Σημαντικά κέρδη και με πλαφόν διασφαλίζει η κυβέρνηση στους «παίκτες» της χονδρεμπορικής αγοράς και ιδίως στη ΔΕΗ, καθώς οι υπολογισμοί που προέκρινε για τη συγκέντρωση εσόδων αφήνουν μεγάλα περιθώρια.
Οι πρώτοι υπολογισμοί κάνουν λόγο για κέρδη άνω του 1 δισ. ετησίως, ποσό που μπορεί τελικά να ξεπερνά ακόμα και τα 1,6 δισ. τον χρόνο, σύμφωνα με πηγές της αγοράς, καθώς σε φυσικό αέριο, λιγνίτες και υδροηλεκτρικά υπάρχει επιπλέον «λίπος» που μένει στους καθετοποιημένους προμηθευτές (ηλεκτροπαραγωγοί και πάροχοι), δεν επιστρέφεται στον καταναλωτή με τη μορφή επιδοτήσεων και στην ουσία δεν φορολογείται αυτούσιο.
Είναι προφανές ότι με διάφορες... αλχημείες όλες οι τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρισμού μπήκαν σε ένα τσουβάλι και προέκυψαν σωρευτικά κάποια νούμερα, όταν οι αρχικές δηλώσεις αναφέρονταν σε υπολογισμό για κάθε μονάδα, κάθε τεχνολογίας, ξεχωριστά, ώστε να είναι και πιο αξιόπιστος ο υπολογισμός. Αντιθέτως, η κατανομή έγινε ανά είδος καυσίμου ηλεκτροπαραγωγής και σε καθένα ελήφθησαν συνολικά οι υψηλότερες τιμές, οι χαμηλότερες αποδόσεις και σταθερά κόστη, ενώ η αγορά πάντα λειτουργούσε με βάση τα μεταβλητά κόστη των μονάδων, για να βγει στη σούμα αντίστοιχα υπερβολικό κόστος και συνακόλουθα υψηλότερο πλαφόν και μικρότερη επιστροφή εσόδων.
Οι... αλχημείες
Σε αυτό το πνεύμα αναφέρονται ενδεικτικά για τα λιγνιτικά και τις μονάδες αερίου: ο μέσος βαθμός απόδοσης, που όσο πιο χαμηλός είναι τόσο περισσότερο ανεβάζει το πλαφόν και βασίζεται στις παλαιότερες μονάδες, ενώ στην αγορά μπαίνουν οι νεότερες και το σταθερό κόστος λειτουργίας και συντήρησης όταν οι αγορές λειτουργούν με μεταβλητά κόστη μονάδων. Επίσης, και το κόστος άνθρακα είναι «τσιμπημένο», για το οποίο ελήφθη υπόψη η τελευταία αυξημένη τιμή EUA, ενώ συνήθως οι εταιρείες προαγοράζουν σε χαμηλότερες τιμές.
Γνώστες της αγοράς εξηγούν στην ΑΥΓΗ της Κυριακής, όσον αφορά τα λιγνιτικά, ότι τέτοιον βαθμό απόδοσης (0,285) είχε η παλιά μονάδα της Πτολεμαΐδας που κάηκε, ενώ οι πιο σύγχρονες μονάδες, όπως η Μελίτη και ο Άγιος Δημήτριος, έχουν βαθμό απόδοσης 0,37 και 0,33, αντίστοιχα, η δε σύγχρονη Πτολεμαΐδα 5 θα έχει βαθμό απόδοσης, 0,43 (χονδρικά περίπου ένας μέσος όρος 0,376). Εξηγούν δε ότι οι λιγνιτικές μονάδες λειτουργούσαν στην αγορά με βάση το μεταβλητό κόστος τους και όχι το σταθερό που έχει ληφθεί υπόψη μαζί με τη συντήρηση. Υπολογίζουν μόνο ένα κόστος συντήρησης στα 4 ευρώ/μεγαβατώρα και όχι στα 22 που προβλέπεται.
Μόνο με την αλλαγή αυτών των δύο παραγόντων στον σχετικό τύπο το πλαφόν για τα λιγνιτικά πέφτει στα 171,7 ευρώ, από 208,29 ευρώ που διαμορφώθηκε, δηλαδή +36,59 ευρώ. Πόσο μάλλον αν ληφθεί υπόψη ότι έως τον Δεκέμβριο το κόστος των λιγνιτικών μονάδων υπολογιζόταν στα 140 ευρώ/μεγαβατώρα...
Αντίστοιχα, για τα υδροηλεκτρικά θεωρείται τεράστιο το όριο των 112 ευρώ που μπήκε, όταν το κόστος τους υπολογίζεται, και μάλιστα γενναία, σε περίπου 20 ευρώ, δηλαδή +92 ευρώ.
Και στις μονάδες αερίου, που έχουν και το υψηλότερο κόστος λόγω εισαγόμενου καυσίμου, το πλαφόν των 292 ευρώ/μεγαβατώρα κρίνεται υπερβολικό. Και εδώ μπαίνουν στα Μαθηματικά παλαιότερες μονάδες, σταθερά κόστη, αλλά και λοιπά κόστη που δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα. Όσο για την τιμή αποζημίωσης στο φυσικό αέριο, είναι υψηλότερη της πραγματικής, καθώς λαμβάνονται υπόψη οι μέσες μηνιαίες τιμές του Χρηματιστηρίου (TTF), ενώ οι εταιρείες προμηθεύονται σε άλλες, καλύτερες τιμές (με προθεσμιακά συμβόλαια κ.λπ.).
- Θυμίζουμε ότι τον Μάρτιο η μεσοσταθμική τιμή εισαγωγής του αερίου ήταν στα 72,9 ευρώ, όταν στο TTF έφτασε στο ρεκόρ των 200 ευρώ.
Η... αδυναμία στη ΔΕΗ
Όπως φαίνεται, ιδιαίτερη... στήριξη απολαμβάνει η ΔΕΗ, ιδίως μέσω των υδροηλεκτρικών, αλλά και των λιγνιτικών μονάδων, που, σημειωτέον, δεν λειτουργούν στο μάξιμουμ.
Τη δεύτερη ημέρα εφαρμογής του μηχανισμού τα έσοδα της ΔΕΗ ανήλθαν μόνο από υδροηλεκτρικά και λιγνίτες σε περίπου 5,6 εκατ. ευρώ, με συμμετοχή στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής 7% και 13%, αντίστοιχα (ενώ η επιστροφή του εσόδου ανήλθε σε 3,283 εκατ. ευρώ με τιμή αγοράς στα 278,90 ευρώ).
Έγκυρες πηγές αναφέρουν ότι ο βασικός λόγος που «φούσκωσαν» τα κόστη στα υδροηλεκτρικά και στα λιγνιτικά, ώστε να διατηρηθεί ένα σημαντικό μέρος των (υπερ)κερδών για την επιχείρηση, είναι κατά βάση πολιτικός: να ενισχυθεί η ΔΕΗ, προκειμένου να στηρίξει το αφήγημα της κυβέρνησης Ν.Δ. προεκλογικά.
Υπερκέρδη από τα παλιά
Συγχρόνως, η κυβέρνηση αποσιωπά την τύχη των προηγούμενων «υπερεσόδων», όπως βάφτισε τα υπερκέρδη, τα οποία θα φορολογήσει με το βαρύγδουπο 90%. Προς το παρόν δεν υπάρχει κινητικότητα και όλα δείχνουν ότι το όλο θέμα οδεύει προς φθινόπωρο.
Θυμίζουμε ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του πορίσματος της ΡΑΕ, στο εξάμηνο Οκτώβριος 2021 - Μάρτιος 2022 τα υπερκέρδη ανήλθαν σε 1,57 δισ., η Αρχή όμως εκτιμά ότι μόνο τα 927,440 εκατ. είναι όντως υπερκέρδη και από αυτά δέχεται τα 643,74 εκατ. ως ένα εύλογο ποσό υπερβαλλόντων κερδών... Αυτά τα νούμερα, όπως εκτιμούν γνώστες της αγοράς, αντιστοιχούν (βάσει τζίρου 2,7 εκατ. στο εξάμηνο) σε «εύλογο» κέρδος της τάξης του 23,8% και όχι σε ένα «φυσιολογικό» κέρδος της τάξης του 5%-5,5%, εν μέσω μια παρατεταμένης ενεργειακής κρίσης με τεράστιο κόστος για νοικοκυριά, μικρομεσαίους, επιχειρήσεις.
Επιλογή της κυβέρνησης η διατήρηση του πανάκριβου ρεύματος
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. εξακολουθεί να ποντάρει ιδεοληπτικά στην ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο, να προσφέρει περισσότερο υγροποιημένο αέριο για να αντιμετωπίσει έκτακτες συνθήκες - ανάγκες και να διατυμπανίζει διαδικασίες εξπρές για μελλοντικές ΑΠΕ, αποσιωπώντας τη σημαντική συνεισφορά της εγχώριας λιγνιτικής παραγωγής για την αποκλιμάκωση των τιμών
Καμία ουσιαστική παρέμβαση για τη μείωση του κόστους ρεύματος δεν έχει κάνει η κυβέρνηση της Ν.Δ., συνεχίζοντας την επιδοματική πολιτική που την εξυπηρετεί και προεκλογικά, ενώ αποσιωπά διαρκώς τη σημαντική συνεισφορά της εγχώριας λιγνιτικής παραγωγής για την αποκλιμάκωση των τιμών, αλλά και για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.
Ενώ η κρίση κλιμακώνεται, οι τιμές του φυσικού αερίου διατηρούνται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα και η στροφή στα εγχώρια παραγόμενα καύσιμα είναι στρατηγική, υπό έκτακτες πάντα συνθήκες, επιλογή για πολλές χώρες της Ε.Ε., η κυβέρνηση της Ν.Δ. εξακολουθεί να ποντάρει ιδεοληπτικά στην ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο, να προσφέρει περισσότερο υγροποιημένο αέριο (LNG) για να αντιμετωπίσει έκτακτες συνθήκες - ανάγκες και να διατυμπανίζει διαδικασίες εξπρές για μελλοντικές ΑΠΕ.
Σημαντική παράμετρος για το υπερβολικά υψηλό κόστος της αγοράς ηλεκτρισμού είναι το πολύ μεγάλο ποσοστό του πανάκριβου, εισαγόμενου, ορυκτού φυσικού αερίου στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής, περίπου 40% το 2021, ενώ το 2019 ήταν μόλις 31% και το 2020 στο 36%, αποτέλεσμα της πολιτικής της βίαιης απολιγνιτοποίησης.
Ο... ακριβός λιγνίτης
Το επιχείρημα κυβέρνησης - διοίκησης ΔΕΗ περί του ακριβότερου λιγνίτη, που είχε γίνει σημαία για να νομιμοποιηθεί η βίαιη απολιγνιτοποίηση από το 2019, δεν ισχύει και αποκρύπτεται εις βάρος των τελικών καταναλωτών.
Με μεταβλητό κόστος των λιγνιτικών μονάδων στα 145 ευρώ/μεγαβατώρα και αντίστοιχο των μονάδων αερίου πάνω από τα 200-250 ευρώ, η σύγκριση είναι προφανής. Το κόστος των λιγνιτικών είναι χαμηλότερο, ακόμα και με το… τρικ περί μεταβλητού κόστους στα 180 ευρώ (με στοιχεία ΡΑΕ Ιούλιος 2021 - Μάρτιος 2022), το οποίο ανεβαίνει επειδή τα λιγνιτικά λειτουργούν στο μίνιμουμ, με μια ή δύο μονάδες και όχι με όλες τις διαθέσιμες μονάδες, οπότε δεν επιμερίζεται το κόστος.
Μα και από τα στοιχεία για το απολογιστικό μεταβλητό κόστος παραγωγής ανά τεχνολογία (ΡΑΕ) προκύπτει τεράστια διαφορά:
- Φεβρουάριος 2022: 70,57 εκατ. λιγνιτικά - 313,72 εκατ. φυσικό αέριο
- Μάρτιος 2022: 127, 53 εκατ. λιγνιτικά - 463,59 εκατ. φυσικό αέριο
Ωστόσο, η συμμετοχή στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής είναι αντιστρόφως ανάλογη: κυριαρχία του εισαγόμενου πανάκριβου φυσικού αερίου και μικρή συμμετοχή της λιγνιτικής παραγωγής, αν και στηρίζεται σε εγχώρια παραγόμενο καύσιμο (π.χ., Μάιος 2022: παραγωγή 1.184 γιγαβατώρων φυσικού αερίου και 223 γιγαβατώρων λιγνιτικών μονάδων).
Μπαλώματα
Για τη συγκράτηση και τη μείωση του κόστους ρεύματος η Ευρώπη έχει στραφεί, υπό συνθήκες κρίσης, στον άνθρακα, ενώ στη χώρα μας κυριαρχούν η απαξίωση των ορυχείων και η ανεπάρκεια λιγνίτη, καθώς η ΔΕΗ δεν διαταράσσει το νέο της κατεστημένο. Οι υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες σίγουρα δεν λειτουργούν στο 100%, ενώ δεν επαρκούν τα διαθέσιμα αποθέματα λιγνίτη. Θυμίζουμε ότι η παραγωγή λιγνίτη από 25,6 εκατ. τόνους το 2019, σημείωσε κάθετη πτώση μόλις σε μια διετία: 13,1 εκατ. τόνοι το 2020, 11,8 εκατ. το 2021, ήτοι περίπου 4,9 τεραβατώρες/χρόνο.
Η κυβέρνηση αναγκάστηκε την άνοιξη, μόνο υπό την απειλή της ασφάλειας εφοδιασμού, να περιλάβει στη διαχείριση της κρίσης την αύξηση της παραγωγής κατά 50%, κάνοντας λόγο για στόχο στις 6,5 τεραβατώρες ετησίως, από 4,5 στις αρχές του 2022, όμως επί της ουσίας δεν έχει γίνει τίποτα.
Για «μπαλώματα» και προχειρότητα από πλευράς κυβέρνησης κάνει λόγο στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο Στέργιος Μποζίνης, πρώην διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού Λιγνιτικού Κέντρου Δ. Μακεδονίας, μέλος της Κ.Ε. του ΤΕΕ, επισημαίνοντας ότι χρειάζεται επανασχεδιασμός για την επανένταξη των ορυχείων, σε επίπεδα τουλάχιστον 9 τεραβατώρων τον χρόνο -όπως προτείνουν και τα ΤΕΕ και ΤΕΕ Δ. Μακεδονίας-, κάτι όμως που πρέπει να γίνει στρατηγικά.
Όπως εξηγεί, σήμερα τα αποθέματα λιγνίτη είναι περίπου 2,75-2,8 εκατ. τόνοι και για κάθε 1.000 MW παραγωγής χρειάζονται 40.000 τόνοι/μέρα, οπότε με τη λειτουργία των διαθέσιμων μονάδων ο υπάρχων λιγνίτης επαρκεί για περίπου 69 ημέρες! Όλα αυτά εν μέσω ενός πολύ ακριβού καλοκαιριού κι ενόψει ενός δύσκολου χειμώνα, δηλαδή χρειάζονται αποθέματα λιγνίτη και για το άμεσο μέλλον. Τονίζει, επίσης, ότι «τρώμε από τα έτοιμα», καθώς στα ορυχεία της ΔΕΗ δεν έχει γίνει τίποτα, ούτε μια πρόσληψη, και δεν υπάρχει καμία ενίσχυση σε προσωπικό και εργολάβους, ενώ την ίδια στιγμή ζητούνται παρατάσεις στη λειτουργία των τριών μονάδων του Αγίου Δημητρίου (3, 4, 5) έως το 2025, ίσως και παραπέρα. «Δεν δουλεύουν όλες οι διαθέσιμες μονάδες και δεν δουλεύουν στο φουλ» σημειώνει, αναφέροντας χαρακτηριστικά το παράδειγμα της Μεγαλόπολης 4, που βρίσκεται εκτός λειτουργίας λόγω μιας «αστείας» βλάβης αξίας μερικών χιλιάδων ευρώ...
Στο μεταξύ, αντί να επισπευστεί, μάλλον καθυστερεί η λειτουργία της νέας, σύγχρονης λιγνιτικής μονάδας Πτολεμαΐδα 5, καθώς τώρα τοποθετείται -προς το τέλος του έτους-, ενώ μπορεί να εισφέρει σημαντικά τόσο στην ασφάλεια εφοδιασμού όσο και στη μείωση του κόστους ρεύματος με αισθητά μειωμένο αποτύπωμα άνθρακα, ούσα μακράν φθηνότερη από την καλύτερη μονάδα φυσικού αερίου, με μεταβλητό κόστος κοντά στο μισό. Βέβαια, για την πλήρη λειτουργία της απαιτούνται περίπου 5,5-6 εκατ. τόνοι λιγνίτη/χρόνο.
Αναθεωρήσεις;
Κι ενώ η ανεπαρκής επανεμφάνιση της λιγνιτικής παραγωγής φαίνεται πως σημαίνει το τέλος του αιτήματος για στρατηγική εφεδρεία των λιγνιτικών και αντίστοιχη αποζημίωση της ΔΕΗ, μάλλον ανοίγει η πόρτα για επαναπροώθηση της υιοθέτησης νέου, μόνιμου μηχανισμού αποζημίωσης επάρκειας ισχύος (CRM) των μονάδων φυσικού αερίου. Στην ουσία πρόκειται για νέα κρατική ενίσχυση σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου (υφιστάμενους και νέους) εκτός αγοράς.
Πάντως, ακόμα και εν μέσω σοβαρής ενεργειακής κρίσης η κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν εγκαταλείπει τα παλιά της σχέδια για τη στήριξη του φυσικού αερίου και των συν αυτώ παικτών, απλώς τα... προσαρμόζει και τα γνωστοποιεί διαφορετικά.
