Η λέξη της χρονιάς για το 2022 σύμφωνα με το λεξικό Collins είναι η permcrisis (αεικρίση), που περιγράφει μια κατάσταση επάλληλων κρίσεων που συνδιαμορφώνουν τη νέα οικονομική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Για τους Έλληνες η permcrisis είναι κανονικότητα από το 2008. Πριν φύγει η πανδημία βρίσκονται αντιμέτωποι με την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό, ενώ συσσωρεύονται τα σύννεφα μιας νέας παγκόσμιας ύφεσης εν μέσω γεωπολιτικών και γεωοικονομικών ανακατατάξεων.
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. ισχυρίζεται πως ο πληθωρισμός είναι αποκλειστικά εισαγόμενος. Αποσιωπά το γεγονός ότι η διατήρησή του πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022 είναι -μεταξύ άλλων παραγόντων- το αποτέλεσμα ολιγοπωλιακών και μονοπωλιακών δομών σε κρίσιμους τομείς για τη δημιουργία ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας. Όπως και των αναποτελεσματικών ελέγχων που διενεργούνται από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, τη ΡΑΕ και το υπουργείο Ανάπτυξης.
Οι πολίτες βρίσκονται ταυτόχρονα αντιμέτωποι με τις συνέπειες της επιθετικής αντιπληθωριστικής πολιτικής της ΕΚΤ με τη συνεχή και απότομη αύξηση των επιτοκίων. Μέλη της ΕΚΤ -που πρεσβεύουν το «δόγμα της συναίνεσης» της Ουάσιγκτον- υποστηρίζουν πως οι απότομες αυξήσεις πρέπει να συνεχιστούν μέχρι να πέσει ο πληθωρισμός στο 2%, ακόμη κι αν αυτό οδηγήσει σε ύφεση. Ζητούν από τις κυβερνήσεις να προχωρούν σε περιορισμένες και στοχευμένες δημοσιονομικές παρεμβάσεις. Διαφορετικά θα υποχρεωθεί η ΕΚΤ να προχωρήσει σε ακόμη μεγαλύτερες αυξήσεις επιτοκίων.
Δύο είναι τα κρίσιμα ερωτήματα από τη σκοπιά της πολιτικής οικονομίας. Ποια κοινωνικά στρώματα πλήττονται περισσότερο από την έξαρση του πληθωρισμού; Ποιοι θα πληρώσουν βαρύτερο τίμημα από την επιθετική πολιτική της ΕΚΤ στην προσπάθεια να οδηγήσει τον πληθωρισμό άμεσα στον στόχο του 2%;
Τα στρώματα με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα πλήττονται περισσότερο από τον «φόρο πληθωρισμού» που τους επέβαλε η κυβέρνηση της Ν.Δ. με τη μεροληπτική της αδράνεια. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ, το 2022 οι απώλειες αγοραστικής δύναμης φτάνουν στο 40% για νοικοκυριά με μηνιαίο εισόδημα έως 750 ευρώ και στο 9%-14% για νοικοκυριά με εισόδημα 751-1.100 ευρώ.
Οι εργαζόμενοι καλούνται από τους νεοφιλελεύθερους της ΕΚΤ να μην διεκδικούν αποκατάσταση των εισοδηματικών απωλειών στην αγοραστική τους δύναμη, παρά το γεγονός ότι δεν είχαν καμία ευθύνη για την έξαρση του πληθωρισμού. Αντίθετα, όσες επιχειρήσεις λόγω ολιγοπωλιακών συνθηκών έχουν τη δυνατότητα να περάσουν στους καταναλωτές το αυξημένο κόστος παραγωγής διασφαλίζουν ή και αυξάνουν τα κέρδη τους. Οι νεοφιλελεύθεροι δεν απευθύνουν έκκληση προς τις επιχειρήσεις να μην αυξάνουν τα περιθώρια κέρδους. Αν λοιπόν δεν καλυφθούν οι εισοδηματικές απώλειες των εργαζομένων, τότε το ποσοστό των κερδών θα αυξηθεί και θα μειωθεί το ποσοστό των μισθών στο ΑΕΠ και θα διευρυνθούν περαιτέρω οι κοινωνικές ανισότητες στη χώρα μας.
Οι κοινωνικές συνέπειες από την επιθετική πολιτική της ΕΚΤ επιβαρύνουν χαμηλά εισοδήματα, εργαζόμενους χαμηλής ειδίκευσης και δανειολήπτες. Με συνεχή και απότομη αύξηση επιτοκίων -όταν όλες οι κεντρικές τράπεζες αυξάνουν τα επιτόκια-, ο κίνδυνος για την Ευρωζώνη είναι να οδηγηθεί σε ύφεση, ενώ οι χώρες της προσπαθούν να καλύψουν τις απώλειες από την κρίση πανδημίας. Αυτό θα οδηγήσει πολλούς εργαζόμενους στην ανεργία, ιδιαίτερα αυτούς που απασχολούνται στους λιγότερο δυναμικούς κλάδους. Νοικοκυριά που έχουν στεγαστικά δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο επιβαρύνονται -εν μέσω ακρίβειας- από την αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης των δανείων τους.
Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο δημόσιο χρέος στην Ευρωζώνη και πρέπει να περάσει σε μικρά πρωτογενή πλεονάσματα. Σε συνθήκες permcrisis είναι επιτακτική ανάγκη η κατανομή των βαρών της αντιπληθωριστικής πολιτικής να γίνει πιο δίκαια. Οι δημοσιονομικές παρεμβάσεις το 2023 και στη συνέχεια πρέπει να στοχεύουν στη στήριξη αυτών που πλήττονται περισσότερο.
Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής κατέθεσε προτάσεις για την αντιμετώπιση της ακρίβειας: Εντατικοί έλεγχοι σε επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται τις ολιγοπωλιακές συνθήκες στην αγορά ενισχύοντας την κερδοφορία τους. Αύξηση κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ. Επαναφορά της διαδικασίας της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Οι επιχειρήσεις που έχουν μεγάλα κέρδη να περάσουν ένα σημαντικό μέρος στους εργαζόμενους. Πλαφόν στις τιμές λιανικής στην ενέργεια. Επαναφορά ενός αναθεωρημένου ΕΚΑΣ ώστε να ενισχυθούν αυτοί που πραγματικά έχουν ανάγκη. Μείωση έμμεσων φόρων. Καθιέρωση ενιαίας φορολογικής κλίμακας για όλα τα εισοδήματα από εργασία και κεφάλαιο. Εισαγωγή της φορολογίας καθαρού πλούτου και μεγάλων κληρονομιών. Αναθεώρηση του ελληνικού σχεδίου για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μακριά από τις πελατειακές λογικές της Ν.Δ. Στόχος να γίνει η οικονομία πιο ανθεκτική σε μια νέα παγκόσμια ύφεση, πιο δυναμική για να επιταχυνθεί η πραγματική σύγκλιση και πιο συνεκτική ώστε να προστατεύονται όσοι χάνουν από τον μετασχηματισμό τής οικονομίας.
Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής θέτει προς συζήτηση τις προοδευτικές προτάσεις του για μια δίκαιη ψηφιακή και πράσινη μετάβαση της οικονομίας, με αύξηση της απασχόλησης. Με αυτές θα διεκδικήσει να λάβει στις εκλογές εντολή να τις θέσει σε εφαρμογή, αποδεικνύοντας ότι ακόμη και σε συνθήκες permcrisis υπάρχουν προοδευτικές πολιτικές που δίνουν προοπτικές για βιώσιμη ανάπτυξη. Να προχωρήσει η χώρα με μια οικονομική πολιτική με κοινωνική διάσταση και διασφάλιση της δημοσιονομικής σταθερότητας.
* Ο Φίλιππος Σαχινίδης είναι πρώην υπουργός, μέλος Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής
