Στη μετατόπιση των ευθυνών για την εκτίναξη των τιμών στο ρεύμα σε εξωγενείς παράγοντες από τις ευρωπαϊκές ηλεκτρικές διασυνδέσεις έως τον καιρό και την αφρικανική σκόνη, κατά τη γνωστή της πρακτική εστίασε την επικοινωνιακή της δεινότητα η κυβέρνηση της ΝΔ όταν η αγωνιώδης της προσπάθεια είναι η κάλυψη των συμπεριφορών των εγχώριων παικτών-ολιγοπωλίων και των νέων φαινομένων αισχροκέρδειας.
Τελικά στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου στο ΥΠΕΝ το έκτακτο «μέτρο» της επαναφοράς για δύο μήνες του μηχανισμού επιστροφής μέρους των υπερκερδών των ηλεκτροπαραγωγών με φυσικό αέριο και η χρήση αυτών για επιδότηση τον Αύγουστο των οικιακών, κυμαινόμενων («πράσινων» και «κίτρινων») τιμολογίων για τις πρώτες 500 κιλοβατώρες κατανάλωσης και πιο ενισχυμένα των ΚΟΤ, ήταν μάλλον το λιγότερο προβεβλημένο. Η προσπάθεια όλων, της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου όπως και του παριστάμενου συμβούλου του πρωθυπουργού για θέματα ενέργειας, επικεντρώθηκε σε εξηγήσεις, εισηγήσεις, πίνακες/παρουσιάσεις κλπ για τη στοιχειοθέτηση μιας νέας εισαγόμενης κρίσης που αποδίδεται αποκλειστικά σε εξωτερικούς παράγοντες και ευρωπαϊκές στρεβλώσεις και αδυναμίες, ενώ εγχωρίως μέχρι πρότινος έβλεπαν μόνο λειτουργία του ανταγωνισμού και...βελτιωμένη ακρίβεια.
Ξαφνικά υπερκέρδη
Παρά ταύτα ομολόγησαν στην ουσία ότι μαζεύονται (ξανά) σημαντικά υπερκέρδη και προέρχονται κατά κύριο λόγο από την ηλεκτροπαραγωγή με φυσικό αέριο.
Μάλιστα ο υπουργός ΠΕΝ, Θ. Σκυλακάκης μίλησε για κυριολεκτικά «ουρανοκατέβατα» κέρδη, όταν «δεν συνδέονται τα έσοδα με το κόστος του αερίου», ακόμα κι αν αυτά προκύπτουν από εξελίξεις που στη συγκεκριμένη περίπτωση «μπορεί να μην βρίσκονται υπό τον έλεγχο των εγχώριων παραγωγών», οι οποίοι παράγουν όση ενέργεια μπορούν και εξάγουν και κάποιες ποσότητες «σε τιμές που διαμορφώνονται ουσιαστικά περιφερειακά και όχι σε μια συγκεκριμένη χώρα».
Ωστόσο είναι προφανές ότι οι τιμές δεν διαμορφώνονται από μόνες τους αλλά συνδιαμορφώνονται και από τις υψηλές προσφορές των παικτών (τα λεγόμενα «μπινταρίσματα»), που μάλλον εκμεταλλεύτηκαν τα όποια περιφερειακά προβλήματα του συστήματος, ενώ σε χαμηλά επίπεδα κρατήθηκε τις ημέρες της έκρηξης των τιμών και η λιγνιτική παραγωγή.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα η χονδρεμπορική τιμή μειώνεται κατά σχεδόν 30% έναντι της χθεσινής (153,95 ευρώ/κιλοβατώρα, από 218,77 ευρώ), ενώ η μέγιστη τιμή σήμερα φτάνει στα 500 ευρώ, από 760 ευρώ χθες (-34%). Στην αιχμή της τιμής (9μμ) σήμερα υπάρχει αυξημένη συνεισφορά του λιγνίτη (+459 MW) και των ΑΠΕ (+483 ΜW), αλλά και μειωμένο μερίδιο στο ενεργειακό μείγμα του φυσικού αερίου, ενώ στα ίδια επίπεδα βρίσκονται τα υδροηλεκτρικά.
Ξαναζεσταμένα μέτρα
Πάντως, αμφίβολη είναι και η αποτελεσματικότητα των «παρεμβάσεων» καθώς βάσει της πρότερης εμπειρίας από την εφαρμογή του μηχανισμού στη χονδρεμπορική (2022-2023) είχαν τεθεί υψηλά όρια τιμών (ρυθμιζόμενες τιμές εσόδων παραγωγών) και συντελεστές στους σχετικούς μαθηματικούς τύπους, ενώ και οι επιδοτήσεις ως γνωστόν στήριξαν την αισχροκέρδεια στην προμήθεια με λιανικές που διαμορφώνονταν σε απίθανα επίπεδα κατά το δοκούν και η κυβέρνηση ερχόταν μετά άκριτα και επιδοτούσε.
Το ύψος τόσο των υπερκερδών όσο και των επιδοτήσεων παραμένουν άγνωστα, καθώς αναμένεται η εξέλιξη των τιμών στη χονδρεμπορική αγορά τις επόμενες ημέρες και οι ανακοινώσεις των τιμολογίων την 1η Αυγούστου. Επίσης δεν έγινε γνωστό ποια θεωρείται «λογική τιμή» για τις χρεώσεις στα τιμολόγια του Αυγούστου (π.χ οι αυξημένες τιμές του Ιουλίου ή οι υψηλές χρεώσεις του περασμένου Ιανουαρίου;).
Εξάλλου ο υπουργός σημείωσε ότι η έκταση του μέτρου αποτελεί συνάρτηση και του τρόπου που θα λειτουργήσει η αγορά, ενώ ανέφερε χαρακτηριστικά ότι τα χρωματιστά τιμολόγια δεν είναι μια μαγική σφαίρα που θα λύσει όλα τα προβλήματα.
Επιπλέον ανακοινώθηκε ότι το υπουργείο θα ανοίξει τη συζήτηση για τις «ενδημικές αδυναμίες του συστήματος» στην ΕΕ, με στόχο να υπάρχει μηχανισμός παρέμβασης για μελλοντική χρήση.
Καταγγελίες βιομηχανικών καταναλωτών
Στο μεταξύ, και για τα ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία των αγορών και των διασυνδέσεων στην ΕΕ δράση ανέλαβαν οι βιομηχανικοί καταναλωτές Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας μέσω των φορέων που τους εκπροσωπούν (για την Ελλάδα η ΕΒΙΚΕΝ), υποβάλλοντας καταγγελία στην Κομισιόν στην οποία τίθενται καίρια ερωτήματα για όλα όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα. Μεταξύ άλλων: γιατί “κόπηκαν” 1.300 MW από τις 8 Ιουλίου από την Κεντρική Ευρώπη προς την Ουγγαρία, τι συμβαίνει με τη διαφορά τιμής που έχει προκύψει, γιατί έχει πέσει το βάρος των εξαγωγών (800 MW) προς την Ουκρανία στην δική μας περιοχή; Ζητούν διαφάνεια και θέτουν μάλιστα θέμα πιθανών αποζημιώσεων προς τη βιομηχανία.
Πάντως η ΕΒΙΚΕΝ ζήτησε συγχρόνως αυτοσυγκράτηση από την πλευρά των παραγωγών στις προσφορές τους, αφού και αυτές συνδιαμορφώνουν τις τελικές τιμές στη χονδρεμπορική ενώ διερωτάται γιατί δεν μπαίνει μεγαλύτερη λιγνιτική παραγωγή η οποία θα μείωνε την απαίτηση για αυξημένη παραγωγή των μονάδων φυσικού αερίου που φτάνει στο μέγιστο των προσφορών τους, καθιστώντας σαφές ότι οι (λίγοι) εγχώριοι παραγωγοί ρυθμίζουν εν πολλοίς τις τιμές.
Εμπαιγμός με το ΕΤΜΕΑΡ
Εξάλλου, έχοντας αγνοήσει και πάλι τις επιχειρήσεις, αφού δεν περιλαμβάνεται κανένα μέτρο ανακούφισής τους από τις τεράστιες αυξήσεις τιμολογίων που έρχονται τον Αύγουστο, ενώ έχει καταφθάσει και το αναδρομικό χαράτσι της κυβέρνησης για την επιστροφή στους παρόχους ενέργειας των κρατικών επιδοτήσεων που έλαβαν οι επιχειρήσεις για καταναλώσεις ρεύματος την περίοδο 2022-2023, καθώς εκ των υστέρων διαπιστώθηκε ότι δεν καλύπτονται οι σχετικές δαπάνες από τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια, ο υπουργός ΠΕΝ ανακοίνωσε ότι δεν θα υπάρξει κανενός είδους επιστροφή σε σχέση με το ΕΤΜΕΑΡ για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Θυμίζουμε ότι επρόκειτο για εκκαθάριση-επιστροφή εκατομμυρίων ευρώ από επιχειρήσεις και αγρότες, καθώς εντέλει δεν δικαιούνται έκπτωση στο ΕΤΜΕΑΡ (πρώην τέλος ΑΠΕ) που έλαβαν για τα έτη 2019-2020 (μόνο αυτή τη διετία ανέρχονται σε 138 εκατ), αλλά και για τα έτη 2021, 2022, 2023, καταστρατηγώντας την εγκριτική απόφαση της Κομισιόν.
Όπως δήλωσε ο Θ.Σκυλακάκης «αυτή η πολύ μεγάλη εκκρεμότητα δεν θα επιλυθεί εις βάρος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, δεδομένου ότι δεν αποτελεί δικό τους σφάλμα που καθυστέρησε η εφαρμογή του, συνεπώς, δεν πρόκειται να υπάρξει αναδρομική ισχύ», αποσιωπώντας τι έχει συμβεί και τελικά τις πταίει για το νέο αλαλούμ, ενώ δεν υπήρξε απάντηση και για το ποιος θα πληρώσει το ... λογαριασμό. Οι λάθος μειωμένες τιμές, αναφέρθηκε, καταργούνται. Στο μεταξύ, η συζήτηση για αύξηση των χρεώσεων του ΕΤΜΕΑΡ στους λογαριασμούς βρίσκεται σε εξέλιξη.
Ωστόσο η ΕΒΙΚΕΝ παρατηρεί ότι η εγκριτική για το ΕΤΜΕΑΡ καθορίζει αν πρέπει να καθοριστεί ένα μειωμένο τέλος ex ante και ο έλεγχος γίνεται ex post, όμως ποτέ δεν καθορίστηκαν ποιοι δικαιούνται τη μείωση και συνέχισε να χρεώνεται ο καθένας βάσει της τάσης που βρισκόταν, ενώ αφέθηκε στον πατριωτισμό όλων να μπουν στην πλατφόρμα του Διαχειριστή (ΔΑΠΕΕΠ) για να χρεωθούν απολογιστικά το σωστό ΕΤΜΕΑΡ. Η απλή λύση, σημειώνει, θα ήταν να χρεώνεται βάσει της χρήσης (π.χ βιομηχανικό, εμπορικό), πληροφορία την οποία έχει ο ΔΕΔΔΗΕ. Στην ουσία, τονίζει, αν δεν καταλογιστούν τα ορθά ποσά ΕΤΜΕΑΡ από 1/1/2019, θα πρόκειται περί παράνομης κρατικής ενίσχυσης και είναι βέβαιο ότι θα εγκαλέσει τη χώρα μας η Κομισιόν.
Πετσοκομμένα υπερκέρδη από τα παλιά
Μέσα στο θόρυβο που δημιούργησε η κυβέρνηση για τις παρεμβάσεις της, πέρασε μάλλον στα «ψιλά» η τελική απόφαση για τον καθορισμό των υπερκερδών στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, που βρισκόταν σε εκκρεμότητα εδώ και πάνω από ενάμιση χρόνο.
Πρόκειται για τη θεσμοθετημένη από το Νοέμβριο 2022 ανάκτηση μέρους των υπερκερδών που αποκόμισαν οι προμηθευτές κατά την περίοδο ισχύος των επιδοτήσεων στα τιμολόγια λιανικής, δηλαδή για 17 μήνες, από τον Αύγουστο 2022 έως και το Δεκέμβριο 2023. Αυτά, όπως άλλωστε αναμενόταν, μετά από τόσους μήνες έφτασαν στο ταμείο πετσοκομμένα αφού προσδιορίστηκαν σε μόλις 230 εκατ ευρώ. Όπως ανέφερε χθες ο υπουργός πήγαν τα σημειώματα στις εταιρείες και οι προμηθευτές καλούνται να αποδώσουν το παραπάνω συνολικό ποσό. Θυμίζουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είχε υπολογίσει τα υπερκέρδη στην προμήθεια μόνο για τους μήνες Σεπτέμβριο-Οκτώβριο 2022 σε 1 δισ ευρώ.
Προβλέπεται ότι θα καταβληθεί άμεσα το 60% (138 εκατ) και αργότερα το υπόλοιπο 40% (92 εκατ).
