, τρώει μερμήγκια και τρωκτικά, μέχρι που, όταν τον δαγκώνει ένα φίδι, προτιμά να ακρωτηριαστεί παρά να πεθάνει, αρνούμενος πεισματικά να δεχτεί το αναπόδραστο του θανάτου του, ζητώντας, ακόμη και μετά τη σύλληψή του, νερό και τροφή έως την ύστατη ώρα, παρατείνοντας την αγωνία αλλά παρατείνοντας έτσι και την ίδια την άμοιρη ζωή του.
Ο άνθρωπος, όσο ανήμπορος και να είναι, δεν σταματά ποτέ να τρέχει να γλιτώσει από την προδιαγεγραμμένη μοίρα και το πικρό πεπρωμένο του. Άλλωστε, όπως μας θυμίζει ο Γιάννης Παλαβός στο κατατοπιστικό επίμετρο, ο ίδιος ο Φόκνερ έχει πει το εξής: «Ο άνθρωπος ανάμεσα στην οδύνη και στο τίποτα επιλέγει την οδύνη πάντοτε».
Ο Φόκνερ, με συνεχή πισωγυρίσματα στον χρόνο, κατά την προσφιλή του μέθοδο, με μια αφήγηση πυκνή και στιβαρή, η οποία θίγει μέσα σε λίγες σελίδες πληθώρα θεμάτων και προβληματισμών, καταθέτει ένα πολυεπίπεδο κείμενο γεμάτο συμβολισμούς, που στον πυρήνα του δεσπόζει η πάλη του ανθρώπου έως την ύστατη ώρα να αποτρέψει το αναπόδραστο γεγονός του θανάτου του.
Info
Ουίλιαμ Φόκνερ
«Κόκκινα φύλλα»
Εκδόσεις Κίχλη
Μετάφραση: Γιάννης Παλαβός
Σελ.: 152
Τιμή: 11,50 ευρώ
