Η μικρή Τάνια τραγουδούσε πριν ακόμα να μιλήσει. Άρχισε το πιάνο στην ηλικία των πέντε ετών, χωρίς κανείς να τη ρωτήσει. Μεγαλώνοντας, ξεκαθάρισε μέσα της πως δεν θα γινόταν ποτέ ευτυχισμένη, παρά μόνο ζώντας μέσα από τη μουσική.
Η υπομονή, το σθένος της, η συγκέντρωση και η αισιοδοξία, της επιτρέπουν να συνεχίζει να δημιουργεί στις δύσκολες εποχές που ζούμε.
Τα πρώτα χρόνια
Όνειρό της ήταν πάντα να γίνει συνθέτης. Το πιάνο της ήταν το μέσον. Παρ’ όλα αυτά, σπούδασε στη Γεωπονική Σχολή παράλληλα με τις μουσικές της σπουδές στο «Ορφείο Ωδείο» και στο «Athenaeum», απ’ όπου πήρε το δίπλωμα στο πιάνο, τη σύνθεση και τα ανώτερα θεωρητικά.
Η Τάνια αυτοσχεδίαζε από μικρό παιδί. Καθόταν με τις ώρες στο πιάνο και έφτιαχνε τις δικές της μελωδίες. Έχει ακούσει πολλή μουσική, τζαζ ή κλασική, και κάνει αυτό που θεωρεί πως είναι μια απόλυτα δική της πρόταση. Οι επιρροές της πολλές: οι ρομαντικοί, οι συνθέτες του 20ού και 21ού αιώνα, ο Keith Jarrett.
Η μουσική της γεννάει εικόνες, η ψυχική της διάθεση μεταφράζεται στη μουσική της. Οι συνθέσεις της, ένα δημιουργικό crossover ανάμεσα στη μουσική δωματίου και τις avant-garde-ethnic επιρροές, κινούνται στα όρια του τζαζ αυτοσχεδιασμού.
«Forest Stories» και «Transcendence»
Πριν από λίγα χρόνια, η Τάνια αναζητούσε μια ιδανική εταιρεία για να κυκλοφορήσει τον πρώτο της δίσκο. Ψάχνοντας για το πιο κατάλληλο label, ανακάλυψε τη νεοζηλανδική Rattle. «Αυτός είναι ο ήχος μου» είπε. Και δεν έπεσε έξω. Τους έστειλε το demo. Της απάντησαν σχεδόν αμέσως. Από κει και πέρα, τα πράγματα προχώρησαν με πολύ ταχύ ρυθμό.
Το 2012 κυκλοφόρησε -για τη Rattle- το άλμπουμ «Forest Stories». Έναν δίσκο γεμάτο από την προσωπική της μουσική άποψη, όπου τον αυτοσχεδιασμό της τζαζ ακουμπά αισθητά η σύγχρονη κλασική μουσική και τα «εθνικά» ακούσματα του πολύπνευστου έτερου σκέλους του ντουέτου, Paulo Chagas.
Με τη σκέψη στον δεύτερό της δίσκο, η νεαρή πιανίστα αμφιταλαντεύτηκε ανάμεσα στο να κάνει ένα σόλο πιάνο ή να προχωρήσει στη δημιουργία του δικού της σχήματος. Ακολούθησε, τρία χρόνια μετά, το «Transcendence», με το Tania Giannouli Ensemble και τη συμμετοχή του Αλέξανδρου Μποτίνη στο τσέλο, του Guido de Flaviis με τα σαξόφωνά του, του Σόλη Μπαρκή στα κρουστά και τα άλλα ιδιόφωνα όργανά του και του Γιάννη Νοταρά, που συμμετείχε εκτάκτως στα τύμπανα.
Η απόφαση να φύγει από την εσωστρέφεια που χαρακτήριζε το «Forest Stories» σαν ύφος και σαν διάθεση και η ανάγκη της να γράψει μια μουσική σύγχρονη, με ιδιαίτερη έμφαση στα στοιχεία της μελωδίας και του ρυθμού, ήταν προφανής. Αντικατόπτριζε την διάθεση της εποχής και το «Obsession», μαζί με το αγαπημένο μου «The Sea», είναι τα πιο ιδιαίτερα κομμάτια αυτού του δίσκου. Συνθέσεις σαν και αυτές όπου ο καθένας από τους ακροατές κάνει τις δικές του προβολές.
Με απόσταση πάλι τριών ετών, το 2018 κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Rewa», όπου ο Rob Thorne, που παίζει τα όργανα των Μαορί της Νέας Ζηλανδίας, κοχύλια, μεγάλους ξύλινους σωλήνες ή μικρά πνευστά σαν μια φλογέρα, μιμείται φωνές ανθρώπων ή ζώων, τον άνεμο, τη θάλασσα. Και όταν συναντά την πιανίστρια Τάνια Γιαννούλη, αυτή παίρνει τη σκυτάλη και επιδίδεται σε μια εύθραυστη μελωδικότητα, την ώρα που τα πνευστά τού Thorne γίνονται κάτι σαν μια «σκιά». Κάτι που είναι μεν εκεί, αλλά ταυτόχρονα απουσιάζει.
Η Τάνια Γιαννούλη έχει γράψει μουσικές για video art, για το θέατρο και το σινεμά. Σε μια υποθαλάσσια σκηνή από το φιλμ «Ο Γιώργος του Κέδρου», που ο σκηνοθέτης Γιάννης Κολόζης αφιέρωσε στον απόντα πια γνωστό σκηνοθέτη πατέρα του, την ώρα που ο ήρωάς του φτάνει στον βυθό, ακούγεται το «The Weeping Willow» από το άλμπουμ «Transcendence» του 2015.
Στα ευρωπαϊκά φεστιβάλ
Αξέχαστες στιγμές, στιγμές σαν κι αυτές που βλέπει στα όνειρά της, έζησε η Τάνια Γιαννούλη με το νέο της όχι συμβατικό τρίο στην πρεμιέρα του, στο Jazzfest Berlin του θρυλικού Berliner Festspiele, τον Οκτώβριο του 2019. Ήταν μια όμορφη βραδιά, ειδικά καθώς ανάμεσα στο ενθουσιώδες κοινό, που γέμισε ασφυκτικά τους χώρους του «A Trane», βρισκόταν ο David Sylvian. Ο Sylvian, μια σημαντική της επιρροή, ήρθε και τίμησε την οικοδέσποινα της βραδιάς και τους εκλεκτούς συνοδοιπόρους της, κάνοντας πράξη μια υπόσχεσή του.
«Με τον Ανδρέα και τον Κυριάκο περνάμε καλά στα ταξίδια μας», λέει και τα μάτια της κρύβουν μια νοσταλγία για τα όσα η σκληρή καραντίνα έχει κάνει να μοιάζουν τόσο μακρινά.
«Μετά τη Σύρο και το 'Syros Jazz Festival' του 2020 -την πρώτη μας συναυλία μετά από πολλούς μήνες υποχρεωτικής αποχής-, ταξίδεψα πολύ για συναυλίες στο εξωτερικό. Όταν βρίσκομαι εκεί, διαπιστώνω πως, σε πλήρη αντίθεση με ό,τι επικρατεί στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη, η δική μας περί τον 'πολιτισμό' ασχολούμενη πολιτεία κρατά τ’ αυτιά και τα μάτια της ερμητικά κλειστά για μουσικούς σαν εμάς. Μάλλον μοιάζουμε σαν να μην υπάρχουμε! Μοναδικές εξαιρέσεις σε αυτό, κάποιες μεμονωμένες ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Το Ίδρυμα Ωνάση μάς έχει στηρίξει κάποιες φορές και είμαι ευγνώμων»
Στο Enjoy Jazz Festival του Mannheim, η Τάνια Γιαννούλη έδωσε, τον Οκτώβριο του ’20, δύο συναυλίες: Ένα σόλο πιάνο πρόγραμμα και την πρεμιέρα τού «The book of lost song», του νέου της κουιντέτου, στο οποίο συνεργάζεται με την σπουδαία Ιταλίδα τραγουδίστρια Maria Pia de Vito και τα κρουστά του Michele Rabbia. Η δε κριτική για τη σόλο εμφάνισή της εκεί από το περιοδικό «Jazzwise» ήταν διθυραμβική.
Ακολούθησε μια σειρά συναυλιών στο Halle 424 του Αμβούργου και στο περίφημο Jazz Station των Βρυξελλών. H βελγική πρεμιέρα τού “The Book of Lost Songs” στο φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής Ars Musica αντικαταστάθηκε -λόγω των ολοένα και μεγαλύτερων περιορισμών- από το 63 λεπτών σόλο πιάνο κοντσέρτο της, που δόθηκε τελικά on line κι εμείς έχουμε τη χαρά να το απολαμβάνουμε διαδικτυακά, μέσω YouTube.
Μία ακόμα αναβολή, μία ακόμα υπόσχεση για το μέλλον, είναι αυτή του «November music» στην Ολλανδία, που θα αποκτήσει «σάρκα και οστά» στην (κατ’ ευχήν) μετά-Covid εποχή, τον Νοέμβριο του 2021.
In fading light
Σήμερα, η Τάνια Γιαννούλη ζει στον αστερισμό τού «In fading light», που μόλις κυκλοφόρησε. Το εξώφυλλό του, με την άδεια χορταριασμένη πισίνα ενός μεγαλοαστικού σπιτιού σε άγνωστο τόπο και χρόνο (φωτογραφία του Έλληνα φωτογράφου Σάββα Λαζαρίδη), δίνει την αίσθηση της εγκατάλειψης ενός χώρου που κάποτε έσφυζε από ζωή, βουτιές και χαρούμενες φωνές, που δεν υπάρχουν πια. Κάτι που της θυμίζει αυτό που ζήσαμε και ζούμε σήμερα με τα επαναλαμβανόμενα lockdown της πανδημίας.
«Υπάρχουν άνθρωποι που ζούσαν έτσι από καιρό. Και άλλοι συνάνθρωποί μας που ζουν μια 'κλειστή', στερημένη ζωή. Πάντα όμως υπάρχει κάτι το αισιόδοξο, κάτι το ελπιδοφόρο. Τα λουλούδια στο εξώφυλλο του δίσκου φυτρώνουν και ανθούν χωρίς την ανθρώπινη παρουσία. Η μουσική μου πιστεύω πως έχει σχέση με αυτά, διαχρονικά. Την ελπίδα, την ομορφιά, τη σιγουριά ότι δεν είναι όλα πόνος».
«Η τρομπέτα και το ούτι είναι δύο από τα πιο αγαπημένα μου όργανα. Ο Ανδρέας Πολυζωγόπουλος και ο Κυριάκος Ταπάκης είναι καταπληκτικοί μουσικοί και η συνεργασία μου μαζί τους μου έδωσε μεγάλη χαρά. Ένα τρίο με αυτά τα όργανα είναι ασυνήθιστο. Ήθελα όμως να εξερευνήσω τις ιδιαίτερες υφές, τις τονικότητες αλλά και τους συναισθηματικούς συντονισμούς που προσφέρει αυτός ο συνδυασμός οργάνων», λέει η Τάνια για το ολοκαίνουργιό της άλμπουμ.
Ο «Λαβύρινθος» της αρχής, ένα κομμάτι γραμμένο πάνω σε απλές μουσικές ιδέες με ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στο πιάνο, εξελίσσεται σε κάτι πυκνό, κάτι πλούσιο. Ο Κυριάκος Ταπάκης, είτε λόγω της ιδιαιτερότητας των συνθέσεων είτε γιατί του δίνεται η άνεση, ο χώρος να εκφράσει το μη αναμενόμενο, μας εκπλήσσει μετουσιώνοντας το πείραμα σε έμπνευση.
Αν ακούσει κανείς για πρώτη φορά το «When then» που ακολουθεί, θα αισθανθεί πως κάπου εκεί βρίσκεται ένας κρυφός ντράμερ, καθώς το αρχικό μοτίβο μετατοπίζεται, γίνεται πιο έντονο, μέχρι που στο τέλος εκρήγνυται.
Στο «Hinemoa’s lament», που ηχογραφήθηκε «one take» στο στούντιο του Βαγγέλη Κατσούλη, ο Ανδρέας Πολυζωγόπουλος, μετά το σόλο της εισαγωγής, οδηγεί το τρίο σε μια τρίφωνη, σαν τραγούδι, μελωδία, σε ένα μελωδικό, τελετουργικό choral.
Η συνέχεια
Περιμένοντας το τέλος του καλλιτεχνικού και ανθρώπινου αποκλεισμού, σε ένα κλίμα αβεβαιότητας, στα πιο άμεσα σχέδια της Τάνιας Γιαννούλη είναι ο δίσκος που θα αποτελέσει τη συνέχεια του ρεσιτάλ της στην Kunsthalle του Mannheim.
Εδώ, ο αυτοσχεδιασμός της θα ανατροφοδοτείται από κάποιες ήδη υπάρχουσες ιδέες, άλλες που γράφονται τώρα γι’ αυτό το άλμπουμ και άλλες που θα γραφούν στο μέλλον.
