Είναι πολλά τα βήματα που πρέπει να γίνουν στον τομέα της ενεργειακής μετάβασης και η επόμενη κυβέρνηση έχει την ευθύνη να βάλει τις βάσεις για να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι μέχρι το 2030. «Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε» αναφέρει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής η Σάντυ Φαμελιάρη, υπεύθυνη προγραμμάτων για την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace. Τονίζει πως θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί ήδη η αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, ενώ επισημαίνει τις καθυστερήσεις της κυβέρνησης στην υλοποίηση προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας.
Μπορεί φέτος να είχαμε έναν ήπιο χειμώνα, όμως το ακριβό κόστος θέρμανσης αποτελούσε ένα σημαντικό πρόβλημα για τα νοικοκυριά για ακόμα μια χρονιά. Ο κόσμος θεωρείτε ότι προχώρησε σε κινήσεις εξοικονόμησης ενέργειας;
Μπορεί να είδαμε μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου, αλλά αυτό οφείλεται στον ήπιο χειμώνα, από την άλλη και λόγω του πληθωρισμού ο κόσμος χρησιμοποίησε λιγότερο τα μέσα θέρμανσης και, βέβαια, υπήρχαν λύσεις ανάγκης, όπως το να απομονώνουν δωμάτια, που σίγουρα δεν έλυσαν το πρόβλημα. Επίσης, φαίνεται ότι μπορεί να μεταφερθεί το πρόβλημα το καλοκαίρι, όπου σε περίπτωση που επικρατήσουν τα σενάρια των πολύ αυξημένων θερμοκρασιών στις πολυκατοικίες που δεν έχουν μόνωση θα υπάρχει αυξημένη ανάγκη για κλιματισμό. Με αφορμή τις ανακοινώσεις για το Πρόγραμμα «Εξοικονομώ», θεωρούμε ότι αυτά τα προγράμματα μπορούν να βοηθήσουν στην αναβάθμιση των κατοικιών μας.
Βλέπουμε, πάντως, στο νέο πρόγραμμα του υπουργείου Ενέργειας ότι μένουν εκτός οι πολυκατοικίες. Ποια είναι η γνώμη σας;
Πράγματι, έχουμε πολλά παράπονα για το πρόγραμμα, γιατί ο αποκλεισμός των πολυκατοικιών, που είναι το μεγαλύτερο μέρος του κτηριακού αποθέματος της Ελλάδας, είναι προβληματικός. Αποκλείεται πολύς κόσμος και επίσης οποιαδήποτε μεμονωμένη παρέμβαση δεν γίνεται να είναι καλύτερη από μια συνολική παρέμβαση στο κέλυφος ενός κτηρίου. Όταν γίνουν μια μελέτη και μια συνολική αναβάθμιση, τότε θα έχουμε ένα καλύτερο αποτέλεσμα. Από την άλλη, υπάρχουν περιορισμοί, όπως το γεγονός ότι εγώ δεν μπορώ να κάνω εξωτερική μόνωση, μπορώ να κάνω μόνο στο εσωτερικό του διαμερίσματος. Σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται η συναίνεση των υπόλοιπων ιδιοκτητών, όπως στην εγκατάσταση ηλιακών θερμοσιφώνων. Υπάρχουν, όμως, και άλλα ζητήματα, όπως η επιδότηση μέσω του «Εξοικονομώ» συστημάτων φυσικού αερίου, γεγονός που αποτελεί αντίφαση σε σχέση με τους στόχους της χώρας για περιορισμό της χρήσης ορυκτών καυσίμων.
Την ίδια ώρα η κυβέρνηση καθυστέρησε να υλοποιήσει εγκαίρως τα προγράμματα επιδότησης για τους ηλιακούς θερμοσίφωνες και τα φωτοβολταϊκά στις στέγες. Ποια είναι η άποψή σας;
Εχουν καθυστερήσει εδώ και καμιά δεκαετία, αλλά από την αρχή της ενεργειακής κρίσης με θλίψη παρακολουθούσαμε τις εξελίξεις, όπως από ποια χώρα θα παίρνουμε φυσικό αέριο, αφού δεν μπορούσαμε να παίρνουμε από τη Ρωσία, να δούμε πώς θα παρατείνουμε τον λιγνίτη και να επιδοτήσουμε την κατανάλωση, και άρα έμμεσα τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων, αντί να προωθήσουμε άλλες λύσεις. Είναι βαθιά χαραγμένο στις πολιτικές μας να κοιτάμε τι θα κάνουμε πρόσκαιρα και δόθηκαν πάρα πολλά χρήματα τα τελευταία δύο χρόνια προς την ενέργεια, αλλά προς λάθος κατεύθυνση. Δηλαδή, δημιουργήσαμε υπερκέρδη για τις εταιρείες ενέργειας αντί όλα αυτά τα χρήματα να δοθούν σε μια κατεύθυνση που θα αυτονομούσε τα νοικοκυριά και θα τα βοηθούσε καλύτερα. Όλα αυτά τα χρήματα που θα δίνονται για τα οικιακά φωτοβολταϊκά, για τους ηλιακούς θερμοσίφωνες, που είναι θετικά προγράμματα, θα μπορούσαν να είχαν δοθεί νωρίτερα. Θα περιμένω να δω αν υπάρχει παρακολούθηση για τα αποτελέσματα που θα έχουν αυτά τα μέτρα, γιατί με το «Εξοικονομώ», παρότι υπάρχει πάνω από δέκα χρόνια, πουθενά δεν καταγράφεται η εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται. Δεν γίνεται συστηματική καταγραφή από το υπουργείο Ενέργειας από τη στιγμή που ο/η μηχανικός καταθέσει το τελευταίο πιστοποιητικό. Δεν υπάρχει παρακολούθηση των παρεμβάσεων στο σπίτι.
Η ενεργειακή κρίση έφερε στο προσκήνιο το ζήτημα της ενεργειακής φτώχειας, αλλά και της ενεργειακής δημοκρατίας και της συμμετοχής των πολιτών μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων. Πώς αποτιμάτε την πορεία του θεσμού;
Για την Greenpeace είναι πολύ σημαντική η ενεργειακή δημοκρατία, γιατί το να λέμε ότι πρέπει να πάμε στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αλλά δεν μας ενδιαφέρει πώς είναι το επίπεδο ζωής των πολιτών είναι προβληματικό. Σε ό,τι αφορά τις ενεργειακές κοινότητες, θεωρώ ότι δεν έχει δοθεί η στήριξη που χρειάζεται και υπάρχει κόσμος που δεν γνωρίζει τι είναι. Ωστόσο, πήγε αρκετά καλά αν λάβουμε υπόψη ότι στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη ηλεκτρικού χώρου, ενώ ο τελευταίος νόμος δημιούργησε περισσότερα προβλήματα. Είδαμε έτσι να ενισχύεται η συμμετοχή των εταιρειών σε ενεργειακές κοινότητες. Δεν θέλουμε να αποκλειστεί κάποιος, αλλά πρωτίστως έπρεπε να ευνοηθεί η συμμετοχή των πολιτών. Επίσης, ένα σημαντικό πρόβλημα είναι ότι προβλέπει ως ελάχιστο αριθμό μελών τα 60 νομικά ή φυσικά πρόσωπα, διαδικασία που μπορεί να πάρει έως δύο χρόνια και δημιουργεί αβεβαιότητα, καθώς εάν ένα μέλος αλλάξει γνώμη, αυτό σημαίνει ότι καταρρέει η ενεργειακή κοινότητα. Μέχρι 10-15 άτομα θα ήταν ένας λογικός αριθμός.
