Μπορεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης να επιχείρησε να το «παίξει» θιγμένος και να έχασε την ψυχραιμία του όταν Ολλανδή δημοσιογράφος τον κατηγόρησε δημόσια ότι λέει ψέματα για τις παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων, ωστόσο είναι γεγονός ότι η χώρα μας έχει βρεθεί πολλές φορές το τελευταίο διάστημα στο επίκεντρο σοβαρών καταγγελιών για βίαια pushbacks στο Αιγαίο.
Σε εκτενέστατο άρθρο του στις αρχές Οκτωβρίου με τίτλο «Ο σκιώδης στρατός που διώχνει πρόσφυγες από την ΕΕ», που υπογράφουν δέκα δημοσιογράφοι, το γερμανικό Spiegel κατέγραψε αποκαλυπτικές μαρτυρίες σε έρευνες που διήρκεσαν μήνες.
Το Spiegel πραγματοποίησε έρευνες στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, στην Ελλάδα και την Κροατία, για περισσότερο από οκτώ μήνες μαζί με τα ευρωπαϊκά συνεργαζόμενα μέσα ενημέρωσης Lighthouse Reports, SRF Rundschau, ARD Studio Vienna, την εκπομπή του ARD «Monitor», Liberation, Novosti, RTL Κροατίας και Pointer. Οι εμπλεκόμενοι δημοσιογράφοι που συμμετείχαν μεταμφιέστηκαν σε ψαράδες, κατηύθυναν drones πάνω από τις παραμεθόριες περιοχές και αξιολόγησαν δορυφορικές εικόνες και εκατοντάδες άλλα βίντεο που διοχετεύθηκαν σε αυτούς. Μίλησαν με δεκάδες πηγές στις υπηρεσίες ασφαλείας και ακολούθησαν τα ψηφιακά ίχνη των ανδρών που ποζάρουν με τις μάσκες και τα ρόπαλά τους στο Instagram και το Facebook. «Οι έρευνες αποκαλύπτουν ένα σύστημα. Ειδικές μονάδες από την Κροατία και την Ελλάδα, οι οποίες συνήθως αναλαμβάνουν δράση εναντίον χούλιγκαν και εμπόρων ναρκωτικών, κυνηγούν αιτούντες άσυλο από την ΕΕ. Λειτουργούν κυρίως κρυφά και πληρώνονται από τους πολίτες της Ευρώπης» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Στο άρθρο του Spiegel καταγράφεται χαρακτηριστικά η εμπειρία του Τζούνιορ Άμπα και της γυναίκας του από το Κονγκό. «Στην αρχή, λέει ο Άμπα, κρύφτηκαν στους λόφους από την αστυνομία. Αλλά οι δυνάμεις ασφαλείας τους έπιασαν γρήγορα και τους πήγαν πίσω στη θάλασσα, μαζί με άλλους 26 αιτούντες άσυλο. Στη λαστιχένια βάρκα χωρίς μηχανή φοβήθηκε για τη ζωή του. Οι άντρες δεν τους είχαν δώσει ούτε σωσίβια. Λίγες ώρες αργότερα Τούρκοι συνοριοφύλακες διέσωσαν τους αιτούντες άσυλο».
Στο δημοσίευμα σημειώνεται ακόμη πως ο Άμπα θέλει να οδηγήσει ενώπιον της Δικαιοσύνης τους ανθρώπους που τους άφησαν στη θάλασσα. Ένας Έλληνας δικηγόρος έχει αναλάβει την υπόθεση και μια από τις κατηγορίες είναι βασανισμός. «Τους τελευταίους μήνες το Αιγαίο έγινε πεδίο μάχης. 15 βίντεο από αιτούντες άσυλο και την τουρκική ακτοφυλακή δείχνουν πόσο κλιμακώνεται η βία. Μασκοφόροι καρφώνουν τις βάρκες των προσφύγων με άγκιστρα και ρίχνουν προειδοποιητικούς πυροβολισμούς στο νερό. Η ακτοφυλακή τραβάει πρόσφυγες που βρίσκονται σε πορτοκαλί σωστικές λέμβους προς την Τουρκία και τους αφήνει στη θάλασσα, όπως περιγράφει ο Άμπα. Είναι μια ιδιαίτερα επικίνδυνη και παράνομη μορφή pushback. Μια νέα κατάντια της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής» τονίζεται.
Στο ίδιο δημοσίευμα μάλιστα, μιλά με ψευδώνυμο και άνδρας που υποστηρίζει πως μέχρι πρόσφατα εργαζόταν για την ελληνική ακτοφυλακή σε υψηλή θέση. Όπως λέει, στο παρελθόν οι παράνομες επαναπροωθήσεις ήταν μεμονωμένες περιπτώσεις στο Αιγαίο, αλλά μετά τον Μάρτιο του 2020 η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει σκληρύνει τη στάση της. «Έκτοτε, μεταξύ άλλων, ειδικές μονάδες είναι επιφορτισμένες να παραδίδουν στη θάλασσα με τη βοήθεια σωστικών λέμβων όσους αναζητούν προστασία. Μπορεί αναμφίβολα να εντοπίσει κανείς τις ειδικές δυνάμεις στα βίντεο που παρουσιάζει το Spiegel» αναφέρεται στο άρθρο.
Επιστολή των Ευρωπαίων Σοσιαλδημοκρατών προς την Κομισιόν
Μετά τις δημοσιογραφικές αποκαλύψεις του Spiegel και άλλων διεθνών μέσων σχετικά με παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων από την Ελλάδα και άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές στρέφονται στην Κομισιόν ζητώντας να αναλάβει δράση. Σύμφωνα με το Spiegel Online, με επιστολή τους «πιέζουν για να κινηθεί διαδικασία για παραβίαση των Ευρωπαϊκών Συνθηκών κατά της Ελλάδας, της Κροατίας και της Πολωνίας».
Όπως αναφέρει η DW, στην επιστολή εκτός από την κίνηση της λεγόμενης διαδικασίας επί παραβάσει οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές ζητούν από την επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν «να περικόψει η ΕΕ κονδύλια που προορίζονταν για τη διαχείριση του προσφυγικού από τις αναφερόμενες χώρες». Η Γερμανίδα ευρωβουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών Μπίργκιτ Σίπελ, η οποία συνυπογράφει την επιστολή παρατηρεί: «Τα ρεπορτάζ του Spiegel παρουσιάζουν μια τρομακτική εικόνα για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ (…) Οι βίαιες επαναπροωθήσεις δεν αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά, όπως ορισμένα κράτη-μέλη θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε. Αντιθέτως βλέπω πολύ περισσότερο σε αυτές τις επαναπροωθήσεις μια συστηματική επίθεση στο δίκαιο ασύλου και τη Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες. Η ΕΕ πρέπει να αντισταθεί σθεναρά».
Στέιτ Ντιπάρτμεντ: Έκθεση κόλαφος κατά Ελλάδας
Οι τακτικές της κυβέρνησης Μητσοτάκη, μετά από σωρεία καταγγελιών για παράνομες επαναπροωθήσεις στο Αιγαίο επί ευρωπαϊκού εδάφους, πέρασαν και τον Ατλαντικό ωκεανό, όπου η χώρα μας παρέμεινε στην «Κατηγορία 2» στην καθιερωμένη έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που αφορά σε Εμπορία και Διακίνηση Ανθρώπων (trafficking) στην Ελλάδα 2021.
Η έκθεση που συντάσσεται κάθε χρόνο από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και δημοσιοποιήθηκε τον Ιούλιο, επισημαίνει ότι η Ελλάδα δεν πληροί τα διεθνή πρότυπα για την εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων, αν και «καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση».
Η αμερικανική έκθεση τονίζει τις δεκάδες αξιόπιστες μαρτυρίες για τις παράνομες και βίαιες επαναπροώθησεις αιτούντων άσυλο, μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά, προς την Τουρκία.
Διεθνής Αμνηστία: Καταπέλτης για τα βίαια pushback
Καταπέλτης ήταν άλλωστε η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας με τίτλο «Ελλάδα: Βία, ψέματα και επαναπροωθήσεις», που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Ιούνιο. Στην έκθεση, τεκμηριώνονται 21 νέα περιστατικά βίαιων επαναπροωθήσεων και άλλες παραβάσεις που συνέβησαν μεταξύ Ιουνίου και Δεκεμβρίου 2020, με βάση τις μαρτυρίες 16 ατόμων στην περιοχή του Έβρου, κατά παράβαση των υποχρεώσεών της για τα ανθρώπινα δικαιώματα σύμφωνα με το Δίκαιο της Ε.Ε. και το Διεθνές Δίκαιο, ενώ αποκαλύπτει ότι οι υπό επαναπροώθηση μετανάστες και πρόσφυγες κρατούνται παράνομα ακόμα και σε άτυπους χώρους κράτησης.
«Η έρευνά μας καταδεικνύει ότι οι βίαιες επαναπροωθήσεις έχουν καταστεί η de facto ελληνική πολιτική ελέγχου των συνόρων στην περιοχή του Έβρου. Τα περιστατικά επαναπροωθήσεων που τεκμηριώσαμε αφορούν έως και 1.000 άτομα. Μερικά από αυτά επαναπροωθήθηκαν πολλές φορές και σε ορισμένες περιπτώσεις μέσω ανεπίσημων χώρων κράτησης. Το επίπεδο οργάνωσης που απαιτείται για να εκτελεστούν αυτές οι επαναπροωθήσεις δείχνει πόσο μακριά φτάνει η Ελλάδα ώστε να επαναπροωθεί παράνομα ανθρώπους και να το συγκαλύπτει» ανέφερε η Adriana Tidona, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη μετανάστευση στην Ευρώπη, και συμπληρώνει:
«Όλα τα άτομα με τα οποία μιλήσαμε είχαν επαναπροωθηθεί από περιοχές στις οποίες η Frontex έχει σημαντικό αριθμό προσωπικού. Επομένως η υπηρεσία δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι αγνοεί τις παραβιάσεις τις οποίες εμείς και πολλοί/-ές άλλοι/-ες έχουμε τεκμηριώσει. Η Frontex έχει καθήκον να αποτρέπει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, εάν δεν μπορεί να το κάνει αποτελεσματικά, θα πρέπει να αποσυρθεί ή να αναστείλει τις επιχειρήσεις της στην Ελλάδα».
