Στις 15 Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες ο Αλέξης Τσίπρας παρουσίασε τους βασικούς άξονες της πρότασής του για την αναθεώρηση του ευρωπαϊκού πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης μιλώντας στη Διάσκεψη των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών.
"Πρέπει να αλλάξουμε τους κανόνες για να αλλάξουμε τις ζωές μας" είχε πει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία υπογραμμίζοντας ως κεντρικό άξονα την ανάγκη αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας. Εξάλλου πρόκειται για μια συζήτηση που ανοίγει εκ των πραγμάτων με την ανάληψη της προεδρίας από τη Γαλλία, που θέτει το ζήτημα στην κορυφή της ατζέντας, με την κυβέρνηση Μητσοτάκη να απουσιάζει επαναφέροντας τις ακραίες νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες της λιτότητας και της περικοπής των κοινωνικών δαπανών.
Την περασμένη εβδομάδα η ολοκληρωμένη πρόταση κατατέθηκε στη σχετική πλατφόρμα δημόσιου διαλόγου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μια πρωτοβουλία που συνιστά ένα από τα πρώτα δείγματα γραφής της συνεργασίας του πρώην πρωθυπουργού με το think tank, αφού η ιδέα να κατατεθεί η πρόταση στην επίσημη πλατφόρμα της Κομισιόν ήταν της Ζορζέτας Λάλη, που έχει την ευθύνη για θέματα ευρωπαϊκής πολιτικής.
Το σχέδιο εκπονήθηκε και οριστικοποιήθηκε στις λεπτομέρειές του σε σειρά συναντήσεων του Αλέξη Τσίπρα με τους συμβούλους του στα θέματα οικονομικής πολιτικής (Χουλιαράκης, Κορκολής, Παυλόπουλος, Λιάκος) καθώς και με την τομεάρχη οικονομικών Έφη Αχτσιόγλου και τον συντονιστή του οικονομικού κύκλου Ευκλείδη Τσακαλώτο.
Ο Αλ. Τσίπρας μάλιστα συζήτησε την πρόταση κατ’ ιδίαν με τον επίτροπο Τζεντιλόνι για τις λεπτομέρειες και τους τρόπους εφαρμογής της. Αλλά και ο Ενρίκο Λέτα άκουσε με ενδιαφέρον τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία στη συνάντηση που είχαν, προσκαλώντας τον μάλιστα στη Ρώμη στις αρχές Μαρτίου προκειμένου να παρουσιάσει ο ίδιος την πρόταση σε συνέδριο που διοργανώνει ο ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος Ιταλίας με θέμα το μέλλον της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης.
Οι πέντε άξονες της πρότασης Τσίπρα
1. Η άσκηση της ευρωπαϊκής δημοσιονομικής πολιτικής θα πρέπει να αντιμετωπίζει την Ευρώπη ως ενιαία οντότητα. Στο πλαίσιο αυτό προτείνει να θεσμοθετηθεί διαδικασία συμμετρικής προσαρμογής που θα αφορά ταυτόχρονα υπερβολικά ελλείμματα και πλεονάσματα, με ένα πλαίσιο δεσμευτικότητας για το σύνολο των κρατών - μελών.
Το αναθεωρημένο πλαίσιο θα έχει την απαραίτητη ευελιξία προκειμένου να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά οι συνέπειες της πανδημίας, οι δομικές αδυναμίες κρατών - μελών, αλλά και οι αδυναμίες της ευρωπαϊκής οικονομίας στο σύνολό της.
Την ίδια στιγμή -με αξιοποίηση της υφιστάμενης διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου- θα διαθέτει αυτόματους δημοσιονομικούς σταθεροποιητές στη βάση νέων εργαλείων (π.χ. κοινό επίδομα ανεργίας, ελάχιστο ευρωπαϊκό εγγυημένο εισόδημα) που θα ενεργοποιούνται είτε σε συνθήκες κρίσης είτε όταν ένα κράτος - μέλος αντιμετωπίζει δημοσιονομική ανισορροπία.
2. Προτείνεται η αναθεώρηση των στόχων του δημόσιου χρέους και του ελλείμματος, ώστε ο στόχος για δημόσιο χρέος να ανέλθει στα επίπεδα όπου είναι σήμερα ο μέσος όρος του χρέους της Ε.Ε., και η ετήσια μείωση του ελλείμματος να αντικατασταθεί με την εφαρμογή ενός ετήσιου στόχου διαφορετικού για κάθε κράτος - μέλος, όπου θα λαμβάνονται εξίσου υπόψη: Η βιωσιμότητα του χρέους, ο επιδιωκόμενος ρυθμός ανάπτυξης, η απασχόληση, αλλά και κοινωνικοί στόχοι, όπως η μείωση των ανισοτήτων και της φτώχειας.
3. Προτείνεται η θέσπιση ενός κοινού, απλού και σαφούς κανόνα (golden rule) που θα αποτυπώνει το πλαίσιο αναγνώρισης της εκάστοτε δημόσιας επένδυσης ως “παραγωγικής” προκειμένου να εξαιρούνται από τη μέτρηση του ελλείμματος όσες εστιάζουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα και την ενίσχυση των συστημάτων Υγείας και Εκπαίδευσης. Παράλληλα από τη μέτρηση του ελλείμματος προτείνεται να αφαιρούνται οι δαπάνες για τη διαχείριση του προσφυγικού και τη χρηματοδότηση έκτακτων φυσικών φαινομένων (σεισμών, πυρκαγιών κ.ά.).
4. Προτείνεται η σταθερή μεγέθυνση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και η διεύρυνση του ρόλου του ως μηχανισμού εξισορρόπησης των εσωτερικών ανισορροπιών, επίλυσης κρίσεων, δημιουργίας των αυτόματων δημοσιονομικών σταθεροποιητών και τελικά μιας κοινής δημοσιονομικής πολιτικής.
Ταυτόχρονα, ακολουθώντας το παράδειγμα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μέσω της διαδικασίας της έκδοσης κοινού χρέους προτείνεται ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός να συμβάλλει στη σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους των χωρών - μελών και στη δημιουργία safe assets χρεογράφων που θα συνεισφέρουν στην ενίσχυση του ρόλου του ευρώ στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος.
5. Προτείνεται το νέο πλαίσιο ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης να βασίζεται στην ενίσχυση του ρόλου των εθνικών Κοινοβουλίων και του Ευρωκοινοβουλίου, όπως και των διαδικασιών ευρείας διαβούλευσης με τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, επιστημονικών φορέων και των κοινωνικών εταίρων.
