Σε ακόμα ένα ανέξοδο επικοινωνιακό πυροτέχνημα επιδόθηκε η κυβέρνηση Ν.Δ., τάζοντας εγχώρια παραγόμενο φυσικό αέριο για απεξάρτηση από τη Ρωσία και μείωση των τιμών... κάποτε, ενώ αρνείται να κάνει παρεμβάσεις στην αγορά και να λάβει ουσιαστικά μέτρα προστασίας των καταναλωτών εδώ και τουλάχιστον οκτώ μήνες, που νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχουν εγκλωβιστεί σε έναν ατέρμονο κύκλο τεράστιων ενεργειακών ανατιμήσεων.
Την περασμένη εβδομάδα διά του πρωθυπουργού ανακοινώθηκε «ανάσταση» της έρευνας-εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, και μάλιστα επιτάχυνσή της λόγω πολέμου και όχι στο πλαίσιο μιας σοβαρής στρατηγικής και κυρίως ενός συνολικού ενεργειακού σχεδιασμού! Όταν με δική του ευθύνη άφησε να... σέρνεται ο τομέας επί τρία χρόνια, όταν δικός του υπουργός πριν ενάμιση μήνα έλεγε δημόσια ότι δεν επιθυμούμε να συνεχίσουμε αυτές τις έρευνες, ότι θα είναι αδιάφορες σε είκοσι χρόνια και ότι η εποχή των υδρογονανθράκων είναι πλέον πίσω μας...
Παλινωδίες
Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν «παγώσει» τα πάντα γύρω από τη δραστηριότητα αυτή, που σε συνδυασμό με το προηγούμενο διεθνές περιβάλλον (πανδημία) έχει αποθαρρύνει και διώξει επενδυτές: η ισπανική Repsol, που συμμετείχε σε τρία έργα, εγκατέλειψε την Ελλάδα το 2021. Όμως και ο -με κρατικό μερίδιο- Όμιλος ΕΛ.ΠΕ. έχει προχωρήσει σε μερική αποεπένδυση, απεμπόλησε τον δημόσιο έλεγχο στο μάνατζεμεντ και μπήκε σε «πράσινες» επενδύσεις κ.ά.
Όμως, έστω κι έτσι δημιουργούνται ερωτήματα:
- Γιατί το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε σε μόνο 6 από τις συνολικά 11 παραχωρήσεις (π.χ., δεν υπάρχει ο πιο «ώριμος» Δ. Πατραϊκός);
- Τώρα θα σταλεί επιστολή στους παραχωρησιούχους από την ΕΔΕΥ που θα ανακοινώνει τις αποφάσεις της κυβέρνησης για επιτάχυνση και θα ζητά να καταθέσουν άμεσα τις προθέσεις τους; Αυτό αποτελεί ενδεικτικό στοιχείο όχι μόνο της αμετροέπειας της κυβέρνησης αλλά και του ότι δεν έχει προηγηθεί διάλογος και δεν έχει εξασφαλιστεί τουλάχιστον συναίνεση.
- Υπάρχει όντως χώρος και ενδιαφέρον από τις ελληνικές εταιρείες ΕΛ.ΠΕ. και Energean ή έχουν δώσει βάρος σε άλλες δραστηριότητες και επενδύσεις, με πιο πρακτικούς στόχους;
Γίνεται κι αλλιώς;
Θέτοντας την ενεργειακή μετάβαση, την κοινωνία και την αξιοποίηση εγχώριων πηγών δίπλα-δίπλα και όχι ανταγωνιστικά, με μια συνολική προσέγγιση, ο Σ. Μιχαλακάκης, πρώην πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της BP Ελληνική, μεταφέρει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής την τοποθέτησή του στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., τονίζοντας ότι η ενεργειακή μετάβαση πρέπει να γίνει με την κοινωνία αρωγό. «Οτιδήποτε γίνεται χωρίς την κοινωνία ή, ακόμα χειρότερα, ενάντιά της είναι καταδικασμένο. Αφήνοντας δε την ενεργειακή μετάβαση στις δυνάμεις τις αγοράς, μάλλον θα κάνουμε τους κινδύνους πραγματικότητα» επισημαίνει. Ειδικότερα, μίλησε για τρεις κινδύνους στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης: να ωφελήσει λίγους δημιουργώντας ένα νέο καθεστώς ενεργειακής φτώχειας, να κάνει την Ελλάδα πάλι απλό καταναλωτή εισαγόμενης τεχνογνωσίας-τεχνολογίας με σχεδόν μηδενική προστιθέμενη αξία και να καταστραφούν υπάρχουσες ενεργειακές υποδομές πολύ πριν να είναι έτοιμες οι καινούργιες.
Εξηγεί ότι η ανάγκη χρήσης ορυκτών καυσίμων δεν πρόκειται να εξαφανιστεί, αλλά, βάσει διαφόρων σεναρίων, τα ορυκτά καύσιμα το 2045 θα είναι στο 25%-60% της συνολικής πρωτογενούς ενέργειας (Energy Outlook-BP), ενώ η ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας βρίσκεται στο 80% (έναντι 57% του μέσου όρου στην Ε.Ε). Τα δημόσια έσοδα από τους υδρογονάνθρακες με πιθανή αξία, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΕΝΕ, κοντά στα 250 δισ., με ρεαλιστικά δημόσια έσοδα στο 30%, αναφέρει, θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν και την κοινωνική πολιτική και την ενεργειακή μετάβαση. Άλλωστε, καταλήγει, η ενεργειακή μετάβαση θα απαιτήσει τεράστιες επενδύσεις 500 δισ. ή 17 δισ. ετησίως (McKinsey) αλλά και κατάλληλες στρατηγικές και εφαρμογή τους στον σωστό χρόνο.
Ταμείο εσόδων υπέρ της κοινωνίας και της μετάβασης
Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, ο Γ. Στεργιούλης, πρώην διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΕΛ.ΠΕ., αναλύει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής πρόταση που κατέθεσε στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. σχετικά με τη δημιουργία ενός ταμείου εσόδων από τους υδρογονάνθρακες.
Όπως τονίζει, αν υπάρχουν υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα, μπορεί το όφελος αυτό να περάσει στην κοινωνία επιδοτώντας σε διάφορα επίπεδα την ενεργειακή μετάβαση (π.χ., στήριξη της συμμετοχής των πολιτών στις ενεργειακές κοινότητες, χρηματοδότηση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης νοικοκυριών-μικρομεσαίων επιχειρήσεων, επιδότηση του ασφαλιστικού συστήματος).
Στον προβληματισμό της αντιστροφής της πορείας το επόμενο διάστημα, δηλαδή της κατανάλωσης όλο και λιγότερων υδρογονανθράκων, με την εξέλιξη της «πράσινης» μετάβασης, απαντά ότι δεν χρειάζεται να συνδέεται το πιθανό δυναμικό υδρογονανθράκων μόνο με την κάλυψη της εσωτερικής κατανάλωσης, καθώς υπάρχει και η δυνατότητα εξαγωγών σε τρίτες χώρες, καθώς η αγορά των υδρογονανθράκων θα συνεχίζει να υπάρχει σταματήσει σε Ασία, Αφρική κ.α.
Καταλύτης ο ρόλος του Δημοσίου
Σημαντικός όρος και αναγκαία συνθήκη ώστε να μετατραπούν τα έσοδα από υδρογονάνθρακες σε ένα ισχυρό εργαλείο στήριξης της ενεργειακής μετάβασης, επισημαίνει, είναι η εμπλοκή του Δημοσίου μέσω της δημιουργίας κρατικού φορέα έρευνας-εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Για παράδειγμα, καθιστώντας φορέα υλοποίησης-επιχειρησιακό βραχίονα μια κρατικοποιημένη γενική διεύθυνση έρευνας και εξόρυξης των ΕΛ.ΠΕ. Μπορεί λοιπόν, εξηγεί, να γίνει απόσχιση από τα ΕΛ.ΠΕ. της δραστηριότητας, ως χωριστής εταιρείας, υδρογονανθράκων, που θα τεθεί υπό τον έλεγχο του Ελληνικού Δημοσίου και θα ασχολείται μόνο με την έρευνα-εκμετάλλευση, ενώ δεν θα εξαρτάται από τις αποφάσεις της διοίκησης της μητρικής εταιρείας.
Η δε χρηματοδότηση, σημειώνει, μπορεί να γίνει, κατ’ αρχάς, μέσω της «προικοδότησης» της νέας εταιρείας από τη μητρική (ως όρος της απόσχισης), ενώ στη συνέχεια μπορεί να υπάρξει προνομιακός «πράσινος» δανεισμός (π.χ., EBRD κ.τ.λ.), δεδομένου ότι οι υδρογονάνθρακες κατατάσσονται στις βιώσιμες επενδύσεις (taxonomy) της Ε.Ε., ή/και πώληση μελλοντικών μερισμάτων έναντι ομολόγων, εφόσον υπάρχουν πιθανότητες εξόρυξης.
