Σύμφωνα με έρευνα της Alco για λογαριασμό του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών (ΙΣΑ), στη διάρκεια του καλοκαιριού, το 1/3 των ερωτηθέντων δεν φοβάται την Covid-19, δεν πιστεύει ότι ο εμβολιασμός μπορεί να την νικήσει, δεν εμπιστεύεται τα εμβόλια και δεν έχει εμβολιαστεί. Το 44% των ανεμβολίαστων εμμένει και ισχυρίζεται ότι δεν θα μπορούσε να επηρεαστεί από τίποτα.
Το φαινόμενο δεν αφορά μόνο την ελληνική κοινωνία. Βλέπουμε μεγάλες αντιδράσεις στη Γαλλία, ειδικά μετά την υποχρεωτικότητα που επέβαλε σε πολλές περιπτώσεις ο Πρόεδρος Μακρόν, αλλά και σε άλλες χώρες. Βέβαια, το 90% των νοσηλευομένων με Covid-19 είναι ανεμβολίαστοι.
Σε όσους αντιδρούν περιλαμβάνονται άνθρωποι όλων των πολιτικών παρατάξεων αλλά κυρίως είναι πολίτες που στηρίζουν τα συντηρητικά κόμματα. Οι απόψεις τους επίσης ποικίλλουν από την αντικυβερνητική αντίδραση και τη δυσπιστία απέναντι στις κρατικές οδηγίες μέχρι συνωμοσιολογίες για τσιπάκια και αλλαγή DNA. Μεγάλο μέρος όσων υπηρετούν στις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας δεν εμβολιάστηκαν (χώροι που επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τη Δεξιά και εκκλησιαστικούς κύκλους).
Το θέμα είναι γιατί πιάνουν τόπο αυτές οι θεωρίες.
Μήπως έχει προηγηθεί για κάποιες δεκαετίες η προσαρμογή στα οικονομικά, στα κοινωνικά και στα πολιτικά πρότυπα που οδηγούν στη δυσπιστία και τον φόβο;
Οι τάσεις
Οι τάσεις της οικονομίας από τη δεκαετία του 1980 οδήγησαν στη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου. Όχι στα μπακάλικα, ναι στα σούπερ μάρκετ κι αργότερα όχι σε αυτά και ναι στις αλυσίδες καταστημάτων και στα malls. Τάχα μου θα ήταν φθηνότερα.
Στα μεσαία και λαϊκά στρώματα προκλήθηκε ανασφάλεια, αυξήθηκε η ανεργία, μειώθηκε ο ρόλος των συνδικάτων, οι νέες τεχνολογίες μείωσαν την εργατική δύναμη, η εισροή των μεταναστών αύξησε την προσφορά φτηνής εργασίας, κλάδοι εργασίας κατέρρευσαν.
Ο χρηματοπιστωτικός τομέας κλήθηκε να σώσει την οικονομία. Ο "υπηρέτης" σώζει τον εργοδότη, παρακάμπτοντας τον παραγωγό. Μέχρις ότου όλοι μαζί να καταλήξουν στον βάλτο. Οι τάσεις αυτές φόβισαν τον κόσμο της εργασίας. Ο εργοδότης δεν πλησιάζεται, δεν τον ξέρει κανείς. Φοβήθηκε η μεσαία τάξη.
Οι επιπτώσεις ή πώς οι συνθήκες καθόρισαν τις συνειδήσεις
Η λίγη, έστω, δύναμη έφυγε από τον εργαζόμενο και πήγε κάπου μακριά, στον ιδιοκτήτη αλυσίδας πολυκαταστημάτων στη Γαλλία ή στη Γερμανία.
Η κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων και η παγκοσμιοποίηση έδωσαν την εντύπωση ότι δεν υπάρχουν άλλες λύσεις για τη διεύθυνση της οικονομίας και της κοινωνίας.
Η λαϊκή επιρροή συρρικνώθηκε. Οι μάζες ένιωσαν ότι η προσωπική και κοινωνική τους κατάσταση δεν μπορεί να βελτιωθεί με την πολιτική δράση. Όλα τα πρότυπα πρόβαλλαν την εξατομίκευση. Ο αγώνας έγινε τύπου survivor. Ατομικός και όχι συλλογικός. Κυριάρχησε η παθητικότητα για τα πολιτικά πράγματα, η απομόνωση, η ιδιώτευση. Το διάχυτο συναίσθημα είναι ότι η πολιτική καθορίζεται από μεγάλα συμφέροντα (δεν είναι μακριά από την αλήθεια) και αυτό που απομένει είναι η μοναχική πορεία, σύμφωνα με τα ατομικά συμφέροντα. "Δεν υπάρχει κοινωνία, μόνο άτομα και οι οικογένειές τους" έλεγε η Θάτσερ.
Τα ΜΜΕ εκμεταλλεύονται αυτό το κενό για να εδραιώσουν την οικονομική εξουσία των ιδιοκτητών τους και τις πολιτικές τους επιρροές. Δεν προωθούν την κριτική ικανότητα των τηλεθεατών αλλά διαμορφώνουν την πειθώ, ανάλογα με τα συμφέροντά τους.
Το τελικό κτύπημα στην κοινωνία
Σε μια κοινωνία κατακερματισμένη, χωρίς πολιτική και συνδικαλιστική στήριξη, διαποτισμένη με εξαγγελίες και υποσχέσεις της οικονομίας της αγοράς, έρχεται μια κυβέρνηση σαν τη σημερινή της Ν.Δ. και δίνει το τελικό κτύπημα. Διαχωρίζει το κράτος από την κοινωνία. Αφαιρεί τα τελευταία εργασιακά δικαιώματα, καταργεί ωράρια εργασίας, σχεδιάζει μείωση δημόσιων νοσοκομείων στο μέσο της πανδημίας, ιδιωτικοποιεί τα δημόσια αγαθά, αφήνει ανεξέλεγκτη την αγορά ακόμη και στα τρόφιμα. Δείτε τι γίνεται με τις μεγάλες αυξήσεις σε ψωμί, καφέ, καύσιμα, φυσικό αέριο. Διευρύνει τις ανισότητες, αυξάνει τον πλούτο της οικονομικής ολιγαρχίας. Αφήνει τον πολίτη των μεσαίων και λαϊκών στρωμάτων απροστάτευτο. Κι αυτός, όταν δεν έχει έρμα, καταλήγει στο ρουσφέτι, στα παραμύθια που του σερβίρουν (επιστολές Ιησού, τσιπάκια στα εμβόλια, αλλαγή DNA από τα εμβόλια κ.ά.). Η πανδημία ενίσχυσε την εξατομίκευση και την απομόνωση. Ο απομονωμένος και απελπισμένος είναι και ευκολόπιστος. Η Εκκλησία, δυστυχώς, οδήγησε σε πολλές περιπτώσεις στη δυσπιστία και στην οπισθοδρόμηση. Η συντηρητικοποίηση και ο φόβος ευνόησε τη Δεξιά αλλά και την εκδικήθηκε με την αντιεπιστημονική στάση που δρομολόγησε σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Πάνω από όλα εκδικήθηκε τους ανθρώπους και την Υγεία. Εκδικήθηκε και την αγορά. Η οικονομική κρίση είναι προ των πυλών. Ο κύκλος κλείνει. Ό,τι σπείρεις θερίζεις...
Το καθήκον
Η Αριστερά δεν είναι ούτε μυστικοπαθής ούτε διδάσκει τον ατομικισμό και την απομόνωση. Διδάσκει και εφαρμόζει τον ορθολογισμό και τη συλλογικότητα. Η ατομική ελευθερία έχει νόημα όταν εντάσσεται στην υπηρεσία του συλλογικού καλού. Δεν είναι ελευθερία η αδιαφορία για το σώμα μας ή για την υγεία των άλλων. Τέτοια "ατομική ελευθερία" έχει και αυτός που καταχράται την ελευθερία των εργαζόμενων και δεν τους πληρώνει ή αυτός που αδιαφορεί για τα σήματα της τροχαίας. Ο αγώνας περισσότερο από ποτέ επιβάλλει ορθολογική αντίληψη. Να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο του ατομικισμού και του φόβου. Να αγωνιστούμε για τη δημόσια Υγεία και τη διασφάλιση των όρων εργασίας. Να αλλάξουμε τις συνειδήσεις από την ατομικότητα στο συλλογικό.
Να πείσουμε με τη στάση μας και με τον λόγο μας. Κυρίως με τη στάση μας...
* Ο Ν. Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.
