Στο σημερινό μας σημείωμα θα συνεχίσουμε τη συζήτηση για τα δίκτυα βιβλιοθηκών. Προσπαθώντας να κατανοήσουμε τις έννοιες, σήμερα θα παρουσιάσουμε το Δίκτυο Βιβλιοθηκών της Φινλανδίας. Όπως παντού, και στη Φινλανδία υπάρχουν διαφόρων τύπων βιβλιοθήκες: λαϊκές, σχολικές, ακαδημαϊκές, ερευνητικές, ειδικές κ.λπ. Σε κάθε κατηγορία από αυτές υπάρχει μια οριζόντια οργάνωση μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα δίκτυο ομοειδών βιβλιοθηκών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι λαϊκές (δημοτικές) βιβλιοθήκες στη χώρα, οι οποίες μέσω του δικτύου libraries.fi διαμοιράζονται πόρους και υλικό.
Πέρα όμως από τα ειδικά δίκτυα, η χώρα διαθέτει μια δομή που ενοποιεί τα επιμέρους τμήματα σε ένα ενιαίο Φινλανδικό Δίκτυο Βιβλιοθηκών. Ξεκινώντας με τη δήλωση ότι οι λαϊκές και οι ερευνητικές - ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες είναι ανοιχτές σε όλος, ο όρος «δημόσιες» σ’ αυτή τη χώρα περιλαμβάνει το σύνολο των βιβλιοθηκών της. Οι συλλογές και οι υπηρεσίες που παρέχονται από τις δημόσιες βιβλιοθήκες θεωρούνται «το πνευματικό κεφάλαιο της χώρας» και γι’ αυτόν τον λόγο οι υπηρεσίες βιβλιοθηκών είναι δωρεάν προς όλους. Επιπλέον, υπάρχει συγκεκριμένος νόμος του κράτους που περιγράφει τις υπηρεσίες αυτές (ο οποίος αναθεωρείται σε διάφορους χρονικούς κύκλους - συνήθως πενταετείς) και βάσει αυτού του νόμου κάθε δήμος της χώρας είναι υποχρεωμένος να παρέχει αυτές τις υπηρεσίες, και μάλιστα με τρόπο που να εξασφαλίζει την ίση πρόσβαση σε όλους.
Σε αριθμούς αυτό μεταφράζεται ως εξής: υπάρχουν στη χώρα 720 κεντρικές βιβλιοθήκες ή παραρτήματά τους. Πλέον του 70% του πληθυσμού ζει σε απόσταση έως 3 χιλιόμετρα από μία βιβλιοθήκη και πάνω από το 93% έως 10 χιλιόμετρα. Για να ολοκληρωθεί αυτό το δίκτυο, που θα καλύπτει 100% τους κατοίκους της χώρας, 135 κινητές βιβλιοθήκες έρχονται για να συμπληρώσουν τα κενά και να διασφαλίσουν ότι κάθε άτομο έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες βιβλιοθήκης ή, όπως οι ίδιοι το θέτουν, στο «πνευματικό κεφάλαιο της χώρας». Συνεχίζοντας τους αριθμούς, 80% των κατοίκων χρησιμοποιούν υπηρεσίες βιβλιοθήκης, καθιστώντας τες έτσι στην πιο πολυσύχναστη δημοτική υπηρεσία. Για το 2019, κατά μέσο όρο, κάθε πολίτης της χώρας επισκέφτηκε τη βιβλιοθήκη του 10 φορές και δανείστηκε 16 τεκμήρια.
Τις ψηφιακές υπηρεσίες του δικτύου δεν έχουμε χώρο εδώ να τις αναλύσουμε. Αυτό που θα κρατήσουμε είναι το γεγονός ότι το κράτος θεωρεί υποχρέωσή του να παρέχει πρόσβαση στη γνώση και στον πολιτισμό σε κάθε πολίτη και δημιουργεί γι’ αυτόν τον λόγο ένα εκτεταμένο δίκτυο απ’ άκρη σ’ άκρη της χώρας. Δημοκρατία, συμμετοχή, πολιτισμός, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη είναι μερικοί από τους όρους που μας έρχονται γρήγορα στο μυαλό όταν συζητάμε για τέτοιου είδους πολιτικές.
