Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Τα δύσκολα στη μέση», όπου τη μουσική και τους στίχους των τραγουδιών υπογράφουν αντίστοιχα δύο γυναίκες και τα ερμηνεύουν άλλες δύο. Συνομιλήσαμε με τις τελευταίες, που, εκτός από σταθερές συνεργάτιδες εδώ και πολλά χρόνια, είναι και πολύ καλές φίλες, την Πένυ Ξενάκη και τη Μαρία Κανελλοπούλου, για τον δίσκο αλλά και για το τι σημαίνει και συνεπάγεται να υπηρετείς με συνέπεια τον πολιτισμό στην Ελλάδα στη συγκυρία της πανδημίας και της καραντίνας.
Η Αρετή Κοκκίνου έχει ένα καθαρά προσωπικό και διακριτό ύφος στα τραγούδια που γράφει. Ποιο θεωρείτε ότι είναι το κυριότερο στοιχείο τής συνθετικής ταυτότητάς της; Πιστεύετε ότι έχει σημασία γι’ αυτό το ότι είναι γυναίκα;
Πένυ Ξενάκη: Το χαρακτηριστικό στα τραγούδια της Αρετής είναι ότι έχουν πάντα μια πρωτοτυπία, χωρίς όμως να είναι «δύσκολα» στο άκουσμα. Σίγουρα υπάρχει η γυναικεία ευαισθησία ακόμη και στα πιο «σκληρά» της και βέβαια ακουμπούν και ακολουθούν τον στίχο με αγάπη.
Μαρία Κανελλοπούλου: Η Αρετή έχει την ικανότητα να ελίσσεται συνθετικά ανάλογα με τον στίχο και την ταυτότητα του ερμηνευτή. Το φύλο δεν νομίζω ότι παίζει ρόλο όταν μιλάει η ψυχή.
Αντίστοιχα, ποια είναι τα στοιχεία που θεωρείτε ότι καθορίζουν και χαρακτηρίζουν τη γραφή της Μαρίας Παπαδάκη;
Π.Ξ.: Η Μαρία, τόσο στον πεζό της λόγο όσο και στους στίχους της, δημιουργεί εικόνες ολοζώντανες και ακουμπάει βαθιά στα συναισθήματα. Η ιδέα γι’ αυτή τη δουλειά ήταν δική της και την ευχαριστούμε από καρδιάς.
Μ.Κ.: Η Μαρία είναι μια γυναίκα που καταθέτει την αλήθεια της μέσα στα βιβλία της. Το ίδιο κάνει και στον στίχο της, αποτυπώνοντας αυτό που λέει με άμεσο και κατανοητό τρόπο.
Είναι τραγούδια γραμμένα από δύο γυναίκες που τα ερμηνεύουν δύο άλλες. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι είναι ένας «γυναικείος» δίσκος, δημιουργημένος από γυναίκες και μόνο για άλλες; Θα τον αποκαλούσατε ακόμα και φεμινιστικό ή αυτό είναι κάτι ολότελα διαφορετικό;
Π.Ξ.: Φυσικά, δεν απευθύνεται μόνο σε γυναίκες. Δεν υπάρχουν ταμπέλες. Μόνο η αλήθεια και το συναίσθημα που κουβαλάει η καθεμιά μας.
Μ.Κ.: Πίσω από αυτή τη γυναικεία υπόθεση βασικό στήριγμα είναι οι ενορχηστρώσεις του Τόλη Κετσελίδη και η συμμετοχή σπουδαίων φίλων μουσικών. Οι ενέργειες λοιπόν μοιράζονται και εδώ και τους ευχαριστούμε γι’ αυτό.
Συνεργάζεστε εδώ και πολλά χρόνια και αυτή τη φορά συμβαίνει το σπάνιο γεγονός να μοιράζεστε έναν δίσκο, ολοφάνερα δηλαδή υπάρχει και μια αληθινή φιλία ανάμεσά σας και δεν πρόκειται απλώς για μια πολύ καλή συνεργασία. Τι εκτιμάτε η μία στην άλλη περισσότερο, κατ’ αρχάς ως άνθρωπο και μετά ως ερμηνεύτρια;
Π.Ξ.: Από την πρώτη στιγμή που συναντηθήκαμε νιώσαμε ότι βρήκαμε το «άλλο μας μισό» και μοιράζουμε χρόνια τώρα τα δύσκολα στη μέση. Αυτό που αγαπώ στη Μαρία μου είναι ότι καταθέτει την ψυχούλα της όταν τραγουδά.
Μ.Κ.: Η Πένυ είναι ο άνθρωπος που ξέρει να δίνει πάσα πάνω στην σκηνή και να σου ξεκλειδώνει κομμάτια σου. Είναι ψυχή, είναι αλήθεια, είναι η φίλη μου. Νιώθω ευλογημένη γι’ αυτή τη συνύπαρξη.
Ποιο από τα τραγούδια που ερμηνεύει η άλλη στον δίσκο είναι το πιο αγαπημένο καθεμίας σας και γιατί;
Π.Ξ.: Δύο τραγούδια, το «Αρτίστα», για το ονειροδρόμιο που δημιουργεί με την ερμηνεία της, και το «Σε ποια ζωή να ζήσω» γιατί είναι ο... απόλυτος νταλκάς!
Μ.Κ.: Το «Έχει Θεό η Ελλάδα» γιατί έχει το μήνυμα της ελπίδας μέσα σε δύσκολες συνθήκες για τη χώρα μας και το «Κορνίζα από φίλντισι» γιατί... μυρίζει μανούλα!
Σε ένα πρώτο επίπεδο τα περισσότερα τραγούδια του δίσκου είναι ερωτικά. Πιστεύετε όμως ότι έχουν και μια βάση ή έστω διάσταση κοινωνική, ακόμα και πολιτική;
Π.Ξ.: Τα πάντα είναι πολιτική, ακόμα και ο έρωτας. Όλα τα τραγούδια έχουν ένα κοινωνικό στίγμα.
Μ.Κ.: Ήδη ο τίτλος είναι η απόλυτη πολιτική θέση. Αν βάζαμε «Τα δύσκολα στη μέση» θα λύναμε τον κόμπο της ασχήμιας σε όλον τον πλανήτη.
Τι έχετε να πείτε για το θλιβερό φαινόμενο του #metoo που στον καλλιτεχνικό χώρο εκδηλώθηκε δυστυχώς ίσως περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο; Είχατε ποτέ οι ίδιες κάποια εμπειρία παρενόχλησης;
Π.Ξ.: Το «σπυρί» αυτό έπρεπε να σπάσει και να αρχίσει επιτέλους η κάθαρση. Προσωπικά ναι, έχω δεχθεί και είναι μια αφόρητη πληγή. Οφείλουμε να καταγγέλλουμε, να πολεμάμε, να βοηθάμε.
Μ.Κ.: Ναι, έχω υποστεί λεκτική παρενόχληση στη δουλειά μου γιατί ποτέ δεν υπήρξα στα πρότυπα της «σωματικής» μεζούρας και σεξουαλική παρενόχληση. Στηρίζω, υποστηρίζω και φωνάζω δυνατά για κάθε ανθρώπινο ον να σταθεί με θάρρος στο κέντρο της ύπαρξής του.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη στάση της κυβέρνησης Μητσοτάκη απέναντι στους ανθρώπους του πολιτισμού από την αρχή της πανδημίας μέχρι σήμερα και τι πιστεύετε ότι δείχνει για τη συνολική άποψη του ελληνικού κράτους για τον πολιτισμό, το πνεύμα και την τέχνη;
Π.Ξ.: Έχουμε το θλιβερό προνόμιο να έχουμε μια υπουργό Πολιτισμού που μισεί τον πολιτισμό. Νιώθουμε συνολικά σαν χώρος την απαξίωση. Ευχαριστούμε πάντως την κυβέρνηση Μητσοτάκη που μας έβγαλε στους δρόμους και διεκδικήσαμε ενώνοντας δυνάμεις.
Μ.Κ.: Η κυβέρνηση κατάφερε με επιτυχία να ανασύρει από τη μακρινή Ιστορία τους διωγμούς. Ωστόσο, η τέχνη και ο πολιτισμός δεν ακυρώνονται. Στα δύσκολα δημιουργούνται τα καλύτερα.
Σε προσωπικό επίπεδο πώς αντιμετωπίσατε την πανδημία και την καραντίνα και τι είναι εκείνο, θετικό ή αρνητικό, που άφησε σε καθεμία σας η συλλογική και προσωπική ταυτόχρονα αυτή εμπειρία;
Π.Ξ.: Το μεγάλο αρνητικό ήταν η στέρηση της επαφής με τους ανθρώπους μας, αλλά σε εμάς τους καλλιτέχνες επίσης η στέρηση της επαφής με την ανάσα του κόσμου. Οικονομικά ήμασταν που ήμασταν από χρόνια σε δυσπραγία, τώρα αποτελειωθήκαμε. Μόνο το «μαζί» και η αλληλεγγύη μπορούν να γίνουν το εφαλτήριο για την επόμενη μέρα.
Μ.Κ.: Αυτή η συνθήκη με οδήγησε να μετρηθώ με τα θέλω μου και με τις σχέσεις μου και να δω αυτή την αόρατη κλωστή που μας ενώνει όλους ώστε να σεβόμαστε βαθιά ο ένας τον άλλον.
Έχετε κατά νου να παρουσιάσετε τα τραγούδια του δίσκου ζωντανά με τη μορφή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος ή απλώς θα περιλαμβάνετε κάποια από αυτά στις κοινές ή και προσωπικές εμφανίσεις σας;
Π.Ξ.: Έχουμε σκοπό να το κάνουμε παράσταση διανθισμένη με τα υπέροχα κείμενα της Μαρίας Παπαδάκη, συν κάποια επιλεγμένα αγαπημένα τραγούδια.
M.K.: Πέραν της παράστασης που ετοιμάζουμε, θέλουμε να επικοινωνούμε τη δουλειά μας με όποιον τρόπο.
Και τα προσεχή σχέδιά σας, κοινά αλλά και προσωπικά, γιατί βέβαια θα υπάρχουν και τέτοια;
Π.Ξ.: Συναυλίες - αφιέρωμα στον Γιάννη Σπανό με την ομάδα μας καθώς ήμασταν χρόνια κοντά του αλλά και κοινές εμφανίσεις με τη Μαρία για την προώθηση του δίσκου.
Μ.Κ.: Το σημαντικότερο αυτή τη στιγμή είναι να έχουμε υγεία και ό,τι γίνεται να έχει ως πρόθεση το να φωτίζεται η τέχνη μας.
Μια αρχή που διαπνέει σταθερά τη μέχρι τώρα διαδρομή των δύο ερμηνευτριών και σίγουρα δεν θα σταματήσει να το κάνει...
