Ήταν η εποχή της Προεδρίας του συντηρητικού Αμερικανού Πρόεδρου Ρόναλντ Ρέιγκαν όταν προέκυψε ένα μουσικό «κίνημα» που ήθελε την αισθητική επιστροφή της τζαζ στα ’50s. Γεννημένος στις 12 Αυγούστου του 1954, ο Patrick Bruce Metheny αντιστάθηκε σε αυτή τη λογική.
Παιδί - θαύμα κάποτε, ο 67χρονος σήμερα κιθαρίστας έχει χαράξει μια αξιοζήλευτη πορεία. Ταλαντούχος, με τη λιονταρίσια χαίτη του και με τον χαρακτηριστικό και αναγνωρίσιμο τρόπο στο παίξιμό του, άφησε πίσω του προβλέψιμες συνεργασίες και τα εύκολα «ναι», μένοντας πιστός στο όραμά του. Οι δύο δεκάδες βραβεία Grammy με τα οποία έχει τιμηθεί απλώς επιβεβαιώνουν την αξία του.
Μεγάλωσε σε οικογένεια μουσικών. O πατέρας του Dan Metheny έπαιζε τρομπέτα, η μητέρα του Lois τραγουδούσε και η μία του γιαγιά, η Delmar, ήταν επαγγελματίας τρομπετίστρια. Το πρώτο όργανο του Pat ήταν η τρομπέτα και δάσκαλός του ο μεγάλος αδελφός του, ο Mike, ένας εξαιρετικός τρομπετίστας. Στα τρία του χρόνια ο μικρός Pat τραγουδούσε συνεχώς και δεν μπορεί να θυμηθεί ούτε μια στιγμή στη ζωή του που να μην σχετίζεται με τη μουσική. Είναι σαν να του ζητούν ν' ανακαλέσει στη μνήμη του το πότε άρχισε να αναπνέει.
Απ' όταν ήταν έφηβος έπρεπε να εξασκείται συνεχώς για να εξελιχθεί. Κοιτάζοντας πίσω, τώρα που είναι πατέρας, θυμάται την εποχή που ως ανερχόμενος κιθαρίστας έπαιζε τις νύχτες στα μικρά τζαζ κλαμπ. Πάντα σκεφτόταν: «Παίζω χάλια, πρέπει να παλέψω για να βελτιωθώ»!
«Όλοι αυτοσχεδιάζουμε στη ζωή μας, άλλος λίγο, άλλος πολύ. Όμως, όταν παίζεις μουσική, έχει σημασία να έχεις κάτι να πεις. Η νέα γενιά έχει ευφράδεια στη μουσική έκφραση, αλλά όχι πάντα αρκετές ιστορίες. Ψάχνω να μου πει κάποιος κάτι που δεν ξέρω, και αυτό είναι σπάνιο».
Ο παλαίμαχος θρύλος του τζαζ πιάνου και πολυβραβευμένος συνθέτης Herbie Hancock είχε κάποτε πει: «Μουσικός είναι το επάγγελμά μου, όχι αυτό που είμαι». Ο Pat Metheny επικροτεί: «Ακόμα κι αν δεν έπαιζα μια νότα στη ζωή μου, θα επιβίωνα. Ο Χάνκοκ αποτελεί ένα παράδειγμα που, όση αξία έχει ως μουσικός, άλλη τόση έχει και σαν άνθρωπος».
«Bright Size Life»
Στα είκοσί του χρόνια ο Pat ταξίδεψε σε όλον τον κόσμο, δραπετεύοντας από τη μικρή πολίχνη του Μιζούρι, στην οποία μεγάλωσε. Γνώρισε απίστευτους ανθρώπους, τη στιγμή που οι περισσότεροι συμμαθητές του έγιναν γεωργοί και δεν είδαν τίποτε άλλο στη ζωή από την πατρίδα τους.
Εμείς πρώτη φορά τον συναντήσαμε -λίγοι θα το θυμούνται αυτό- στις συναυλίες που διοργάνωνε η Ελληνοαμερικανική Ένωση στην αίθουσα συναυλιών της οδού Μασσαλίας στην Αθήνα, λίγο μετά τη χούντα. Ήταν αυτός, ένας ντροπαλός μακρυμάλλης νεαρός, δίπλα στα «vibes» του ήδη παγκοσμίως γνωστού βιμπραφωνίστα Gary Burton.
Στην Ελλάδα ο Pat Metheny έχει παίξει δύο ακόμα φορές. Το 1992 στο Θέατρο του Λυκαβηττού με το “Pat Metheny Group” και το 2011 στο Θέατρο «Παλλάς» με τους σπουδαίους Larry Grenadier στο μπάσο και Bill Stewart στα τύμπανα.
Ο Gary Burton τον σύστησε στον Manfred Eicher και συνάμα έγραψε τις συστάσεις στον πρώτο δίσκο του για την ECM, που διακρίνεται για την ποιότητα των ηχογραφήσεών της. H ιστορία του Metheny αρχίζει ουσιαστικά στη γερμανική δισκογραφική εταιρεία με ένα σαγηνευτικό άλμπουμ: το «Bright Size Life».
Σε αυτό αναδείχτηκε το πολύπλευρο μουσικό ταλέντο ενός από τους πρωτοπόρους κιθαρίστες της σύγχρονης Jazz και το επίσης σπάνιο ταλέντο αυτών που απάρτιζαν το συγκρότημά του. Του ντράμερ Bob Moses και του Jaco Pastorius, του τεχνίτη του άταστου ηλεκτρικού μπάσου που έφυγε άδικα από τη ζωή.
Από τα πρώτα κιόλας ακούσματα του δίσκου γινόταν φανερό ότι κάτι νέο γεννιόταν. Μια ευφυέστατη καινοτόμος προσέγγιση στη μεγάλη οικογένεια των ιδιωμάτων της τζαζ.
Τo πρώτο κομμάτι, το ομώνυμο “Bright Size Life”, είναι ένα από τα πιο συζητημένα στους κύκλους των Jazz κιθαριστών, λόγω της εναλλακτικής αρμονίας και της νεωτεριστικής του φρασεολογίας. Ήταν η πρώτη μας γνωριμία με τη μουσική του Metheny.
Με τον Jaco Pastorius
Ο Metheny συνεργάστηκε με μύθους της μουσικής. Ο Jaco Pastorius, που ίσως για εμάς είναι ένας θρύλος, ήταν ένας από τους καλύτερούς του φίλους. Γνωρίστηκαν όταν ο Pat ήταν μόλις 18 ετών και ταίριαξαν αμέσως. Είχαν και οι δύο μια βαθιά επιθυμία να αλλάξουν τον κόσμο. Ο Pat τον κόσμο της κιθάρας και o Jaco του μπάσου.
Αισθάνονταν σαν σε μια «θεϊκή αποστολή». Η φιλία τους ήταν πολύ ενδιαφέρουσα και, παρ’ όλο που επρόκειτο για έναν ισχυρογνώμονα τύπο, ο Pat Metheny ήταν από τους λίγους που του πήγαιναν κόντρα, πράγμα που τον εκνεύριζε, αλλά και το εκτιμούσε ταυτόχρονα.
Pat Metheny Group - δισκογραφία
Τo 1978 ο Pat δημιουργεί το “Pat Metheny Group”, με τον Lyle Mays στα πλήκτρα, τον Mark Egan στο μπάσο και τον Danny Gottlieb στα τύμπανα. Το εννεάλεπτο “San Lorenzo”, που ανοίγει τον πρώτο τους δίσκο, προδιαθέτει τον ακροατή γι' αυτό που πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια. Το 1979 κυκλοφορεί το σόλο άλμπουμ “New Chautauqua” με πλήθος επάλληλων ηχογραφήσεων ακουστικών οργάνων, παιγμένων από τον ίδιο. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και το fusion άλμπουμ “American Garage”, με το πλήρες PMGroup.
Το 1980 κυκλοφορεί το επικό διπλό LP “80/81”, με τη συμμετοχή του Charlie Haden στο μπάσο, του Jack DeJohnette στα τύμπανα και των Dewey Redman και Michael Brecker στα τενόρο σαξόφωνα. Ο δίσκος αποτελεί ένα σταυροδρόμι όπου η country μουσική συναντά την jazz και το rock, με τον δυναμισμό των μουσικών του γκρουπ να διαμορφώνει ένα απολαυστικό αποτέλεσμα.
Το 1981 κυκλοφορεί το “As Falls Wichita, So Falls Wichita Falls”, με τη συμμετοχή του «θείου ζώου των κρουστών», του Βραζιλιάνου Nana Vasconcelos, που είχε εντυπωσιάσει το κοινό του κατάμεστου θεάτρου του Λυκαβηττού στην αξέχαστη συναυλία του Pat Metheny Group στην Αθήνα.
Το 1982 κυκλοφορεί το “Offramp” και το 1984 το “First Circle”, που βραβεύτηκε με το Best Jazz Fusion Performance Grammy. Από εδώ και μετά παγιώνεται η παρουσία του μπασίστα Steve Rodby και του ντράμερ Paul Wertico. Στο σχήμα συμμετέχει και ο Αργεντινός Pedro Aznar στα φωνητικά, σημαντικός στη διαμόρφωση του χαρακτηριστικού ήχου του Pat Metheny Group. Ο δίσκος αυτός χάραξε τον δρόμο για τα “Still Life Talking” και “Letter From Home”, δύο άλμπουμ για την Geffen Records, με τα οποία αποτελεί μία νοητή τριλογία.
Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και το “Rejoicing”, το οποίο, εκτός από τις συνθέσεις του συγκροτήματος, περιέχει και διασκευές κομματιών του Horace Silver ή του Ornette Coleman. Στο μπάσο ο Charlie Haden και στα τύμπανα ο Billy Higgins. Στην ECM έχουν επίσης κυκλοφορήσει οι θαυμάσιες συλλογές προηγούμενων ηχογραφήσεων “Works”, “Works II” και “Selected Recordings”.
Το “The Pat Metheny Group” έχει καταφέρει ένα μοναδικό επίτευγμα: να κερδίσει επτά συνεχόμενα Grammy για επτά συνεχόμενους δίσκους.
H κιθάρα με τον «στρογγυλό» ήχο
Η κιθάρα που χρησιμοποιεί από το 1978 ο Pat Metheny δεν είναι άλλη από την Ibanez Pat Metheny Jazz Guitar που κατασκευάστηκε στην Ιαπωνία, σύμφωνα με τις οδηγίες που έδωσε ο ίδιος o Pat σε ένα από τα ταξίδια του στη «χώρα του ανατέλλοντος ηλίου». H κιθάρα έχει έναν μόνο μαγνήτη, που αποδίδει τον γνώριμο γλυκό και «στρογγυλό» της ήχο.
Στο κιθαριστικό ύφος του Pat Metheny συντέλεσε η επήρειά του από τον μεγάλο Wes Montgomery και ο ιδιαίτερος τρόπος του να ενσωματώνει νέες τεχνικές στο παίξιμό του. Οι συνεχείς μουσικοί πειραματισμοί τον οδήγησαν στο σύστημα “Orchestrion”. Το ζητούμενο ήταν να βρεθεί ένας τρόπος ελέγχου πολλών ακουστικών και ηλεκτροακουστικών μουσικών οργάνων ταυτόχρονα.
Αυτό επέτρεψε στον Metheny να παίζει την ηλεκτρική κιθάρα του και ταυτόχρονα να ενεργοποιεί άλλα όργανα (πιάνο, μεταλλόφωνο, κρουστά, ξυλόφωνο), χωρίς την ανάγκη εμπλοκής άλλου μουσικού. Στο “First Circle” ο Pat παίζει το Ινδικό Sitar και το ηλεκτρονικό ανάλογό του, το Coral Sitar, που προστέθηκε στο μουσικό οπλοστάσιό του. Ήταν μία εξάχορδη ηλεκτρική κιθάρα, στην οποία προσαρτήθηκαν 13 χορδές μικρότερου μήκους, με στόχο την εξομοίωση του ήχου ενός Sitar.
Μετά την πανδημία - «Road to the Sun»
Παρά την πανδημία οι δραστηριότητες του Pat Metheny δεν φρέναραν. Τον Απρίλιο του 2020 θα ξεκινούσε την παγκόσμια περιοδεία με τίτλο “Side Eye”. Το άλμπουμ “From This Place”, που κυκλοφόρησε το 2020, υποψήφιο για βραβείο Grammy, κέρδισε τον τίτλο άλμπουμ της χρονιάς από το έγκυρο μουσικό περιοδικό «Down Beat».
Με το ολόφρεσκο “Road to the Sun” η δυναμική αυτή συνεχίζεται με μια κυκλοφορία που θα εκπλήξει τους θαυμαστές του, γιατί οι δύο σουίτες που γράφτηκαν ειδικά για το άλμπουμ παίζονται από άλλους καλλιτέχνες, όπως ο Jason Vieaux και το “Los Angeles Guitar Quartet”, «που έχουν άπειρες δυνατότητες. Ήθελα πάντα να γράψω γι' αυτούς».
Το «Für Alina» του Arvo Pärt ακούγεται με τη δική του 42χορδη κιθάρα “Picasso”, ενώ η εκτέλεση της τετραμερούς σόλο σουίτας «Four Paths of Light» ανατέθηκε στην κιθάρα του βιρτουόζου Jason Vieaux, που συχνά ακούγεται σαν να παίζουν δύο κιθαρίστες. Το 19λεπτο «Four Paths Of Light» είναι ένα εξαιρετικό κομμάτι μουσικής δωματίου.
