Live τώρα    
13°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
8.6°C15.2°C
1 BF 88%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
11 °C
8.5°C13.0°C
1 BF 63%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
11.0°C14.4°C
2 BF 76%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
9 °C
8.8°C12.5°C
3 BF 81%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
6 °C
5.9°C9.1°C
0 BF 100%
Ο Νότος μέσα μας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο Νότος μέσα μας

Η σπουδαία Nadine Cordimer (Νόμπελ 1991) στο επίμετρο της νουβέλας του Joseph Roth «Ο σταθμάρχης Φαλλμεράυερ», η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα σε εξαιρετική μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου, αναρωτιέται ποιο είναι το κριτήριο που μας επιτρέπει να χαρακτηρίζουμε τα έργα ενός συγγραφέα «αγαπημένα». Για να απαντήσει η ίδια πως είναι οι πολλές φορές που επιστρέφουμε σε αυτά και να προσθέσει τα εξής: «Τα έργα στα οποία εγώ επιστρέφω μοιάζουν μέρη ενός και μόνο ασύγκριτου έργου∙ είναι το 'Εμβατήριο του Ραντέτσκυ', η 'Κρύπτη των Καπουτσίνων' και ίσως το πιο σπουδαίο διήγημα που γράφτηκε ποτέ - εφάμιλλο, αν όχι ανώτερο, ακόμα και των διηγημάτων του Τσέχοφ: εννοώ τον ‘Σταθμάρχη Φαλλμεράυερ’».

Δεν ξέρω αν ο Αυστριακός, εβραϊκής καταγωγής και ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του πρώτου μισού του περασμένου αιώνα Joseph Roth είναι εφάμιλλος ή και ανώτερος του κορυφαίου της μικρής φόρμας, αλλά στον «Σταθμάρχη Φαλλμεράυερ», ακριβώς με τον τρόπο του Τσέχοφ, ως ένας ορκισμένος παρατηρητής δηλαδή της πολυπλοκότητας της ανθρώπινης φύσης, δίχως την απόσταση της ψυχρής ματιάς ενός θεωρητικού, προχωρά σκάβοντας όσο πιο βαθιά μπορεί, ανατέμνοντας την επιθυμία και παραμένοντας έκθαμβος ώς το τέλος μπροστά στη δύναμη του ερωτικού πάθους.

Ο Άνταμ Φαλλμεράυερ, που κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει γι’ αυτόν μοίρα ασυνήθιστη -αλλά η ίδια η ζωή αρέσκεται εντέλει στις ανατροπές-, είναι σταθμάρχης στον σταθμό του Λ. στη γραμμή Βιέννη - Τεργέστη. Οι υπερταχείες, δυο φορές τη μέρα, τον προσπερνούν καθώς στέκεται στην αποβάθρα ανεμίζοντας το κόκκινο πηλήκιό του. «Τα πρόσωπα των επιβατών στα μεγάλα παράθυρα ήταν θαμπά, γκριζόλευκοι λεκέδες. Ο σταθμάρχης Φαλλμεράυερ σπάνια είχε την ευκαιρία να δει καλά το πρόσωπο κάποιου από τους επιβάτες που πήγαιναν στον Νότο. Και ο 'Νότος' δεν ήταν απλός γεωγραφικός όρος για τον σταθμάρχη. Ο ‘Νότος’ ήταν η θάλασσα, μια θάλασσα από ήλιο, ελευθερία και ευτυχία». Και ενώ ο Φαλλμεράυερ «ζούσε καρφωμένος στον Βορρά», αμετακίνητος, δέσμιος των συμβάσεων και μιας ισχνής οικογενειακής ευτυχίας, βρίσκει τον δικό του «Νότο» στο πρόσωπο της κόμησσας Βαλέσκα, μιας Ρωσίδας από την περιοχή του Κιέβου, που ξεπηδά μέσα από μια καταστροφή για να πάρει, ακουσίως, στα λευκά της χέρια την μοίρα του και να την ανατρέψει.

Όπως γίνεται πάντα όταν ο χωρίς όρους, όρια και αναστολές έρωτας χτυπάει την πόρτα σου. Και μπροστά σ’ αυτόν τίποτε δεν μπορεί να μπει εμπόδιο. Ούτε ο πόλεμος. Ίσα ίσα, ο πόλεμος είναι η γέφυρα που τους ενώνει. «Ολόκληρος παγκόσμιος πόλεμος τους είχε χωρίσει, μα αυτός της μιλούσε». Είναι λες και η Ιστορία συνηγορεί με την ερωτική ιστορία. Ο πόλεμος γίνεται αρωγός, ο Φαλλμεράυερ εύχεται να συνεχιστεί, να «μην ειρηνεύσει ποτέ ξανά η γη». Το ερωτικό παραλήρημα σε όλο του το μεγαλείο. Ο κόσμος «φαρδαίνει» για τους ερωτευμένους -όπως γίνεται πάντα, παντού- και συγχρόνως «στενεύει» για να χωρά μόνο δύο, αυτούς τους δύο και την κοσμογονία που βιώνουν. Όμως το παρελθόν, τα στέρεα, δοκιμασμένα αισθήματα, είναι παρόντα και κάνουν τη δική τους ανατροπή.

Ο Roth μάς βάζει μέσα στο μυαλό, μέσα στην ψυχή του Φαλλμεράυερ. Τον ακολουθεί, τον αφουγκράζεται, ξεδιπλώνει τις πιο κρυφές, τις πιο βαθιές σκέψεις του, κάθε διαβάθμιση των συναισθημάτων του, μέσα σε έναν κόσμο ρευστό, διαρκώς μεταβαλλόμενο - αυτόν που τόσο καλά γνωρίζει ο ίδιος ο συγγραφέας. Η καθηλωτική ατμόσφαιρα που δημιουργεί συνεγείρει. Ο έρωτας που γεννιέται μέσω μιας καταστροφής, μέσα στα συντρίμμια του πολέμου, που είναι ο ίδιος ζωή και θάνατος μαζί. Μέσα σε λίγες σελίδες: με ένταση, απαράμιλλη ακρίβεια και πάθος.

Την έκδοση συνοδεύει ένα ξεχωριστό έντυπο με το εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο του Διονύση Καψάλη για τον Γιόζεφ Ροτ, με τον τίτλο «Η φούγκα της νοσταλγίας».

Info

Joseph Roth,

«Ο σταθμάρχης Φαλλμεράυερ»

Εκδ. Άγρα

Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου

80 σελ.

Τιμή:10,50 ευρώ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL