Δυσβάσταχτο αποδεικνύεται το κόστος του ελληνικού σπιτικού, ενώ ιδιαίτερα ακριβή είναι η θέρμανση, που αποτελεί βασικό στοιχείο τής ποιότητας ζωής των νοικοκυριών, χωρίς να έχουν υπολογιστεί ακόμα οι συνέπειες της πανδημίας.
Σε συνθήκες ενεργειακής ένδειας ζουν εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά που αδυνατούν να ζεστάνουν επαρκώς τα σπίτια τους, ενώ την ίδια στιγμή η Ελλάδα έχει το υψηλότερο συνολικό κόστος στέγασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μάλιστα χωρίς να έχουν συνυπολογιστεί οι επιπτώσεις από την πανδημία και τις συνθήκες της καραντίνας από τον Φεβρουάριο 2020 μέχρι και σήμερα.
Είναι προφανές ότι η γενικότερη κατάσταση προέρχεται από το υψηλό κόστος αγοράς / ενοικίασης κατοικιών, τους υψηλούς λογαριασμούς Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (κυρίως ενέργεια, αλλά και ύδρευση, τηλεπικοινωνίες κ.λπ.) σε συνάρτηση με τα χαμηλά επίπεδα των εισοδημάτων των νοικοκυριών, παράγοντες που έχουν οξύνει την κατάσταση για τις ελληνικές οικογένειες με το ξέσπασμα της πανδημίας και τις συνθήκες lockdown.
Στην πρώτη «ψυχρή» πεντάδα
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε πριν μερικές ημέρες η Eurostat για τις ευρύτερες συνθήκες στέγασης των Ευρωπαίων και αφορούν το 2019, η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα των χωρών - μελών της Ε.Ε. που αδυνατούν να θερμάνουν τις κατοικίες τους επαρκώς.
Σχεδόν 2 στα 10 άτομα - νοικοκυριά στην Ελλάδα (17,9%) δεν μπορούν να διατηρήσουν αρκετά ζεστό το σπίτι τους, όταν στην Ε.Ε. των 27 το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόλις στο 6,9% και μάλιστα, όπως αναφέρεται στην έρευνα της Eurostat, έχει καταγραφεί σταθερά πτωτική πορεία από το 2012, όταν το σχετικό ποσοστό είχε ανέλθει στο 10,8%.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των πολιτών που δεν μπορούν να θερμάνουν επαρκώς τις κατοικίες τους καταγράφηκε στη Βουλγαρία (30,1%) και ακολουθούν οι Λιθουανία (26,7%), Κύπρος (21%), Πορτογαλία (18,9%), Ελλάδα (17,9%) και Ιταλία (11,1%). Στον αντίποδα, τα χαμηλότερα ποσοστά (κοντά στο 2%) εμφανίζονται σε Φινλανδία, Αυστρία, Σουηδία, Σλοβενία, Λουξεμβούργο, Εσθονία και Γερμανία. Οι διαφορές βέβαια είναι προφανείς και στη σχέση Βορρά - Νότου στην Ε.Ε., με χώρες της Μεσογείου και των Βαλκανίων να είναι πιο ευάλωτες ενεργειακά έναντι χωρών της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης...
Σημειώνεται ότι οι δείκτες αυτοί αφορούν το 2019, δηλαδή συνθήκες διαβίωσης προ κορωνοϊού, καθώς από το πρώτο τρίμηνο του 2020 έως και σήμερα τα περιοριστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας σε πολλές περιπτώσεις συνοδεύτηκαν και από μείωση εισοδημάτων, ενώ πρακτικά η παραμονή στο σπίτι σημαίνει περισσότερες ώρες εντός οικίας, οδηγώντας, κατά βάση, σε μεγαλύτερες ανάγκες κατανάλωσης ενέργειας, που σε πολλές περιπτώσεις είτε δεν ικανοποιούνται επαρκώς ή δεν ικανοποιούνται καθόλου.
Την παρατήρηση αυτή κάνει και η Eurostat, σημειώνοντας ότι είναι πιθανό να επηρεαστούν τα στοιχεία για το 2020 από τις συνθήκες του κορωνοϊού, τα οποία θα δημοσιευτούν του χρόνου.
Το υψηλότερο κόστος στέγασης
Όμως δεν είναι μόνο οι ενεργειακές δαπάνες που βαρύνουν τα νοικοκυριά, καθώς παρουσιάζεται ιδιαίτερα υψηλό το κόστος στέγασης συνολικά (στεγαστικά δάνεια / ενοίκια, λογαριασμοί ΔΕΚΟ κ.τ.λ.) στη χώρα μας.
Σύμφωνα με την προαναφερθείσα έρευνα της Eurostat (στοιχεία 2019), με την αύξηση των τιμών των ακινήτων και των ενοικίων, το συνολικό κόστος στέγασης μπορεί να είναι ένα μεγάλο άγχος για τα νοικοκυριά. Αυτό, αναφέρεται, μπορεί να μετρηθεί από το ύψος της υπερβολικής επιβάρυνσης του κόστους με βάση το μερίδιο του πληθυσμού που ζει σε ένα σπίτι του οποίου τα συνολικά κόστη αντιπροσωπεύουν άνω του 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του. Σ’ αυτή τη μέτρηση η Ελλάδα κατέχει τη θλιβερή πρωτιά, καθώς διαθέτει το υψηλότερο ποσοστό υπέρμετρης επιβάρυνσης νοικοκυριών από το συνολικό κόστος στέγασης, που αντιστοιχεί σε 40,7% του πληθυσμού στις πόλεις και σε 28,3% στην περιφέρεια, όταν στην Ε.Ε. των 27 τα σχετικά ποσοστά είναι 11,8% και 7% αντίστοιχα.
Ανάλογη είναι η εικόνα και σε σχέση με το ποσοστό του εισοδήματος που ξοδεύουν οι Έλληνες συνολικά για το κόστος στέγασης, καθώς φτάνει περίπου τα δύο πέμπτα των εσόδων των νοικοκυριών. Το υψηλότερο μερίδιο ανήκει και πάλι στη χώρα μας, καθώς το 38,9% του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών κατευθύνεται σε δαπάνες στέγασης, όταν στην Ε.Ε. το αντίστοιχο ποσοστό είναι περίπου το μισό (20%). Ο δείκτης αυτός προφανώς συνδέεται τόσο με τα χαμηλότερα επίπεδα των εισοδημάτων όσο και με τα υψηλά κόστη αγοράς / ενοικίασης σπιτιού και με τις επίσης υψηλές οικιακές δαπάνες ενέργειας και άλλων ΔΕΚΟ.
Αύξηση των χρεών στις τράπεζες
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τα χρέη σε τράπεζες για στεγαστικά ή από λογαριασμούς Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας έχουν αυξηθεί το 2019 στην Ελλάδα. Τη στιγμή που τα σχετικά ποσοστά μειώνονται στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε., καθώς τα χρέη επίσης κινήθηκαν πτωτικά την περίοδο 2010 - 2019 (στο 8,2% το 2019, από 12,4% το 2010), εξαίρεση αποτελεί η χώρα μας με πάνω από 4 στα 10 νοικοκυριά να έχουν χρέη που συνδέονται με κόστη στέγασης (ποσοστό 41,4%), ακολουθούμενη από τη Βουλγαρία (29,3%) και την Κύπρο (17,6%).
