Το ράλι ανόδου των τιμών στα τρόφιμα και στα είδη ευρείας κατανάλωσης συνεχίζεται, επιβαρύνοντας περαιτέρω τους καταναλωτές, με το φθινόπωρο να έρχεται δριμύτερο με νέες ανατιμήσεις και την κυβέρνηση της Ν.Δ. να εξαντλείται σε λεονταρισμούς για τους αυτονόητους ελέγχους στις αγορές, υποσχέσεις για νέα... pass-ασπιρίνες και «καλάθια» ελεημοσύνης, ενώ διευρύνεται το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους συγκεκριμένων προϊόντων.
Τα μέτρα αυτά βρίσκονταν σε ισχύ και το προηγούμενο διάστημα περισσότερο ή λιγότερο διευρυμένα, χωρίς να καταφέρουν να περιορίσουν την ακρίβεια στο ράφι, όμως η κυβέρνηση δεν φαίνεται διατεθειμένη να λάβει άλλα δραστικά μέτρα, όπως η μείωση των φορολογικών συντελεστών (π.χ., ΦΠΑ) κατά το παράδειγμα της Ισπανίας ή οι υποχρεωτικές μειώσεις τιμών σε ορισμένα είδη, σύμφωνα με την απόφαση της ουγγρικής κυβέρνησης, ή η απειλή επιστροφής μέρους των υπερκερδών (ειδική εισφορά) στη Γαλλία. Οι ανατιμήσεις σε βασικά προϊόντα για τα ελληνικά νοικοκυριά, όπως είναι τα τρόφιμα, έχουν ενταθεί τους τελευταίους 17 μήνες, με την αισχροκέρδεια να εντοπίζεται κατά βάση στην εμπορία, ενώ από το φθινόπωρο αναμένονται νέες αυξήσεις που εκτιμάται ότι θα φτάσουν μεσοσταθμικά έως το 10%.
Εκτίναξη κόστους τροφίμων
Θυμίζουμε ότι ο πληθωρισμός στα τρόφιμα δείχνει τα... δόντια του από τον Μάρτιο του 2022, έχει πια ξεπεράσει το 10% και συνεχίζει την ανοδική του πορεία διατηρώντας διψήφια νούμερα. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat για τον Ιούλιο, οι πολύ υψηλές τιμές σε βασικά καταναλωτικά αγαθά, όπως είναι τα τρόφιμα, διατηρήθηκαν για ακόμη έναν μήνα. Όπως προκύπτει από τις ανακοινώσεις της περασμένης εβδομάδας, η κατηγορία «διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» εμφανίζεται πρωταθλήτρια στις αυξήσεις με 12,3%, έναντι του περσινού Ιουλίου, με σημαντική επίπτωση στον γενικό δείκτη τιμών καταναλωτή. Ειδικότερα, οι μεγαλύτερες πιέσεις προέρχονται από τις εξής υποκατηγορίες ειδών διατροφής:
- Φρούτα: +19,4%
- Λαχανικά: +15,5%
- Γαλακτοκομικά και αυγά: +14,4%
- Λοιπά τρόφιμα: +13,7%
- Ζάχαρη, σοκολάτες, γλυκά, παγωτά: +11,6%
- Κρέατα: +10,9%
- Ελαια και λίπη: +10,6%
- Καφές, κακάο, τσάι: +9,2%
- Ψωμί και δημητριακά: +8,6%
- Ψάρια: +8,3%
Σε τροχιά ανόδου, όμως, βρίσκονται και οι υποκατηγορίες των μεταλλικών νερών, των αναψυκτικών, των χυμών φρούτων και των αλκοολούχων ποτών (μη σερβιριζόμενων) με αυξήσεις της τάξης του 13,3% και του 8,1% αντίστοιχα. Παράλληλα, και τα είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού εμφανίζονται αυξημένα κατά 7,9%, ενώ ιδιαίτερα υψηλή είναι η αύξηση στα φαρμακευτικά προϊόντα (+18,7%).
Ο δε μέσος δείκτης τιμών καταναλωτή του δωδεκάμηνου Αύγουστος 2022-Ιούλιος 2023 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του δωδεκάμηνου Αύγουστος 2021-Ιούλιος 2022 παρουσίασε αύξηση 6,2%.
Υπερκέρδη και κερδοσκοπία
Πάντως, σύμφωνα με αναλυτές και παράγοντες της αγοράς στην Ελλάδα και διεθνώς, ολοένα και περισσότερο γίνεται λόγος για τη νέα μορφή ακρίβειας που συνδέεται με τα υπερκέρδη των επιχειρήσεων, οι οποίες ουσιαστικά κερδοσκοπούν προκαλώντας τον λεγόμενο «πληθωρισμό της απληστίας» (greedflation). Πρόσφατα η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ μίλησε για επιχειρήσεις που βρήκαν ευκαιρία να αυξήσουν τα περιθώρια κέρδους τους μέσα στην οικονομική αβεβαιότητα, ενώ ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας αναφέρθηκε σε περιθώρια κέρδους που έχουν αυξηθεί, δεδομένου ότι η αύξηση των τιμών είναι ταχύτερη από την αντίστοιχη του κόστους παραγωγής.
Για «την περιστολή των φαινομένων αθέμιτης κερδοφορίας» το υπουργείο Ανάπτυξης ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ρυθμίσεις που περιλαμβάνουν μια από τα ίδια, δηλαδή το γνωστό πλαφόν στο περιθώριο κέρδους, η ισχύς του οποίου παρατείνεται έως το τέλος του έτους και θα αφορά επιπλέον 9 σχολικά είδη καθώς και προϊόντα ζεστού νερού (θερμοσίφωνες κ.λπ.). Ωστόσο, με τη νέα απόφαση το μεικτό κέρδος «σταματά» (περίοδος αναφοράς για τη διαμόρφωσή του) στα επίπεδα της 31ης Δεκεμβρίου 2021 (αντί της 1ης Σεπτεμβρίου 2021 που ίσχυε το προηγούμενο διάστημα), δηλαδή την περίοδο που ξεκίνησαν οι ανατιμήσεις με την πρώτη εκτίναξη των ενεργειακών τιμών, αφήνοντας χώρο για υψηλότερα περιθώρια κέρδους.
Θυμίζουμε ότι τότε η κυβέρνηση της Ν.Δ. είχε κάνει διακριτή αναφορά στις επιχειρήσεις-βιομηχανίες που μπορούσαν να μετακυλήσουν το αυξημένο ενεργειακό κόστος στα προϊόντα τους.
