Η Σοφία Μπραϊμάκου με το πρώτο της βιβλίο, τη συλλογή διηγημάτων «Ματάμπρε, ιστορίες που σκοτώνουν την πείνα», το οποίο κυκλοφόρησε επίσης από τις εκδόσεις Νεφέλη, τιμήθηκε με το Βραβείο Μένη Κουμανταρέα της Εταιρείας Συγγραφέων για το 2019. Οι «Μόνιμοι κάτοικοι» είναι η μετάβασή της στη μεγάλη φόρμα.
Η Μπραϊμάκου ακολουθεί τα βήματα της ηρωίδας της, Ζωής, και του συντρόφου της, Βασίλη, καθώς παλεύουν να ανακαινίσουν και να «κατακτήσουν» μια παλιά οικία στο Μετς, την οποία κληρονόμησαν απρόσμενα. Υπογράφει ένα σφιχτό, γρήγορο, σύγχρονο και εντέλει πικρό κείμενο για τη ρευστότητα και την αβεβαιότητα της ανθρώπινης μοίρας και για τη δαιδαλώδη άβυσσο της ανθρώπινης ψυχής.
Μιας ψυχής στιγματισμένης, πληγωμένης, συντετριμμένης από όλα τα βιωμένα, από ένα παρελθόν που έχει καθορίσει το παρόν και που δεν έχει αφήσει περιθώρια για το μέλλον. Η συγγραφέας αντιμετωπίζει το μυθιστόρημα με τον τρόπο του διηγήματος. Το βιβλίο απαρτίζεται από δεκατρία μικρά σχετικά κεφάλαια, στα οποία, δίχως να ακολουθεί γραμμική ροή του χρόνου, ξεδιπλώνει βήμα το βήμα τον ψυχισμό και τους προβληματισμούς της Ζωής, δημιουργώντας μια σειρά από καταστάσεις που το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η συμπύκνωση, η ένταση και μια εντύπωση κλιμακούμενης απειλής, δίχως όμως να χάνεται η συνοχή της ενιαίας αφήγησης.
Αρχικά νομίζουμε πως έχουμε να κάνουμε με ένα κείμενο που πατάει γερά στον ρεαλισμό, για να κλονιστεί στη συνέχεα αυτή η εντύπωση και να βυθιστούμε, μαζί με την ηρωίδα, σε έναν κόσμο φαντασίας, ονείρου και ανάμνησης. Αργά και διαβρωτικά η Μπραϊμάκου τραβάει το χαλί της βεβαιότητας κάτω από τα πόδια του αναγνώστη και τον οδηγεί σε έναν τόπο αμφιβολιών και παραισθήσεων. Η πραγματικότητα συγχέεται με το όνειρο, δημιουργώντας μια απειλητική ατμόσφαιρα περιδίνησης, όπου τα πάντα είναι πιθανά.
Το τοπίο είναι θολό και αντιστέκεται, ακριβώς όπως αντιστέκεται και το σπίτι. Το σπίτι, ως ο κύριος πρωταγωνιστής ίσως, ως ζωντανός οργανισμός, με συναισθήματα, διαθέσεις και απόψεις, δεν αφήνεται στην εισβολή των νέων ιδιοκτητών. Αντιθέτως, ενεργοποιεί όλες του τις δυνάμεις για να την αποτρέψει. «Το σπίτι μάς δείχνει τα δόντια του με κάθε τρόπο, επιστρατεύοντας με γαϊδουρινή ξεροκεφαλιά ένα σωρό ανήκεστες βλάβες, και μας καθιστά σαφές πως προτιμά να πέσει στη μάχη ηρωικά, παρά να παραδοθεί στις νεότροπες παρεμβάσεις με τις οποίες το πολιορκούμε».
Στην προσπάθειά τους να τιθασεύσουν το σπίτι, πάει να πει να τιθασεύσουν την ίδια τους τη ζωή, ξοδεύουν, εκτός από χρήματα, κάτι που έχει να κάνει με τον ίδιο τους τον εαυτό. Η Μπραϊμάκου, πηγαίνοντας διαρκώς μπρος- πίσω στον χρόνο, αναπτύσσει μια σειρά από γεγονότα τα οποία, παρότι είναι ρευστά και διφορούμενα, έχουν τη σπιρτάδα και τη γρηγοράδα κινηματογραφικών σκηνών.
Έτσι, λίγο λίγο, σκηνή τη σκηνή, κλονίζεται η πίστη του αναγνώστη -ο οποίος βρίσκεται ξαφνικά σε κινούμενο έδαφος- στην αξιοπιστία της αφηγήτριας κι αυτό είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του βιβλίου. Συγχρόνως, όσο περισσότερο αμφισβητείται η «αλήθεια» της τόσο περισσότερο μπαίνουμε μέσα στο μυαλό της. Μέσα στα σκοτεινά δωμάτια του μυαλού της. Μέσα στα πιο βαθιά σκοτάδια της ύπαρξής της. Ώσπου να οδηγηθούμε στο αναπάντεχο ανατρεπτικό φινάλε.
Η Μπραϊμάκου διηγείται με νεύρο, σαφήνεια και ένταση. Ξέρει πώς να εκμεταλλεύεται τις σκιές, ξέρει πώς να οδηγεί στις πιο μύχιες πτυχές της οδύνης, ξέρει πως η αλήθεια των ηρώων βρίσκεται όχι σε όσα φαίνονται αλλά σε κείνα τα άλλα τα ανεκλάλητα. Γι’ αυτό και προσπαθεί να εισχωρήσει μέσα τους από τις αδιόρατες ρωγμές τους.
Info
Σοφία Μπραϊμάκου,
«Μόνιμοι κάτοικοι»
Εκδ. Νεφέλη
140 σελ.
Τιμή:9,90 ευρώ
