Την ώρα της δικής του ευαλωτότητας, έγκλειστος από το 2016, αντιμέτωπος με σωρεία από καταδίκες που τον εμπλέκουν με την τρομοκρατία, ο διωκόμενος από το καθεστώς Ερντογάν και από τα λαμπερά στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) Σελαχατίν Ντεμιρτάς αναζητάει τις δικές του χαραμάδες ελευθερίας στην τέχνη της γραφής. Κάπως έτσι ο γνωστός πολιτικός γίνεται συγγραφέας, γράφοντας στο κελί του ιστορίες για κορίτσια και γυναίκες, το πιο ευάλωτο κομμάτι της κοινωνίας στη χώρα του.
Η Σεχέρ, η Νάζο, η Ασουμάν, η γοργόνα, γυναίκες με όνομα, κορίτσια με όνειρα, θηλυκά με σπασμένα φτερά αλλά και τσαμπουκά, δίνουν τον τόνο στη συλλογή διηγημάτων «Πριν το ξημέρωμα» (εκδ. Πατάκης), την οποία ο ίδιος αφιερώνει «στις γυναίκες που δολοφονήθηκαν ή έπεσαν θύματα βίας». Κανείς δεν ξέρει πώς αυτές οι ιστορίες έφτασαν στο τυπογραφείο από τις φυλακές υψίστης ασφαλείας της Αδριανούπολης όπου κρατείται. Ο αναγνώστης τους όμως διαπιστώνει από τις πρώτες κιόλας αράδες ότι ο πολιτικός Ντεμιρτάς δεν μπορεί να κρατήσει πλέον «φυλακισμένο» τον συγγραφέα Ντεμιρτάς.
Αποσυνάγωγος και μόνος σε ένα κελί, γίνεται το βλέμμα και η φωνή των γυναικών, ωστόσο αυτή η σπονδή στη θηλυκή οντότητα ενέχει το όλον της κοινωνίας στην οποία ανατράφηκε και για την οποία αγωνίζεται. Γράφοντας για τη Σεχέρ, τη Νάζο, τη Ρουκιγιέ, ιχνογραφεί τα πορτρέτα που κρύβονται πίσω από την κλειστή πόρτα ενός τυπικού τουρκικού σπιτιού, στις παρυφές της μεγαλούπολης ή στις επαρχιακές γειτονιές.
Οι ιστορίες του Ντεμιρτάς δεν έχουν το λούστρο ούτε το μελό που μας έχουν συνηθίσει οι τούρκικες τηλεοπτικές σειρές. Έχουν την ανάσα των ηρωίδων του και τη μελαγχολία των ανθρώπων που είτε υποτάσσονται στη μοίρα τους είτε κοιτούν τη ζωή τους να τρέχει ματαιωμένη και ματωμένη. Έχουν και το χαμόγελο όταν έρχεται η συνειδητοποίηση ή μια ευχή γίνεται πραγματικότητα.
Οι ιστορίες του δεν κουνάνε το τεντωμένο δάχτυλο. Απλώνονται σαν χάδι πάνω στον αδύναμο άνθρωπο. Κι αν κάτι θέλουν να πουν, με τρυφερότητα όμως, είναι ότι ο αδύναμος δεν είναι ασήμαντος.
Μερικές από τις ιστορίες του σε κάνουν να κλαις και να θυμώνεις μαζί. Όπως αυτή, ίσως η πιο συγκλονιστική του βιβλίου, της νεαρής Σεχρέ, που δεν χάρηκε τον έρωτα αλλά έζησε τον βιασμό. Ανήμπορη μπροστά στη δύναμη του άγραφου νόμου, δίνει αυτό που δεν στάθηκε δυνατόν να τη σώσει, την αγάπη της στον αδελφό και δολοφόνο της, την ώρα της αποχαιρετιστήριας αγκαλιάς. Αδύναμη, αλλά όχι ασήμαντη.
Ο Ντεμιρτάς ξύνει την επιφάνεια της αφήγησης και μαζί τις πληγές της σύγχρονης Τουρκίας. Μιλάει για τη μοίρα, τη μοναξιά και τη φτώχεια, τον έρωτα και τον θάνατο, το ανεκπλήρωτο και το κατορθωτό. Παρότι κάποιες φορές η αφήγησή του γίνεται έως ποιητική, γοητευτικά αντλημένη από την προφορική και τη γραπτή παράδοση της Ανατολής, δεν καταφεύγει σε αλληγορίες και παραβολές. Περιγράφει έναν κόσμο πραγματικό, τον κόσμο του, που μοιάζει τόσο πολύ με τον δικό μας.
Από παιδί στρατευμένος πολιτικά και ιδεολογικά, γράφει μέσα από τη φυλακή για εκείνη την πιο σκοτεινή ώρα της νύχτας, λίγο πριν απ’ το ξημέρωμα. Σε μια περίοδο που το σκοτάδι είναι τόσο πυκνό στη ζωή του, ο ίδιος αφήνει ένα μικρό φως να διαφανεί. Ένα βιβλίο στρατευμένο στην τιμιότητα και τη γοητεία της λογοτεχνίας. Αν δεχτούμε ότι "η τέχνη είναι η γλώσσα της συνείδησης", όπως εύστοχα παρατηρεί ένας άλλος Τούρκος συγγραφέας, ο γνωστός συνθέτης Ζουλφί Λιβανελί, τότε ο Ντεμιρτάς ξέρει τον τρόπο να μιλάει αυτή τη γλώσσα.
Πολιτική και λογοτεχνία λένε κάποιοι ότι είναι έννοιες ασυμβίβαστες. Θυμάμαι όμως τη φράση του Νίκου Μπακόλα όταν παρουσίαζε το πρώτο βιβλίο του Νίκου Θέμελη. «Νέος λογοτέχνης εγεννήθη παρ' ημίν» είπε. Μαθαίνουμε ότι ο Τούρκος, κουρδικής καταγωγής πολιτικός, μετά το «Πριν το ξημέρωμα», συνεχίζει να γράφει στη φυλακή. Το πρώτο του μυθιστόρημα περιμένουμε να το διαβάσουμε το φθινόπωρο, υπόσχονται οι εκδόσεις Πατάκη.
