Οι πρόσφατες αποδοκιμασίες κατά του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην επίσκεψή του στα καμένα της Πεντέλης, όπως και κατά του υπουργού Υγείας στην επίσκεψή του στη Λέρο είναι ενδεικτικές της διογκούμενης κοινωνικής δυσαρέσκειας έναντι της κυβέρνησης. Αποδοκιμασίες, βέβαια, υπήρχαν και στο παρελθόν όταν χιλιάδες άνθρωποι φώναζαν το γνωστό απρεπές σύνθημα κατά του πρωθυπουργού και μετά ήλθε το 40,5% των βουλευτικών εκλογών. Τότε, όμως, δεν είχε κλείσει ο κύκλος των προσδοκιών της νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης και υπήρχαν ακόμα ο ΣΥΡΙΖΑ και ο «μπαμπούλας Τσίπρας» ως δυνητικά έστω αντίπαλο δέος που συσπείρωνε το ακραίο Κέντρο και τη δεξιά βάση. Αυτή τη φορά το σύνθημα που ακούστηκε ήταν «Μητσοτάκη κάθαρμα», που παραπέμπει στο παλιό σύνθημα κατά του πατρός Μητσοτάκη.
Το «κάντε κάτι» στη Ν.Δ.
Το νέο στοιχείο που αδυνατεί να ενσωματώσει το πολιτικό κέντρο του Μεγάρου Μαξίμου είναι ότι έχει μεσολαβήσει το 28% των ευρωεκλογών. Το επιπλέον στοιχείο είναι η έντονη δυσαρέσκεια όχι μόνο στην Κεντροαριστερά, αλλά και μεταξύ των ψηφοφόρων και των μεσαίων στελεχών της Ν.Δ., οι οποίοι απευθύνονται στους δύο πρώην προέδρους του κόμματος -που έκαναν αισθητή την παρουσία τους προ διμήνου-, καθώς και σε βουλευτές που έχουν κρατήσει αποστάσεις από το κέντρο του Μαξίμου με την παραίνεση «κάντε κάτι», εννοώντας να αλλάξει η πορεία ή ακόμη και η ηγεσία της κυβέρνησης. Καθώς η δεξιά βάση θέλγεται πάντα από την εξουσία και τα προνόμιά της, δεν νοείται μια ανατροπή και το ιδανικό γι’ αυτούς θα ήταν η «αλλαγή εν κινήσει», δηλαδή μια συναινετική αποχώρηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, κάτι όμως που δεν διαφαίνεται προσώρας. Από την άλλη, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η αμφισβήτηση από παράγοντες του κόμματος και του ευρύτερου συστήματος θα συνεχιστεί, ίσως μάλιστα και πιο έντονη. Επιμέρους υποσυστήματα του επιχειρηματικού και του εκδοτικού κατεστημένου βλέπουν πλέον τον Κ. Μητσοτάκη ως πρόβλημα και κάνουν τα δικά τους σχέδια.
Στόχος της κυβέρνησης είναι να ανακόψει την υποχώρηση ενόψει και των δημοσκοπήσεων που θα ακολουθήσουν. Ένα ποσοστό γύρω στο 25% με παράλληλη μείωση της αποδοχής του πρωθυπουργού στα ποιοτικά στοιχεία θα παγιώσει την εντύπωση ασυμφωνίας της κυβέρνησης με το εκλογικό σώμα. Και αυτό ανεξάρτητα από τις αντίστοιχες χαμηλές επιδόσεις της αντιπολίτευσης.
Δίχως πολιτικό αφήγημα
Δύο εβδομάδες πριν από την άνοδο του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, που παραδοσιακά σηματοδοτεί την έναρξη της νέας πολιτικής χρονιάς, η κυβέρνηση δεν διαθέτει συνολικό πολιτικό αφήγημα. «Η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και ο πολυδύναμος εκσυγχρονισμός» προκαλούν πλέον αρνητικούς συνειρμούς, ενώ το προσφιλές στον πρωθυπουργό σύνθημα της «επανεκκίνησης» προσκρούει στις συνέπειες της νεοφιλελεύθερης αποδιάρθρωσης, που ήταν ο στόχος του από την αρχή και κατέληξε στη διαμόρφωση της κοινωνίας του ενός τρίτου. Η μερική αποδοχή από τον Κυριάκο Μητσοτάκη της ατζέντας του δικαιωματισμού -γάμος ομόφυλων ζευγαριών, Μεταναστευτικό- προκάλεσε ρήγμα με την παραδοσιακή βάση της συντηρητικής παράταξης.
Με τα γεγονότα της Κάσου γίνεται αισθητή και η ενδοτική πολιτική στα ελληνοτουρκικά, που σταδιακά μετατρέπει τη χώρα σε δορυφόρο της Τουρκίας. Η «φινλανδοποίηση», ο όρος, δηλαδή, που χρησιμοποιούν εντός της Ν.Δ., τείνει να επιβληθεί de facto, αφού υλοποιείται στην πράξη το «δόγμα Γεραπετρίτη» ότι «η κόκκινη γραμμή μας είναι τα 6 μίλια».
Ποια επανεκκίνηση;
Η εμμονή στη γραμμή ότι «τόσο στις πρόσφατες πυρκαγιές όσο και γενικότερα και κυρίως στην πολυεπίπεδη ακρίβεια η διαχείριση είναι υποδειγματική» κάνει αρκετούς γαλάζιους βουλευτές να λένε ότι «οι υπουργοί ζουν στη δική τους virtual reality». Σύμφωνα με τις πρώτες διαρροές για τη ΔΕΘ, «ο πρωθυπουργός θα προβάλει τις επιτυχίες (;) της κυβέρνησης, θα δώσει έμφαση στα θέματα καθημερινότητας και θα ανακοινώσει ενισχύσεις και επιδόματα στα πεδία της ενέργειας, της ακρίβειας και της στεγαστικής πολιτικής». Παράλληλα ετοιμάζει εξαγγελίες για την αντιμετώπιση του δημογραφικού με ενισχύσεις στους πολύτεκνους και στους τρίτεκνους, θέμα που αγγίζει τη δεξιά βάση. Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί, όμως, τους οποίους έχει παραδεχθεί ο Κ. Μητσοτάκης, και οι αρνητικές προβλέψεις για την οικονομία «ελαφραίνουν» το παραδοσιακό καλάθι των παροχών.
Πολιτικό αδιέξοδο
Ενώ η κυβέρνηση έχει περάσει το σημείο καμπής και κανείς δεν στοιχηματίζει υπέρ της ότι θα βγάλει την τριετία, εντούτοις ο Κ. Μητσοτάκης διατηρεί την πολιτική κυριαρχία λόγω της αδυναμίας της αντιπολίτευσης. Η εσωστρέφεια έχει επιστρέψει στον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σε περιδίνηση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ συμπεριφέρεται ως ιδανικός αυτόχειρας, η εσωκομματική αντιπολίτευση διαμορφώνει κλίμα παρατεταμένης εσωστρέφειας και ρευστοποίησης στην προοπτική μιας «διαπλεκόμενης νεφελώδους Μεγάλης Κεντροαριστεράς», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του κόμματος στην πρόσφατη ανάρτησή του.
Κάπου εδώ μπαίνει στην εξίσωση το ΠΑΣΟΚ που έχει τις δικές του διεργασίες. Ο προσανατολισμός του θα εξαρτηθεί από τον δικό του εσωτερικό διάλογο σε συνάρτηση με τον νέο αρχηγό. Η Άννα Διαμαντοπούλου επαναπροσδιορίζει τη συνολική συζήτηση. Απέναντι στην προοπτική ενός αριστερόστροφου ΠΑΣΟΚ και μιας προσέγγισης των φορέων της Κεντροαριστεράς, που φαίνεται να προκρίνουν οι Χάρης Δούκας και Παύλος Γερουλάνος, η κυρία Διαμαντοπούλου ανοίγει την προοπτική ενός κόμματος συμπληρωματικού στη νεοφιλελεύθερη Ν.Δ., ώστε αθροιστικά να εκφράζουν τη μετεξέλιξη του εκσυγχρονιστικού κοινωνικού και πολιτικού χώρου. Σε κάθε περίπτωση, μια αντίστοιχη ρευστοποίηση του ΠΑΣΟΚ για τη δημιουργία ενός νέου φορέα της Κεντροαριστεράς δεν υπάρχει στην ατζέντα κανενός εκ των υποψηφίων. Η διαδικασία αυτοδιάλυσης του ΣΥΡΙΖΑ θα έχει ως συνέπεια απλώς να διοχετεύσει τον αγανακτισμένο από την εσωτερική αντιπαράθεση κόσμο του και ενδεχομένως ορισμένα στελέχη που έχουν κάνει προσυμφωνίες στο «ανανεωμένο ΠΑΣΟΚ» και να το καταστήσει τη δεύτερη πολιτική δύναμη. Είναι εξαιρετικά αφελές να θεωρεί οποιοσδήποτε παράγοντας του ΣΥΡΙΖΑ ότι ο Χάρης Δούκας ή ο Παύλος Γερουλάνος θα συμφωνήσει σε μια διαδικασία ανασυγκρότησης της ευρύτερης Κεντροαριστεράς που θα καταλήξει σε νέο φορέα με άλλο αρχηγό.
