Συνθέτης και συγγραφέας μουσικών βιβλίων, ο Μιχάλης έχει μια ιδιαίτερη σχέση με τη μουσική και συνεργασίες που εκτείνονται από τη Μαρινέλλα και τον Κώστα Χατζή έως τον Θάνο Μικρούτσικο και τον Χρήστο Θηβαίο ή τον Αμερικανό σαξοφωνίστα Chad Lefkowitz-Brown, τον Βερολινέζο πιανίστα Kristian Randalu και διάσημους ντράμερ, σαν τους Tony Royster Jr, Gergo Borlai, Virgil Donati και Chris Coleman.
Εκανε μαθήματα ηλεκτρικού μπάσου με τους κορυφαίους της προηγούμενης γενιάς τζαζ μουσικών στην Ελλάδα: τον Γιώτη Κιουρτσόγλου και τους Γιώργο Φακανά και Antony Jackson, ενώ παρακολούθησε μαθήματα από τους Tom Kennedy, Victor Wooten, Mike Stern και Billy Sheehan. Οι συναντήσεις του σε camps και σε σεμινάρια με μουσικούς όλων των ειδικοτήτων τον κάνουν να απολαμβάνει την κεκτημένη με πείσμα και πολλή μελέτη τεχνική του.
Από την αρχή
Ο Μιχάλης γεννήθηκε στην Αθήνα, σε ένα σπίτι όπου ακούγονταν τα πάντα: Beatles, Sinatra, όπερα, αλλά πού και πού και κανένας Νταλάρας έπαιζαν στο πικάπ, ενώ ακουγόταν η φωνή της αδελφής του -σήμερα δασκάλα Φωνητικής-, που σπούδαζε κλασικό τραγούδι. Κάποια στιγμή, στη Δ΄ Δημοτικού, ο μεγάλος του αδελφός έφερε μια κασέτα των Iron Maiden.
Το heavy metal συγκρότημα του μπασίστα Steve Harris και της παρέας του τον βοήθησε να καταλάβει το πώς «συμβαίνει» αυτό το μαγικό πράγμα που λέγεται μουσική. Λίγο μετά, ακούγοντας το «Nightshift» του περίφημου soul συγκροτήματος των Commodores, για πρώτη φορά ξεχώρισε ανάμεσα στους μουσικούς, τον ήχο -και τον ιδιαίτερο ρόλο- του μπασίστα.
Αρχισε να παίζει μπάσο από 16 ετών. Η επαφή μαζί του έγινε εντελώς τυχαία. Με τους φίλους του έστησαν μια rock μπάντα και το μόνο όργανο που έλειπε ήταν το μπάσο. Στην αρχή ήθελε να παίξει ντραμς. Τον πρόλαβε όμως άλλος και τελικά του «έκατσε» το μπάσο! Το ερωτεύτηκε από την πρώτη στιγμή. Όταν μάλιστα άκουσε τον Jaco Pastorius, κατάλαβε τη σημασία του κι ο «έρωτας» αυτός διαρκεί από τότε. Τα τελευταία δέκα χρόνια ο Μιχάλης περιγράφει τον εαυτό του ως έναν «σοβαρά εθισμένο με τη μουσική» άνθρωπο, που δεν χάνει την επαφή με την πραγματικότητα.
«Είναι τόσο όμορφη η μουσική, τόσο ελκυστική, αλλά και τόσο εθιστική. Σε μεθάει, σε σημείο να κινδυνεύεις να χαθείς από τα επίγεια. Σε ρουφάει μέσα της. Το ίδιο όμως κινδυνεύει να πάθει κι ένας εμμονικός ακροατής» μου έλεγε σκεπτικός όταν, λίγο μετά την αρχή της συνάντησής μας, η συζήτηση πήγε σε κάποια δυσάρεστα συμβάντα της ζωής που μπορεί να συμβούν στον καθένα. Τότε που «νιώθεις αυτό το μούδιασμα στα πόδια, ό,τι πιο τρομακτικό μπορεί να σου συμβεί».
Δάσκαλος και συγγραφέας
Ο Ευδαίμων είναι ένας από τους πιο γνωστούς και «περπατημένους» μπασίστες στη χώρα. Έχει συνεργαστεί με πολλά σχήματα, έχει παίξει με μπάντες και έχει μακρά πορεία στη μουσική διδασκαλία, η οποία κατέχει μεγάλο μέρος του δημιουργικού του χρόνου - λόγω των «ειδικών συνθηκών» που ζήσαμε τα τελευταία δύο χρόνια. Σχεδιάζει δε ακόμα πιο πολλά για το μέλλον.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το συγγραφικό και το ακαδημαϊκό του έργο. Έχει αναλάβει την επιμέλεια των εκδόσεων του ωδείου με το οποίο συνεργάζεται (Lab Music Education), όπως και τη συγγραφή των δικών του βιβλίων. Το επερχόμενο τρίτο θα αφορά κλασικά έργα, προσαρμοσμένα για μπάσο. Έργα του Bach, του Mozart, του Dvorak ή του Handel που ανέλυσε ώστε να είναι αντιληπτά από έναν μουσικό που τα ακούει σε βάθος, τα μελετάει νότα προς νότα και τα ερμηνεύει. Ο Μιχάλης Ευδαίμων αισθάνεται πως τώρα ζει το μεγάλο σχολείο της μουσικής αγγίζοντας έργα πολύπλοκα, που χρειάζονται χρόνια σπουδών.
Στη δισκογραφία
Του αρέσει πολύ η κλασική μουσική, ο Προκόφιεφ και όλοι οι συνθέτες της ρωσικής σχολής. Αγαπάει τα έγχορδα μιας ορχήστρας, αλλά ποτέ του δεν απέρριψε το πανκ! Έπαιξε ροκ, αλλά όταν θέλησε να μελετήσει, προτίμησε την τζαζ. Ο ρυθμός, και η αίσθησή του, είναι το «κλειδί» στη μουσική του.
Ο πιο πρόσφατος δίσκος ήρθε μετά τo «Good Demons» με το βιμπράφωνο του Βαγγέλη Παρασκευαΐδη και τα τύμπανα του Βασίλη Καλλιστρίδη. Έναν δίσκο που ανήκει στην κατηγορία της fusion jazz, με κυρίαρχο το πνεύμα του Frank Zappa. Στο «Good Demons», συνδυάζοντας την progressive, το fusion, την pop και τη rock μουσική, παρούσες είναι και οι επιρροές από τον Miles Davis, τους Faith No More ή τον David Bowie.
Είχε όμως προηγηθεί το τρίο των «Ο3», στο οποίο τρεις σπουδαίοι μουσικοί, οι Γ. Σταυρουλάκης, Μ. Ευδαίμων και Δ. Κλωνής, εντυπωσίαζαν με ένα κιθαριστικό modern jazz ιδίωμα σε έναν δίσκο απολαυστικό. Στην πρόσφατη δε συνύπαρξή του με τη μουσική της πολύ καλής βιολονίστριας Μαρίας Μανουσάκη, εκτός από τα γραμμένα μέρη, υπήρχε άπλετος χώρος και για τον αυτοσχεδιασμό.
Μια σειρά από δισκογραφικές συνεργασίες ακολούθησαν. Στο ακυκλοφόρητο «Royal Time Machine» συμμετείχαν ο extreme-death-metal ντράμερ Γιώργος Κόλλιας και ο κιθαρίστας Γιάννης Παπαδόπουλος -που κάνει καριέρα στην Αμερική- σχηματίζοντας ένα «power trio» του progressive rock fusion. Στο δε σήμερα ανήκει η συνεργασία του με τον επίσης «Αμερικανό» κιθαρίστα Γιώργο Νάζο, πάνω σε συνθέσεις του Μιχάλη, που σαν βάση τους έχουν την κλασική μουσική, σε ένα ντουέτο με μια ακουστική κιθάρα που πάντα ήθελε να κάνει.
Αυτοδίδακτος
O Μιχάλης Ευδαίμων, μολονότι έκανε κάποια μαθήματα, παραμένει κατά βάση αυτοδίδακτος. Έπρεπε να βρει τρόπο να διδάξει τον ίδιο του τον εαυτό. Έτσι, μελετώντας, απέκτησε «εξειδικευμένες δεξιότητες». Διάβασε πολλά μουσικά βιβλία και, τελικά, μέσω της Γνωσιακής Ψυχολογίας, μαζί με επιστήμονες που εξερευνούν τον ανθρώπινο εγκέφαλο -οι οποίοι, παρεμπιπτόντως, είναι και μουσικοί- κατέληξε σε έναν ιδανικό τρόπο μάθησης και οργάνωσης της ύλης της μουσικής. «Η μουσική μας γνώση έχει μοριακή υπόσταση. Υπάρχουν κύτταρα που συνεργάζονται, μαθαίνουν και, τελικά, παίζουν μαζί μουσική».
«Η Ιστορία της Ανθρωπολογίας έχει αποδείξει ότι ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως... τεμπέλης! Αποφεύγει τις κακοτοπιές, δεν θέλει να ταλαιπωρείται. Η όποια προσπάθεια να μάθει κάτι καινούργιο μεταφράζεται σε μια -αποφευκτέα- ταλαιπωρία. Αν δεν ασκήσεις κάποια πίεση στον εαυτό σου, δεν προχωράς, δεν μαθαίνεις. Μετά όμως έρχεται, όπως στη σωματική άσκηση, η απόλαυση. Σ’ αυτό συντελούν τα θετικά πρότυπα και οι καλοί δάσκαλοι» λέει ο Μιχάλης.
Από κοντά και μακριά
Έτοιμο προϊόν μιας συνάντησης με δύο άλλους εξαιρετικούς μουσικούς είναι το S.E.V. Trio. Ο Πάνος Βασιλόπουλος στα τύμπανα και ο μόνιμος κάτοικος Σουηδίας κιθαρίστας Τάσος Σπηλιωτόπουλος το συναπαρτίζουν παίζοντας μια elegant fusion που μου θύμισε τους ανθρώπους που -όπως λέει κι ο Μιχάλης- «έστησαν το μαγαζί» του κιθαριστικού τζαζ τρίο: τους Pat Metheny, Bob Moses και Jaco Pastorius στο άλμπουμ «Bright Size Life» για την ECM του 1976.
To «Far from Close» ηχογραφήθηκε μέσα στην καραντίνα, εξ αποστάσεως. Εξού και ο τίτλος του. Ο δίσκος κυκλοφόρησε στις 25 Νοεμβρίου του 2021 και είναι πολύπλοκος στην απλότητά του. Με τέσσερις συνθέσεις ο καθένας συμμετείχαν ο Μιχάλης και ο Τάσος, που «με τον τρόπο που παίζει τα σόλο ή τα ακόρντα του θυμίζει την κορυφή ενός παγόβουνου που έχει μεγάλο βάθος και όγκο καλά κρυμμένο κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας» λέει χαρακτηριστικά.
Σε πλήρη αντίθεση, τα κομμάτια που έγραψε ο Μιχάλης Ευδαίμων («Second Chance», «The Blues», «Sweet Exposure» και «Fast Peter») είναι όλα «έξω καρδιά»! Του Μιχάλη του αρέσει το «ματζόρε», η «φωτεινή γραφή». Το δε «Fast Peter» βασίστηκε σε έναν αυτοσχεδιασμό πάνω στο πολύ ταχύ παίξιμο ενός σόλο του περίφημου Αμερικανού ντράμερ Peter Erskine, που «όταν παίζει ένα σόλο στα τύμπανά του, ακούγεται σαν μια ολόκληρη δομημένη άρτια σύνθεση!».
Πολυμήχανος ή ευμετάβλητος;
Για τον Μιχάλη «πολυμήχανος» (που είναι) δεν σημαίνει ευμετάβλητος. Θέλει να πηγαίνει μπροστά, να ακολουθεί όποια πορεία έχει χαράξει μέχρι το τέλος. Μέχρι και πρόσφατα συνέθετε με το μπάσο του στα χέρια. Τα τελευταία όμως χρόνια γράφει τα πάντα στο χαρτί. Αυτό το οφείλει στη μελέτη του στους «μηχανισμούς» μιας κλασικής σύνθεσης. Οι ιδέες του «σκάνε» σε κάθε ώρα και στιγμή της ημέρας.
Κάποια βράδια έχει ξυπνήσει με μια μελωδική γραμμή στο μυαλό του που δεν πρέπει να χαθεί. Όταν, πάλι, ένα μοτίβο του έρθει στον δρόμο, το κινητό αναλαμβάνει τον ρόλο του «καταγραφέα μνημών»! Τα τελευταία χρόνια συνθέτει επαγγελματικά, συστηματικά στον υπολογιστή πριν σπεύσει να πάρει τους γιους του -τον 11χρονο Αχιλλέα και τον 14χρονο Ηρακλή- από το σχολείο και αρχίσει ο «μαραθώνιος» των μαθημάτων, που κρατούν έως αργά το βράδυ.
Τεχνολογία και μέσα
Στη δουλειά του είναι απαραίτητη η τεχνολογία. Στη διαδικασία της κάθε σύνθεσης, ως ένα μέσο καταγραφής και ανάπτυξης ιδεών, γράφει πάνω σε «προγράμματα μουσικής», σε μια ψηφιακή «παρτιτούρα». Δουλεύοντας στο σπίτι, η σύγχρονη τεχνολογία τον βοηθάει να ηχογραφεί τη μουσική του, αλλά και των άλλων, κατά παραγγελία. Τα social media αποτελούν μια πλατφόρμα προβολής της δουλειάς, των ιδεών του, της διδασκαλίας του. Μέσω αυτών επικοινωνεί με τον «έξω» κόσμο και παρουσιάζει όλο του το είναι.
Κλείνοντας τη συνάντησή μας τον ρωτώ με επιτηδευμένη αφέλεια: «Μιχάλη, δάσκαλε, είσαι ένας τζαζ μουσικός;». «Ω, ναι!» μου απαντάει κατηγορηματικά!
