Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
15.8°C19.3°C
1 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
16 °C
11.6°C19.0°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
12.0°C15.9°C
2 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
16.8°C19.7°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.9°C15.7°C
0 BF 82%
Νεοφιλελεύθερα όνειρα και εργασιακός εφιάλτης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Νεοφιλελεύθερα όνειρα και εργασιακός εφιάλτης

(EUROKINISI/ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΕΜΠΑΠΗΣ)

Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς, με τίτλο «Συνθήκες εργασίας στην Ελλάδα. Εμπειρίες και στάσεις γύρω από την αγορά εργασίας»,* συνέπεσε με την παρουσίαση της τελικής έκθεσης Πισσαρίδη δημιουργώντας εκ των πραγμάτων μια αποκαλυπτική αντίστιξη ανάμεσα στα νεοφιλελεύθερα όνειρα των συντακτών της και τον εφιάλτη που βιώνει ο κόσμος της εργασίας, όπως αποτυπώνεται στα ευρήματα της έρευνας.

Κεντρικό χαρακτηριστικό της ελληνικής αγοράς εργασίας, ειδικά μετά τη δεκαετία της λιτότητας, είναι η επισφάλεια -αβέβαιο παρόν και μέλλον, προσωρινή ή μη τυπική εργασία, μερική ή ελαστική απασχόληση, χαμηλό και ασταθές εισόδημα κ.ο.κ.-, που καταλαμβάνει διαρκώς μεγαλύτερα τμήματα της κοινωνίας. Ενδεικτικά το 7,6% του συνόλου των απασχολουμένων, σύμφωνα με την έρευνά μας, βρίσκεται σε υψηλή ή απόλυτη επισφάλεια, με τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα και ιδίως τους απασχολούμενους με «μπλοκάκι» να είναι σε ακόμα δυσμενέστερη θέση (26,5% σε υψηλή / απόλυτη επισφάλεια). Ακόμα χειρότερα μάλιστα είναι τα ποσοστά για τους αυτοαπασχολούμενους και τους μικροεργοδότες, γεγονός ενδεικτικό της καταστροφής των μικρομεσαίων.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι προτάσεις της έκθεσης Πισσαρίδη, μερικές από τις οποίας σταχυολογούμε εδώ, θα αποτελέσουν το τελειωτικό χτύπημα για τον κόσμο της εργασίας.

Πρώτον, κατά την «ομάδα Πισσαρίδη» η ύπαρξη μεγάλου ποσοστού αυτοαπασχόλησης και μικρών επιχειρήσεων αποτελεί στρέβλωση για την οικονομία. Ωστόσο παραβλέπεται το ότι η μετάβαση σε μεγαλύτερα ποσοστά μισθωτής εργασίας και μεγαλύτερες επιχειρήσεις δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί σε συνθήκες πρωτοφανούς ύφεσης και αύξησης της ανεργίας χωρίς να οδηγήσει σε κοινωνική καταστροφή.

Ήδη στην έρευνα το 32,7% των απασχολούμενων δήλωσε ότι θεωρεί «πολύ» ή «αρκετά» πιθανό να χάσει τη θέση εργασίας του ή να κλείσει την επιχείρησή του μέσα στον επόμενο χρόνο, ενώ το 88,2% θεωρεί ότι δεν θα είναι «καθόλου» ή «όχι ιδιαίτερα» εύκολο να βρει νέα εργασία.

Δεύτερον, βασικός στόχος του «σχεδίου» είναι η αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας, ιδίως των γυναικών και των νέων. Αν και ο στόχος είναι σωστός, οι προτάσεις που κατατίθενται (φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων, κατάρτιση κ.λπ.), αφορούν μόνο μέρος του προβλήματος.

Τα δύο στοιχεία που λειτουργούν αποτρεπτικά στην είσοδο στην αγορά εργασίας είναι αφενός η πολύ υψηλή ανεργία και αφετέρου τα πολύ χαμηλά επίπεδα των μισθών, που πλήττουν ιδιαίτερα τις συγκεκριμένες κατηγορίες. Είναι χαρακτηριστικό -και επιβεβαιώνει την έκθεση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ για την εκτόξευση των «μικρο-μισθών»- ότι το 42,2% των νοικοκυριών με συνολικό καθαρό ετήσιο εισόδημα κάτω των 6.000 ευρώ και το 30,2% των νοικοκυριών με εισόδημα 6.001-12.000 ευρώ έχουν, σύμφωνα με τους ερωτώμενους στην έρευνά μας, περισσότερους από έναν εργαζόμενους.

Τρίτον, η έκθεση ομνύει στην ελαστικοποίηση της εργασίας και προτείνει τη δυνατότητα «προσαρμογής» (sic) του εργατικού δυναμικού ή, με απλά λόγια, την απελευθέρωση των απολύσεων, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνει στην «ελαστική» διευθέτηση του χρόνου εργασίας, στη μη δήλωση των υπερωριών κ.λπ. Ωστόσο, στην έρευνά μας ήδη καταγράφεται ότι το 36% του συνόλου των απασχολούμενων δεν έχει σταθερό ωράριο.

Επίσης το 10,0% του συνόλου δήλωσε ότι εργάζεται με μερική ή άλλου είδους ελαστική μορφή απασχόλησης, ποσοστό που ανέρχεται σε 16,0% στον ιδιωτικό τομέα, ενώ το 24,1% όσων παρέχουν εξαρτημένη εργασία δήλωσε ότι έχει μη μόνιμη (δηλαδή προσωρινή, ευκαιριακή ή άτυπη) απασχόληση, που στους νέους αγγίζει το 41,3%. Μάλιστα, το 35,1% όσων παρέχουν εξαρτημένη εργασία δήλωσε ότι τον τελευταίο ένα χρόνο ο εργοδότης τους έχει παραβιάσει το συμφωνηθέν ωράριο, ενώ στο πλαίσιο της τηλεργασίας το 52,3% δήλωσε ότι εργάστηκε περισσότερες ώρες από το σύνηθες χωρίς να πληρωθεί υπερωρίες.

Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε και με άλλα στοιχεία. Με το τι θεωρεί λόγου χάρη η έκθεση ως κίνητρο και αντικίνητρο για την άτυπη εργασία, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι πολύ χαμηλοί οι μισθοί (το 26,8% δήλωσε ότι θα δεχόταν να παίρνουν όλο το μισθό τους «μαύρο», με αντάλλαγμα μια μικρή αύξηση), αλλά και το ότι πολλοί εργαζόμενοι νιώθουν ούτως ή άλλως απροστάτευτοι (το 29,8% δεν κατήγγειλε κάποια εργοδοτική παράβαση που υπέστη, θεωρώντας ότι δεν θα δικαιωθεί, ενώ το 13,8% υπό τον φόβο της απόλυσης). Τα παραδείγματα που δείχνουν την απόσταση ανάμεσα στον εργασιακό εφιάλτη που βιώνει η πλειονότητα σήμερα και τα νεοφιλελεύθερα όνειρα του «σχεδίου Πισσαρίδη» αφθονούν.

Θα κλείσουμε ωστόσο με μία επισήμανση. Η εργασία δεν είναι απλώς ένας από τους παραγωγικούς συντελεστές, με τις παραμέτρους του οποίου μπορεί κανείς να «παίζει» καταστρώνοντας σχέδια επί χάρτου. Αφορά εργαζόμενους με ονοματεπώνυμα, ανάγκες, οικογένειες και όνειρα. Σε αυτούς τους ανθρώπους έδωσε λόγο η έρευνά μας και με βάση την πραγματική κατάσταση που αντιμετωπίζουν πρέπει να σχεδιαστούν οι δημόσιες πολιτικές για την έξοδο από την κρίση.

Επομένως χρειάζονται επείγουσες και αποτελεσματικές πολιτικές όχι μόνο ενίσχυσης της απασχόλησης, αλλά και ενίσχυσης και αποτελεσματικής προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων, καθώς και εισοδηματικής στήριξης όσων πλήττονται περισσότερο από την κρίση. Το ακριβώς αντίθετο δηλαδή από όσα προτείνονται στην έκθεση Πισσαρίδη και υιοθετούνται από την κυβέρνηση.

* Ολόκληρη η ανάλυση είναι διαθέσιμη εδώ.

* Η Δανάη Κολτσίδα είναι διευθύντρια του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς

* Η Κατερίνα Τσατσαρώνη είναι ερευνήτρια του ΙΝΠ, συντονίστρια της θεματικής «Εργασία - Κοινωνικό Κράτος - Αλληλεγγύη»

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL