Τον Ιούλιο του 2020, με πρόσφατη την έξοδο από την πρώτη καραντίνα, μια δυσοίωνη συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε στην πλατεία Βικτωρίας, στο κέντρο της Αθήνας. Επρόκειτο για μία από αυτές τις κατ’ όνομα «επιτροπές κατοίκων» που προσπαθούσαν να στηθούν στις γειτονιές σκορπώντας αντιμεταναστευτικό μίσος και επιχειρώντας να δημιουργήσουν φασιστικούς θύλακες. Στη συγκέντρωση μάλιστα συμμετείχαν ο Κασιδιάρης, που τότε ακόμα ήταν ελεύθερος, και ο Μπογδάνος, που τότε ακόμα ήταν Ν.Δ. Απέναντι στη συγκέντρωση των ακροδεξιών στήθηκε φυσικά μια συγκέντρωση αντιφασιστών - οι περισσότεροι προερχόμενοι από τον αναρχικό χώρο και την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά. Όπως συμβαίνει συχνά σ’ αυτές τις περιπτώσεις και -κακώς- το έχουμε συνηθίσει, η αστυνομία αποφάσισε να τερματίσει τις συγκεντρώσεις επιτιθέμενη στη συγκέντρωση των αντιφασιστών. Με τον κλασικό τους τρόπο, οι αστυνομικοί άρχισαν να σπρώχνουν τους διαδηλωτές προς τα Πατήσια. Στο ύψος της παλιάς ΑΣΟΕΕ τα αίματα άναψαν και άρχισε να πέφτει ξύλο. Ένας νεαρός μουσικός χιπ-χοπ, ο Θωμάς Λάλος, βρέθηκε να δέχεται τα πολλαπλά χτυπήματα των αστυνομικών. Ένας αρκετά γνωστός κωμικός, ο Αλέξανδρος Τιτκώβ, επενέβη για να τον σώσει και έγινε με τη σειρά του στόχος της αστυνομικής βιαιότητας. Οι δύο καλλιτέχνες συνελήφθησαν, κατά τα ειωθότα, και οδηγήθηκαν στην εισαγγελέα. Η οποία, αφού μελέτησε τα γεγονότα που συνέβησαν στη συμβολή της Κυψέλης με τα Πατήσια, αποφάσισε ότι το λογικό είναι να απαγορεύσει, ως περιοριστικό όρο, στα δύο παιδιά να κυκλοφορούν στα… Εξάρχεια.
Η ιστορία αυτή είχε βρει τότε έναν πολύ μικρό χώρο στα δελτία των ΜΜΕ - ήταν και η εποχή που η περίφημη λίστα Πέτσα βρισκόταν στο απόγειό της, για να μην ξεχνιόμαστε. Οπότε το θέμα απασχόλησε λίγα εναλλακτικά μέσα, τα οποία σάρκασαν το γεγονός ότι οι δύο νέοι μπορούσαν, σύμφωνα με την εισαγγελική απόφαση, να κυκλοφορούν ελεύθερα στο σημείο όπου δήθεν είχαν πράξει το αδίκημα, αλλά όχι στα τρισκατάρατα Εξάρχεια. Λίγους μήνες μετά ο περιοριστικός όρος έπεσε, οι βασικές κατηγορίες το ίδιο και οι δύο νεαροί έμειναν να αντιμετωπίζουν κάτι πλημμελήματα της πλάκας, έσχατα αναμνηστικά της αστυνομικής βίας.
Δεκαετίες
Η ιστορία αυτή είναι απλώς ενδεικτική μιας πραγματικότητας που αναπαράγεται εδώ και δεκαετίες στην Ελλάδα. Η γειτονιά των Εξαρχείων, πάλαι ποτέ περιοχή που φιλοξενούσε τα αθηναϊκά πανεπιστήμια και τον φοιτητικό ριζοσπαστισμό και στη συνέχεια απέκτησε μια παράδοση σχετιζόμενη με τις επαναστατικές και αντικαπιταλιστικές οργανώσεις και συλλογικότητες, αντιμετωπίζεται από το ελληνικό κράτος περίπου σαν μια επικράτεια μεταλλαγμένων που πρέπει να απομονωθεί από τον υγιή πληθυσμό και να κατασταλεί, αν χρειάζεται, προκειμένου να μην τον μολύνει.
Δεν είναι πρόσφατη συνήθεια του ελληνικού κράτους αυτή. Πάνε σαράντα χρόνια πια από τότε που ο αλήστου μνήμης Δροσογιάννης, υπουργός αστυνομίας των πρώτων χρόνων του ΠΑΣΟΚ, έβαζε σε λειτουργία την περίφημη «επιχείρηση Αρετή», με σκοπό, υποτίθεται, την καταπολέμηση του εμπορίου ναρκωτικών. Τότε οι αναρχικές κυρίως ομάδες της περιοχής ισχυρίζονταν πως η αστυνομία είχε δημιουργήσει ένα κάθετο μονοπώλιο: πρώτα έφερναν τα ναρκωτικά και μετά τα κυνηγούσαν. Τόσα χρόνια μετά ποιος να έχει βεβαιότητες για το τι συνέβαινε τότε;
Κατεχόμενα
Η συνήθεια έγινε μανία από τότε. Κάθε υπουργός Δημόσιας Τάξης -ή σχεδόν τέλος πάντων- βάζει ως στόχο της ζωής του να «καθαρίσει» τα Εξάρχεια. Κατά καιρούς η γειτονιά θυμίζει κατεχόμενη πόλη, με τα ΜΑΤ να στρατοπεδεύουν στην πλατεία και να αντιμετωπίζουν εχθρικά τους θαμώνες και τους κατοίκους της περιοχής. Ο Μητσοτάκης έκανε ένα βήμα παραπάνω υποσχόμενος τον καθαρισμό των Εξαρχείων από τη θέση του υποψήφιου πρωθυπουργού, ενώ επί των ημερών του και επί των ημερών του ανιψιού του στον Δήμο Αθηναίων η πλατεία των Εξαρχείων κλείστηκε από λαμαρίνες του υπό κατασκευή μετρό κατά παράβαση κάθε πρόβλεψης.
Ας μην γελιόμαστε, η ιστορία αυτή είναι πολύ βολική για το κράτος και τις μονάδες καταστολής. Σε ιδεολογικό επίπεδο στέλνουν το μήνυμα ότι όσοι αντιστρατεύονται την πολιτική του με ριζοσπαστικό τρόπο κινούνται στα όρια του οργανωμένου εγκλήματος και τους αξίζει ένα ειδικό καθεστώς, ένας ιδιότυπος εγκλεισμός. Από την άλλη, τα ίδια τα πιο ριζοσπαστικά κινήματα αυτοεγκλωβίζονται μ’ αυτόν τον τρόπο στην ιδέα της υπεράσπισης μιας ζώνης αυτονομίας, κάτι που καταλήγει να τα απομακρύνει από την κοινωνική κίνηση έξω από αυτή τη ζώνη. Καμιά φορά μπορεί το πράγμα να ξεφύγει, ένας αστυνομικός λίγο πιο τζόρας από το σύνηθες να σκοτώσει εν ψυχρώ κανέναν μαθητή Γυμνασίου, αλλά μπρος στην τάξη τι ’ναι ο πόνος…
Λατινοαμερικανική νησίδα
Ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης είναι εδώ και περισσότερα από είκοσι χρόνια ο βασικός εκφραστής αυτού του φαύλου κύκλου, που -εντελώς μεταξύ μας- αποτελεί ντροπή για την Ελληνική Δημοκρατία, μια νησίδα λατινοαμερικανικής χούντας μέσα στην καρδιά του ευρωπαϊκού δημοκρατικού κήπου της Εδέμ. Όσοι γνωρίζουν λένε ότι ο σχεδόν μόνιμος υπουργός αστυνομίας όλων των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ ή της Ν.Δ. βρίσκεται σε βεντέτα με την περιοχή από τότε που ένα εκρηκτικό δέμα σκότωσε έναν συνεργάτη του. Καταλαβαίνουμε ελπίζω όλοι ότι ένας υπουργός επιφορτισμένος με την καταστολή που βρίσκεται σε κατάσταση εμμονικής βεντέτας εναντίον ενός χώρου ή μιας περιοχής είναι κάτι επικίνδυνο για το Κράτος Δικαίου.
Αυτόν περίμενε το Κράτος Δικαίου για να κινδυνεύσει στην Ελλάδα, θα πείτε. Δεν θα έχετε άδικο. Ωστόσο, η δημιουργία ζωνών ειδικού καθεστώτος που επιτρέπει στο κράτος να επικαλείται έναν εσωτερικό εχθρό κάθε φορά που θέλει να αλλάξει την ατζέντα είναι μια ειδική μορφή αυταρχισμού και κρατικής αυθαιρεσίας η οποία σχετίζεται με το δικαίωμα που ασκεί το κράτος στη χειραγώγηση της κοινωνίας.
Η απαγόρευση διενέργειας συναυλιών στα Εξάρχεια, που ανακοίνωσε ο Μ. Χρυσοχοΐδης μετά τα επεισόδια του προπερασμένου Σαββάτου, ενδέχεται έπειτα από λίγο καιρό να ανήκει στη σφαίρα του γραφικού, σαν εκείνη την ξεχασμένη απόφαση της εισαγγελέως. Ωστόσο, πίσω από τη γραφικότητα επιχειρεί να κρύψει σειρά εκτροπών από τα δημοκρατικά όρια. Έχει μια σημασία να μην αφήσουμε την αστυνομία να ορίζει τις γειτονιές που μπορούν οι άνθρωποι να τραγουδάνε…
