Μια εικοσαετία μετά τις πολεμικές επιθέσεις κατά του Αφγανιστάν, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Δυτικοί σύμμαχοί τους αποχωρούν ηττημένοι από την πολύπαθη χώρα, την οποία υποτίθεται πως προσπάθησαν να φέρουν στον δρόμο της ειρήνης και της δημοκρατίας.
Η θριαμβευτική επιστροφή στην εξουσία των ισλαμοφασιστών Ταλιμπάν -δημιούργημα των Αμερικανών- σηματοδοτεί το άδοξο τέλος της πολύχρονης παρουσίας τους στην περιοχή, αλλά και την έναρξη μιας νέας περιόδου αστάθειας και τρόμου με την παλινόρθωση ενός από τα πλέον αυταρχικά και αιμοσταγή καθεστώτα, που βασίζονται στον θρησκευτικό φανατισμό και την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Δυστυχώς όμως, πέρα από την ταπεινωτική ήττα για ΗΠΑ - Ευρώπη, ο κόσμος, και ιδιαίτερα η περιοχή, βρίσκεται μπροστά σε μια ενδεχόμενη, αν όχι βέβαιη, ανθρωπιστική κρίση, Μια κρίση που όλα δείχνουν πως δεν θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι συνυπεύθυνοι δημιουργοί της, αλλά σε πρώτο χρόνο οι γειτονικές στο Αφγανιστάν χώρες και στη συνέχεια οι συνήθεις ύποπτοι της πρώτης υποδοχής, ανάμεσά τους και η χώρα μας.
Οι πρώτες αντιδράσεις των ευρωπαϊκών κρατών δείχνουν ξεκάθαρα προς την κατεύθυνση της δημιουργίας «υγειονομικής ζώνης» γύρω από την πολύπαθη χώρα, στην οποία θα διοχετεύονται και συγκρατούνται οι ροές των προσφύγων. Το πόσο συμβατό με τις αρχές του ανθρωπισμού αλλά και το Διεθνές Δίκαιο είναι (ή μάλλον κραυγαλέα δεν είναι) όλο αυτό το «σχέδιο» δεν χρειάζεται ιδιαίτερη συζήτηση. Το «σχέδιο» όμως αυτό έχει επίσης σοβαρά κενά και προβλήματα που το καθιστούν μη ρεαλιστικό.
Τα ευρωπαϊκά ευχολόγια θα συντριβούν πάνω στα καραβάνια των απελπισμένων, στα μη υπολογίσιμα ακόμη πλήθη των ανθρώπων που θα αναζητήσουν όχι μια καλύτερη ζωή εκτός συνόρων, αλλά απόδραση από ένα καθεστώς που θα τους αρνείται την ίδια τους την υπόσταση, ένα καθεστώς - απειλή για την ίδια τους τη ζωή.
Μπροστά σ’ αυτήν την πραγματικότητα κανείς δεν μπορεί να περιμένει πως οι -έμπειροι πλέον- Ταλιμπάν θα καθίσουν με σταυρωμένα χέρια. Αντίθετα πρέπει να θεωρείται δεδομένη μια «επιχείρηση εξαγωγής» του ταλιμπανισμού, μια απόπειρα μετατροπής γειτονικών κρατών σε «δορυφόρους» της Καμπούλ ή, όπου αυτό δεν πετύχει, αποσταθεροποίησης. Κάπως έτσι οι χώρες αυτές θα πάψουν πια να θεωρούνται ασφαλείς.
Και τότε τι θα κάνει η δήθεν προνοητική Ευρώπη;
Θα διαπιστώνει για μια ακόμη φορά πόσο τελικά δεν υπάρχουν αδιαπέραστα σύνορα όταν «καύσιμο» για το ταξίδι είναι η ανάγκη της επιβίωσης;
Θα επιλέξει να συνεχίσει την πολιτική της στρουθοκαμήλου εγκλωβίζοντας ανθρώπους στις χώρες πρώτης υποδοχής;
Θα αξιοποιήσει τη νέα παγκόσμια ανθρωπιστική κρίση ως πεδίο πειραματικής εφαρμογής του υπό διαπραγμάτευση συμφώνου, πριν καν αυτό υιοθετηθεί επίσημα, δημιουργώντας νέα τετελεσμένα;
Ή μήπως θα έρθει σε κάποιου είδους «συμφωνία» με το υπό διαμόρφωση καθεστώς της Καμπούλ, που αναμένεται να σαρώσει κάθε ιδέα ανθρώπινου δικαιώματος;
Απέναντι σε όλα αυτά η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιλέγει να χαϊδεύει φράχτες σε φτηνά σόου στα σύνορα και να διαφωνεί δημόσια με τις φωνές του ανθρωπισμού και της λογικής, ακόμη κι όταν εκπορεύονται από κορυφαίους θεσμικούς παράγοντες όπως ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ντ. Σασόλι.
Επιλέγει να αρνείται την πραγματικότητα στηριζόμενη αποκλειστικά στην αποτρεπτική δύναμη των συνόρων. Επιλέγει με ακροδεξιές ξενοφοβικές κραυγές να κρύβει την πραγματικότητα μιας επερχόμενης ανθρωπιστικής κρίσης, που, αν αφεθεί τελικά να εξελιχθεί, μπροστά της το 2015 θα είναι ευχάριστη ανάμνηση.
Τώρα, και είναι ήδη αργά, απαιτείται σοβαρή πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης σε ευρωπαϊκό ή ακόμη και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αντί συμμαχιών με τους ακροδεξιούς τσαρλατάνους του Βίσεγκραντ, η Αθήνα πρέπει να επιδιώξει συνεννόηση και συναντίληψη με άλλες χώρες πρώτης υποδοχής, όπως η Ισπανία και η Ιταλία. Να διαμορφωθεί ένας σχεδιασμός διαχείρισης της κρίσης που θα έχει στον πυρήνα του τα Ηνωμένα Έθνη με κομβικό ρόλο.
Μια τέτοια λύση, με οργανωμένες διαδικασίες επανεγκατάστασης Αφγανών προσφύγων στην Ε.Ε., με δίκαιη και αναλογική κατανομή, δεν είναι μόνο η ηθικά επιβεβλημένη στάση μιας Ευρώπης που επέλεξε να είναι για χρόνια μέρος του προβλήματος του Αφγανιστάν, είναι και η μόνη λειτουργική διέξοδος μπροστά στη διαφαινόμενη ανθρωπιστική κρίση, διέξοδος που πρέπει να επιδιωχθεί παρά τη θεσμική ανεπάρκεια της Ένωσης.
Η λύση αυτή ωστόσο βρίσκεται στον αντίποδα της λογικής του Pact Σχοινά - Von Der Leyen - Μητσοτάκη, που με τη σειρά του βρίσκεται στον αντίποδα των συμφερόντων των κρατών πρώτης υποδοχής, όπως η Ελλάδα: Η υιοθέτηση του συμφώνου θα ανοίξει τον δρόμο για τον μόνιμο εγκλωβισμό προσφυγικών / μεταναστευτικών πληθυσμών στις χώρες πρώτης υποδοχής, συσσώρευση που θα αποτελέσει ένα ιστορικό ατόπημα - έγκλημα εις βάρος τόσο των Αφγανών προσφύγων όσο και των ευρωπαϊκών πληθυσμών στις χώρες υποδοχής.
Απέναντι σε όλα αυτά η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιλέγει για ακόμη μια φορά να καταφύγει σε θλιβερές ασκήσεις επικοινωνιακής πολιτικής και να επενδύσει όλο το πολιτικό της κεφάλαιο, δραματικά απισχνασμένο μετά τη φάρσα αποστασίας που επιχειρήθηκε με τον ανασχηματισμό, σε φοβικές αλλά και επικίνδυνες πολιτικές. Πολιτικές που κλείνουν το μάτι σε πρακτικές εκτός διεθνούς νομιμότητας, που εγκυμονούν τον κίνδυνο νέων τραγωδιών και θα στιγματίσουν την Ελλάδα ως χώρα που επιλέγει να συμμορφώνεται με το Διεθνές Δίκαιο επιλεκτικά και κατά περίπτωση.
* Ο Κώστας Αρβανίτης είναι ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία
