Ευρωπαίοι και Αμερικανοί εφοπλιστές έχουν πουλήσει τουλάχιστον 230 γερασμένα δεξαμενόπλοια στον «σκιώδη στόλο» που χρησιμοποιεί η Ρωσία για να αποφύγει τις δυτικές κυρώσεις στις εξαγωγές πετρελαίου της και να βοηθήσει στη χρηματοδότηση του πολέμου κατά της Ουκρανίας, αποκαλύπτει διεθνής έρευνα.
Όπως αναφέρει σε σχετικό δημοσίευμα ο Guardian, επικαλούμενος την έρευνα οι πλοιοκτήτες έχουν κερδίσει περισσότερα από 6 δισεκατομμύρια δολάρια από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022, πουλώντας πλοία σε αγοραστές σε χώρες όπως η Ινδία, το Χονγκ Κονγκ, το Βιετνάμ ή οι Σεϋχέλλες που δεν συμμετέχουν στις οικονομικές κυρώσεις κατά της Μόσχας.
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι Έλληνες πλοιοκτήτες είχαν πουλήσει τον μεγαλύτερο αριθμό δεξαμενόπλοιων, καθώς «ξεφορτώθηκαν» 127 πλοία. Βρετανικές εταιρείες πούλησαν 22 πλοία, ενώ Γερμανοί και Νορβηγοί ιδιοκτήτες 11 και 8 αντίστοιχα.
Τα περισσότερα από αυτά τα τάνκερ, σύμφωνα με την έρευνα, σε άλλες περιπτώσεις θα είχαν πουληθεί για σκραπ έναντι μηδαμινού τιμήματος.
Συνολικά πλοιοκτήτες από 21 από τις 35 χώρες που έχουν επιβάλει κυρώσεις στο ρωσικό πετρέλαιο έχουν πουλήσει δεξαμενόπλοια στον «σκιώδη» στόλο, όπως αποκαλύπτει η έρευνα με επικεφαλής ον ολλανδικό ερευνητικό οργανισμό Follow the Money (FTM), που συνεργάστηκε με ειδησεογραφικές αίθουσες (newsrooms) σε εννέα χώρες.
Οι κυβερνήσεις της Δύσης λένε ότι πλοία χρησιμοποιούνται από τον «σκιώδη στόλο» για να μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο, να διεξάγουν κατασκοπευτικές δραστηριότητες για λογαριασμό της Μόσχας και να χαρτογραφούν -και μερικές φορές καταστρέφουν- ζωτικής σημασίας υποθαλάσσιες υποδομές, όπως καλώδια.
Η ομάδα, σε συνεργασία με την ανεξάρτητη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου (KSE) -οι ερευνητές της οποίας πιστεύουν ότι ο «σκιώδης στόλος» των 600 πλοίων πραγματοποιεί περίπου το 70% όλων των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας- ανέλυσε εκατοντάδες αρχεία θαλάσσιων εμπορευμάτων και νηολογίων πλοίων.
Η έρευνα κάνει αναφορά στην περίπτωση δύο ελληνικών δεξαμενόπλοιων ηλικίας 15 ετών, τα οποία πουλήθηκαν σε εταιρεία με έδρα το Ανόι, που μετονομάστηκε και μετεγκαταστάθηκε από τη Μάλτα στον Παναμά και στη συνέχεια συγκέντρωσαν 120 εκατομμύρια λίτρα ρωσικού πετρελαίου από το λιμάνι Ουστ-Λούγκα της Βαλτικής, κοντά στα σύνορα με την Εσθονία.
Αφού η G7 και η ΕΕ εισήγαγαν ανώτατο όριο στην τιμή του πετρελαίου στα τέλη του 2022, απαγορεύοντας σε εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στην επικράτειά τους να διευκολύνουν τις πωλήσεις ρωσικού πετρελαίου πάνω από μια συγκεκριμένη τιμή, οι τιμές για τα πλοία που θα μπορούσαν να νηολογηθούν σε μη δυτικές δικαιοδοσίες εκτοξεύτηκαν στα ύψη.
«Πολλοί Ευρωπαίοι πλοιοκτήτες είχαν παλιά πλοία που πίστευαν ότι δεν άξιζαν πραγματικά πολλά (σ.σ. χρήματα). Και ξαφνικά η αξία τους διπλασιάστηκε - έτσι έσπευσαν να τα πουλήσουν» είπε ένας αναλυτής της Lloyd's List, της ειδικής ναυτιλιακής εφημερίδας.
Ο βελγικός όμιλος θαλάσσιων μεταφορών CMB.Tech πούλησε πέντε δεξαμενόπλοια για 135 εκατομμύρια δολάρια που κατέληξαν στον «σκιώδη στόλο» το 2022 και στις αρχές του 2023. Ένας εκπρόσωπος είπε στη βελγική εφημερίδα De Tijd , που συμμετείχε στην έρευνα, ότι είχε καμια ευθύνη για τα πλοία μετά την πώληση.
Στα τέλη του 2023 η ΕΕ εισήγαγε νέους κανόνες που απαιτούσαν από τις εταιρείες που πωλούν πλοία σε τρίτες χώρες να ελέγχουν ότι δεν είχαν χρησιμοποιηθεί για την κατάργηση των κυρώσεων – αλλά 32 ευρωπαϊκά δεξαμενόπλοια έχουν πουληθεί από τότε στον «σκιώδη στόλο».
Πιο πρόσφατα η ΕΕ και οι ΗΠΑ προχώρησαν στη λήψη πιο αυστηρών μέτρων, εν μέρει επειδή πολλά δεξαμενόπλοια του «σκιώδους στόλου» δεν έχουν δυτική ασφάλιση, δεν μπαίνουν ποτέ σε ευρωπαϊκά λιμάνια -επομένως δεν μπορούν να ελεγχθούν- και είναι τόσο παλιά που θα μπορούσαν να προκαλέσουν περιβαλλοντική καταστροφή.
Τα μεμονωμένα δεξαμενόπλοια αποκλείονται πλέον από τα λιμάνια και τις υπηρεσίες της ΕΕ εάν διαπιστωθεί ότι μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο ή εμπλέκονται σε «επικίνδυνες ναυτιλιακές πρακτικές». Περίπου 70 έχουν τεθεί υπό κυρώσεις από το μπλοκ, με αναφορές να ακολουθήσουν άλλα 74.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν αναφορές για σχέδια εισαγωγής συγκεκριμένων μέτρων που να απαγορεύουν την πώληση πλοίων στον «σκιώδη στόλο», εν μέρει λόγω της αντίστασης από κράτη μέλη με σημαντικούς ναυτιλιακούς τομείς, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Μάλτα, όπως σημειώνεται στο σχετικό δημοσίευμα.