Η ανάγκη ύπαρξης ενός λειτουργικού δικτύου βιβλιοθηκών στη χώρα ήρθε στον δημόσιο διάλογο τις τελευταίες μέρες χάρη σε ένα κείμενο που δημοσιοποίησε η «Πρωτοβουλία για ένα Δίκτυο Βιβλιοθηκών» πριν από λίγες μέρες και το οποίο συνυπογράφουν πλήθος βιβλιοθηκονόμων, ακαδημαϊκών, συγγραφέων, εκδοτών και άλλων προσωπικοτήτων. Δεν θα εστιάσουμε στο κείμενο, μια και έχει παρουσιαστεί από την εφημερίδα μόλις αυτό δημοσιοποιήθηκε.
Παρακολουθώντας τον δημόσιο διάλογο που αναπτύσσεται αυτές τις μέρες σχετικά, μπορούμε να δούμε διάφορες απόψεις και προσεγγίσεις προς το θέμα. Ένα μείζον ζήτημα που αναφύεται είναι το εννοιολογικό: τι εννοούμε όταν λέμε δίκτυο βιβλιοθηκών; Τα υφιστάμενα δίκτυα δεν αρκούν; Πρέπει να δημιουργηθεί κάτι καινούργιο ή να ενισχυθούν τα υπάρχοντα; Οι απαντήσεις ποικίλουν ανάλογα με την οπτική με την οποία βλέπει κανείς τα πράγματα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι εμπλουτίζουν τον διάλογο και φέρνουν στην επιφάνεια άλλα κρίσιμα ερωτήματα.
Βασικό ζήτημα που διαμορφώνεται, και υπογραμμίζεται έντονα από το κείμενο της «Πρωτοβουλίας», είναι η ανυπαρξία των βιβλιοθηκών τόσο στο «Σχέδιο Ανάκαμψης» όσο και στη «Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού», δύο κείμενα αναφοράς της κυβέρνησης, που θα καθορίσουν τους όρους ανάπτυξης και χρηματοδότησης στο εγγύς διάστημα. Η απουσία των βιβλιοθηκών για άλλη μία φορά από τους κεντρικούς σχεδιασμούς του κράτους, ειδικά στην παρούσα συγκυρία, υπογραμμίζει το μοντέλο ανάπτυξης που υποδεικνύεται.
Η δημοκρατική συμμετοχή όλων των κατοίκων στο πολιτιστικό αγαθό και στην πληροφόρηση, ξαναγράφουμε για πολλοστή φορά, είναι υποχρέωση του κράτους. Είναι κεκτημένο κάθε κράτους που προσδιορίζεται δημοκρατικό. Και με αυτήν την οπτική ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την ανάπτυξη υπηρεσιών βιβλιοθήκης, που να απευθύνονται σε όλους τους πολίτες και να λειτουργούν ταυτόχρονα ως πόλοι πολιτισμού και ως μοχλοί ανάπτυξης, είναι επιβεβλημένο να βρίσκεται σε όλους τους σχεδιασμούς.
Η συζήτηση για το ποιος φορέας, ποια υποδομή, ποιο σύστημα θα προκριθεί να υλοποιήσει έναν τέτοιο σχεδιασμό θεωρούμε ότι είναι δευτερεύουσας σημασίας. Αυτή τη στιγμή προέχει η ανάγκη να καταστεί, επιτέλους, η υπηρεσία βιβλιοθήκης ως κεντρικό σημείο ανάκαμψης των κοινοτήτων που καλείται να εξυπηρετήσει. Ως κέντρο της πνευματικής, πολιτιστικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής της κάθε κοινότητας, που θα προσφέρει πρόσβαση σε κάθε πολίτη, ευκαιρίες διά βίου μάθησης, επαφής με τα προϊόντα του πολιτισμού, χώρο συνύπαρξης, ανταλλαγής, γνώσης και εμπειρίας.
Από τη στήλη αυτή προτρέπουμε τους αναγνώστες να συνυπογράψουν το κείμενο, καθώς η «Πρωτοβουλία» έχει αναπτύξει σχετική δράση. Ευελπιστούμε επίσης ο διάλογος αυτός να δώσει ερεθίσματα σ’ αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις και να εντάξουν τις βιβλιοθήκες στους σχεδιασμούς τους. Ένα δίκτυο βιβλιοθηκών - κέντρων πολιτισμού είναι μια υποχρέωση που οφείλει πλέον να υλοποιηθεί.
