Η 12 Απριλίου έχει καθιερωθεί ως η Διεθνής Ημέρα της Πτήσης του Ανθρώπου στο Διάστημα και σηματοδοτεί μια σημαντική στιγμή στην αστρονομία και στην ιστορία της ανθρωπότητας, αυτή της πρώτης πτήσης του ανθρώπου στο διάστημα. Το 1961, ο Σοβιετικός κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν πραγματοποίησε την πρώτη ανθρώπινη πτήση στο διάστημα με το διαστημόπλοιο Vostok 1.

63 χρόνια μετά την «Νύχτα του Γιούρι», ο αποικισμός στο φεγγάρι και στον Άρη αποτελεί κύρια ενασχόληση των διαστημικών στόχων. Η NASA φιλοδοξεί να ξαναπατήσει στη Σελήνη σε λίγα χρόνια και επενδύει πολλά στο πρόγραμμα Artemis για να το επιτύχει. Εταιρείες όπως η United Launch Alliance και η Lockheed Martin σχεδιάζουν υποδομές για σεληνιακή κατοίκηση επίσης.
Οι ισχύουσες διεθνείς συνθήκες, η «Συνθήκη του Διαστήματος» (γνωστή ως Outer Space Treaty, 1966) και η «Συνθήκη περί Ευθύνης» (γνωστή ως Liability Convention, 1972), δεν περιλαμβάνουν προβλέψεις για ιδιωτικούς φορείς και ιδιωτικές νομικές οντότητες επιτρέποντας διαστημικές αποστολές ανεξαρτήτου σκοπού. Την Πέμπτη, 4 Απριλίου, ο επικεφαλής της SpaceX, Elon Musk, επισήμανε ότι στόχος της εταιρείας είναι να στείλει την ανθρωπότητα στον Άρη, δημιουργώντας τις τεχνολογίες που είναι απαραίτητες, έτσι ώστε οι άνθρωποι να γίνουν το πρώτο διαπλανητικό είδος.
Η διαστημική αποικιοκρατία φαντάζει ως ένας τρόπος υπέρβασης των περιορισμών της ανθρώπινης ύπαρξης και πιθανή λύση για την επιβίωση του είδους, ωστόσο η ανθρώπινη επέκταση στο διάστημα δεδομένου του ιστορικού μας στη Γη, μπορεί να αποτελέσει απλώς μια συνέχεια της εξέλιξης της καταστροφικής τάσης του ανθρώπινου είδους, αν δεν ληφθούν υπόψη ηθικοί, περιβαλλοντικοί και πολιτικοκοινωνικοί παράγοντες.
Διαστημικά ντους σκουπιδιών
Η ανθρωπότητα στις μέρες μας έχει περάσει σε μια νέα εποχή βαθιάς εξάρτησης από δορυφορικά δεδομένα και τεχνολογία. Δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βασίζονται σε δεδομένα από δορυφόρους, οι οποίοι είναι πλέον απαραίτητοι σε πολλούς τομείς και κλάδους, συμπεριλαμβανομένης της διαστημικής επιστήμης, της παρατήρησης της Γης, της μετεωρολογίας, της κλιματικής έρευνας, των τηλεπικοινωνιών, της πλοήγησης και της ανθρώπινης εξερεύνησης του διαστήματος.
Η εκτόξευση του Sputnik I το 1957 οδήγησε στη δημιουργία ανθρωπογενών τροχιακών συντριμμιών, καθώς το πρώτο κομμάτι ήταν το κομμάτι του πυραύλου που εκτόξευσε τον τεχνητό δορυφόρο και το δεύτερο ήταν ο ίδιος ο δορυφόρος. Δυστυχώς, όπως οι άνθρωποι έχουν μολύνει τους ωκεανούς, τον αέρα και τη γη, έτσι και στο διάστημα έχουν αφήσει ένα απτό και δυνητικά επικίνδυνο σημάδι στην τροχιά της Γης.
Καθώς οι διαστημικές αποστολές αυξάνονται και η εμπορική δραστηριότητα στο διάστημα επεκτείνεται, το πρόβλημα των διαστημικών σκουπιδιών γίνεται όλο και πιο σοβαρό, καθιστώντας το ως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα στο διάστημα.
Στις 8 Μαρτίου, αντικείμενο κυλινδρικού σχήματος δύο λιβρών συνετρίβη στην οροφή ενός σπιτιού στη Νάπολη της Φλόριντα, διαπερνώντας δυο ορόφους και παραλίγο να τραυματίσει τον γιο του ιδιοκτήτη. Τέτοια διαστημικά ντους σκουπιδιών έχουν γίνει πιο συνηθισμένα τα τελευταία χρόνια.
Hello. Looks like one of those pieces missed Ft Myers and landed in my house in Naples.
— Alejandro Otero (@Alejandro0tero) March 15, 2024
Tore through the roof and went thru 2 floors. Almost his my son.
Can you please assist with getting NASA to connect with me? I’ve left messages and emails without a response. pic.twitter.com/Yi29f3EwyV
Στις 7 Μαρτίου 2024, οι κάτοικοι της Γερμανία έλαβαν προειδοποίηση από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας ότι θραύσματα διαστημικών απορριμμάτων αναμένονταν πάνω από τη Γερμανία τις επόμενες ημέρες. Οι αρχές περίμεναν ότι μια παλέτα από εννέα μπαταρίες, της οποίας η συνολική μάζα ήταν στο μέγεθος ενός μεγάλου αυτοκινήτου, θα εισέλθει ξανά στην ατμόσφαιρα της Γης σε ανεξέλεγκτη τροχιά.
Σε ένα άλλο περιστατικό στη νότια Καλιφόρνια στις 2 Απριλίου μυστηριώδεις, χρυσές ραβδώσεις φώτισαν τον ουρανό. Πολλοί νόμιζαν ότι επρόκειτο για βροχή μετεωριτών ή κομήτη ή αστοχία εκτόξευσης του SpaceX, αλλά τελικά ήταν ένας κινεζικός πύραυλος που εισήλθε ξανά στην ατμόσφαιρα της Γης.
Υπολογίζεται ότι περίπου 100 τρισεκατομμύρια κομμάτια παλαιών δορυφόρων κυκλοφορούν αυτήν τη στιγμή με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) να εκτιμά ότι υπάρχουν 36.500 αντικείμενα μεγαλύτερα από 10 εκατοστά, μαζί με 130 εκατομμύρια διαστημικά σκουπίδια μεγέθους μεταξύ 1mm και 1cm.
Αυτά τα αντικείμενα πιστεύεται ότι κινούνται με ταχύτητες άνω των 10.000 km/h (6.200 mph), θέτοντας σε κίνδυνο επιχειρησιακούς δορυφόρους σε τροχιά και διαστημικά σκάφη. Δεδομένου ότι ο αριθμός των δορυφόρων σε τροχιά αναμένεται να αυξηθεί από περίπου 9.000 σήμερα σε σχεδόν 60.000 έως το 2030, οι ειδικοί προειδοποιούν για μια επικείμενη καταστροφή εάν δεν αντιμετωπιστούν τα τρισεκατομμύρια κομμάτια δορυφορικών συντριμμιών στην τροχιά της Γης.
Διάφορες τεχνολογίες και μέθοδοι έχουν προταθεί, ανάμεσά τους περιλαμβάνονται μέθοδοι καθαρισμού διαστημικών σκουπιδιών με χρήση ρομποτικών μηχανισμών και δορυφόρων για την απομάκρυνσή τους από την τροχιά της Γης μέχρι και η ανακύκλωση τους.
Η EX-Fusion μια Ιαπωνική startup με έδρα την Οσάκα υιοθετεί μια νέα επίγεια προσέγγιση για την αντιμετώπιση του ζητήματος των συντριμμιών στην τροχιά της Γης μετά την ανάπτυξη ενός από τα πιο ισχυρά λέιζερ πυρηνικής σύντηξης στον κόσμο. Το λέιζερ στερεάς κατάστασης με αντλία διόδου (DPSS) κατασκευάστηκε για να εκτοξεύει ένα σφαιρίδιο καυσίμου υδρογόνου με μια δέσμη υψηλής ισχύος προκειμένου να πυροδοτήσει μια αντίδραση σύντηξης - την ίδια διαδικασία που συμβαίνει φυσικά στον Ήλιο.
Διαστημική ηθική
Η ηθική του διαστήματος ως νέο πεδίο επιστημονικής έρευνας θέτει θεμελιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα και μεθοδολογικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα. Αν προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε στο διάστημα παραδοσιακές ηθικές θεωρίες, όπως ο κλασικός ωφελιμισμός και η καντιανή ηθική που έχουν διαμορφώσει τις κοινωνίες μας, τότε σίγουρα θα καταλήξουμε στον ανθρωποκεντρισμό.
Η ιδιωτικοποίηση και η εμπορευματοποίηση του διαστημικού χώρου από εταιρείες που ασπάζονται το νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο και δεν αναγνωρίζουν εγγενή αξία σε μη ανθρώπινα ζώα και στο περιβάλλον, εξασφαλίζει ότι οι κακές ηθικές πρακτικές θα είναι δεδομένες. Η υπερσυσσώρευση δορυφόρων στη γήινη τροχιά είναι ενδεικτική αντανάκλαση των συνεπειών της άναρχης ιδιωτικοποίησης και της εμπορευματοποίησης της χρήσης του χώρου.
Στον αντίποδα η βιοκεντρική περιβαλλοντική φιλοσοφία, η οποία περιφρονεί την εννοιολογική αντίληψη της φύσης ως όργανο εξυπηρέτησης ανθρώπινων συμφερόντων, φαίνεται να μπορεί να εξυπηρετήσει καλύτερα την έννοια της διατήρησης του διαστήματος ως προστατευόμενης πλανητικής περιοχής. Ηθικά μπορεί να εξυπηρετεί ακόμα τα συμφέροντα των επιχειρηματιών στο διάστημα, οι οποίοι ωστόσο θα πρέπει να συμμορφώνονται με αυστηρούς κανονισμούς, οι οποίοι θα προστατεύουν τα δικαιώματα εξωγήινων βιοτικών και αβιοτικών περιβαλλόντων.
Λόγω των ριζικά απρόβλεπτων πτυχών της συνεχιζόμενης ανθρώπινης δραστηριότητας στο διάστημα, η ιεράρχηση και η βελτίωση των προτύπων δεοντολογίας, πλανητικής προστασίας και ασφάλειας στις αστροεπιστήμες θα πρέπει να αποτελέσει την πιο κρίσιμη προτεραιότητα.
Το άνοιγμα της διεπιστημονικής προσέγγισης της εξερεύνησης του διαστήματος στο διεθνές δίκαιο και τη διακυβέρνηση σχετικά με την προστασία των πλανητών, την ασφάλεια και τη δημιουργία ολοκληρωμένων και ηθικών προτύπων σε όλα τα διαστημικά ιδρύματα είναι απαραίτητο για να διασφαλίσει ότι το μέλλον της εξερεύνησης του διαστήματος θα είναι ηθικό, διαφανές και αντιιμπεριαλιστικό.