Μετά την πρόσφατη συμφωνία των υπουργών Γεωργίας της Ε.Ε., εντείνονται οι διαπραγματεύσεις ενόψει της ψήφισης της τελικής μεταρρύθμισης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) της Ε.Ε. για την περίοδο μετά το 2020. Πόσο δίκαιη μπορεί να είναι η νέα ΚΑΠ; Ποια είναι τα σημαντικότερα επίδικα για τους Έλληνες αγρότες και πώς αξιολογείτε τους μέχρι σήμερα χειρισμούς της κυβέρνησης Ν.Δ.;
Η νέα ΚΑΠ δεν μπορεί να είναι δίκαιη, στον βαθμό που δεν διατίθενται οι απαραίτητοι πόροι για τη χρηματοδότηση των αναγκών του αγροτικού τομέα. Η κατεύθυνση, για άλλη μια φορά, είναι εις βάρος των πολύ μικρών και μικρών, οικογενειακού τύπου, αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Στη γενική προσέγγιση που συμφωνήθηκε στο Συμβούλιο Υπουργών την περασμένη Τετάρτη προβλέπεται η δέσμευση και των μικροκαλλιεργητών σε υψηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα. Αυτό ψήφισε και ο Έλληνας υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης. Οι απαιτήσεις για την Πράσινη Συμφωνία και η ευθυγράμμιση της ΚΑΠ με αυτές θέτουν ακριβώς το θέμα της χρηματοδότησης. Μια ισχυρή περιβαλλοντική / πράσινη πολιτική απαιτεί επιπλέον πόρους, που θα στηρίξουν την απώλεια παραγωγικότητας και εισοδήματος, ειδάλλως η αδικία διαιωνίζεται, αφού κινδυνεύει η παραγωγή τροφής στην Ε.Ε. και η βιωσιμότητα κυρίως των μικρών και πολύ μικρών παραγωγών.
Το πρώτο επίδικο, δηλαδή η επαρκής χρηματοδότηση, συνοδεύεται από την ανάγκη για τη διασφάλιση ενός ελάχιστου αξιοπρεπούς εγγυημένου εισοδήματος στους παραγωγούς. Πέραν αυτού, όμως, το μάθημα από την πανδημία της Covid-19 δεν πρέπει να πάει χαμένο, γιατί ανέδειξε την ανάγκη προστασίας των παραγωγών και των καταναλωτών από πιθανές κρίσεις (κλιματικές - οικονομικές). Η ΚΑΠ οφείλει να ισχυροποιεί την παραγωγή και να τη θωρακίζει απέναντι σε αυτές.
Η θέση για την αύξηση του προϋπολογισμού εκφράστηκε από τον τότε πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, τον Δεκέμβριο του 2018. Η κυβέρνηση Ν.Δ., συμπλέοντας με τον υποτονικό επίτροπο Γεωργίας και δέσμια στο Λαϊκό Κόμμα, ουδέποτε διατύπωσε ή διεκδίκησε αυτή την αναγκαία αύξηση.
Βεβαίως, το θέμα των διαθέσιμων κονδυλίων και της κατανομής τους παραμένει κορυφαίο για τον αγροτικό κόσμο. Με ποιο τρόπο επηρεάζονται οι άμεσες ενισχύσεις και οι πόροι που αφορούν την αγροτική ανάπτυξη, σε σχέση με το ισχύον καθεστώς;
Εκείνο που φαίνεται να συμφωνήθηκε μεταξύ των υπουργών σχετικά με τα οικολογικά σχήματα (eco-scemes) κρύβει τον κίνδυνο απώλειας πόρων. Παρά τη διετή παράταση που συμφωνήθηκε, δεν είναι δυνατόν να εφαρμόζονται οριζόντιες πολιτικές χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες κάθε κράτους - μέλους.
Μια κατανομή των κονδυλίων θα πρέπει οπωσδήποτε να συμβαδίζει με τα επιστημονικά δεδομένα και άρα θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την προσφορά στους περιβαλλοντικούς στόχους, αφενός των εκτατικών καλλιεργειών και εκτροφών, αφετέρου των περιοχών με φυσικά μειονεκτήματα. Συνεπώς, σε μια χώρα με μεγάλες προστατευόμενες εκτάσεις που τελούν υπό προστασία (το ποσοστό της έκτασης των χερσαίων περιοχών Natura 2000 στη χώρα μας ανέρχεται στο 27,9%, ενώ στην Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό είναι 18,1%) δεν είναι δυνατόν να επιβληθούν υποχρεωτικά μέτρα που να οδηγούν σε κίνδυνο απώλειας πολύτιμων πόρων.
Το έτερο μεγάλο θέμα αφορά την κλιματική αλλαγή, που επηρεάζει δραματικά και την αγροτική δραστηριότητα, καθώς και την αναγκαία περιβαλλοντική διάσταση, που, στο εξής, θα πρέπει να ενσωματώνουν οι ευρωπαϊκές στρατηγικές και πολιτικές για τον πρωτογενή τομέα. Μπορούν να συνδεθούν ικανοποιητικά οι απαιτήσεις του Green Deal (Πράσινη Συμφωνία) με τη νέα ΚΑΠ;
Ο Ευρωπαίος αγρότης δεν είναι ο θύτης στην υπόθεση περιβάλλον. Είναι μάλλον το θύμα. Αυτός υφίσταται τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και χάνει το εισόδημά του. Άλλωστε η γεωργία σε πολλές μορφές, π.χ. ελαιοκομία και άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες, λειτουργεί σαν “καταβόθρα” διοξειδίου του άνθρακα. Συνεπώς, οι περιβαλλοντικές δεσμεύσεις σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι οι ίδιες με τη βιομηχανία, τις μεταφορές, την ενέργεια κ.λπ. Δυστυχώς για τη χώρα μας, τις διαπραγματεύσεις αυτές τις κάνει μια κυβέρνηση που δεν έχει ως πρώτο και κύριο πρόταγμα ούτε τις ιδέες της Αριστεράς αλλά ούτε και της οικολογίας. Έτσι, η μεγαλύτερη συνοχή της ΚΑΠ με την Πράσινη Συμφωνία, που ζητούν η Αριστερά και οι Πράσινοι, δεν θα επικρατήσει. Μια τέτοια συμφωνία μάς θυμίζει την προηγούμενη φορά που αναγκαστήκαμε να εφαρμόσουμε ως ΣΥΡΙΖΑ μια ΚΑΠ που είχε συμφωνηθεί από τις προηγούμενες κυβερνήσεις και όπου, πέρα από την πληθώρα από ανοιχτά ζητήματα, αντιμετωπίσαμε θεσμικές αντι-αγροτικές προβλέψεις ή ανέφικτες "φιλοπεριβαλλοντικές" διαστάσεις.
Θεωρείτε ότι σε συνθήκες Covid-19 στην Ε.Ε. μπορεί να εφαρμοστεί μια ενιαία αγροτική πολιτική -που αφορά άμεσα και τον αγροδιατροφικό τομέα-, δεδομένου ότι σχεδιάστηκε / αναπτύχθηκε χωρίς αυτή την κρίσιμη συνθήκη; Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι μπορεί να επηρεάσει την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ;
Όπως προανέφερα, το μάθημα από την πανδημία έχει δύο σκέλη: Το πρώτο είναι οι ισχυροί κλυδωνισμοί και η διασάλευση της αγοράς και των οικονομιών και, στα καθ’ ημάς, η παρατηρούμενη αποδιοργάνωση στον τομέα της επάρκειας τροφίμων και η πιθανή ανάδειξη επισιτιστικών ή / και διατροφικών κρίσεων. Το δεύτερο είναι η διασφάλιση ικανοποιητικών τιμών στον παραγωγό με ταυτόχρονη ενίσχυση της ποιότητας της τροφής και της υγείας του πληθυσμού. Ένα είναι ξεκάθαρο: όπως αναδείχθηκε και στους καίριους τομείς της Υγείας και της Παιδείας, πολιτικές λιτότητας και νεοφιλελεύθερης έμπνευσης δεν μπορούν να εγγυηθούν τα παραπάνω διακυβευόμενα στον αγροδιατροφικό τομέα.
