Σκυμμένος πάνω από ένα μαύρο πιάνο, παίζει εξαίρετες τζαζ μελωδίες, ενώ τα πόδια του ακολουθούν τους ρυθμούς της μουσικής. Καβουράκι στο κεφάλι, χαμόγελο στο πρόσωπο, κυρτωμένο σώμα που προδίδει τα γηρατειά. Ετών 92. Είναι ο Βέλγος Σάιμον Γκρονόβσκι, μάχιμος δικηγόρος έως και σήμερα, κάτοικος Βρυξελλών, πρόεδρος της Ένωσης των Εβραίων Επιζώντων του Ολοκαυτώματος στο Βέλγιο.
Τον συναντήσαμε στο ισόγειο μιας μουσικής σκηνής στις Βρυξέλλες -στο Sound Jazz Club- να κάνει πρόβες για μια συναυλία αφιερωμένη στον Μανώλη Γλέζο, τον οποίο δεν συνάντησε ποτέ, όμως γνωρίζει την ηρωική συμβολική αντιφασιστική του πράξη να κατεβάσει τη σημαία με τη σβάστικα από την Ακρόπολη. Στον πρώτο όροφο του κτηρίου που φιλοξενεί τη μουσική σκηνή ένας Κολομβιανός πρόσφυγας καλλιτέχνης μόλις ολοκλήρωσε το πορτρέτο του Μανώλη Γλέζου, το οποίο τοποθετήθηκε σε μια αίθουσα που φέρει πλέον το όνομά του. Εκεί θα οργανώνονται συζητήσεις και δράσεις αλληλεγγύης από συλλογικότητες και οργανώσεις της Αριστεράς. Ο Σάιμον Γκρονόβσκι δηλώνει ότι θα είναι πάντα παρών με τον λόγο του και τις μελωδίες. Ήταν παρών και στην εκδήλωση που έγινε στο Ευρωκοινοβούλιο για τον Μανώλη Γλέζο.
Παίζοντας με τον Γούντι Άλεν
Μυθιστορηματική η ζωή του 92χρονου Simon, για την οποία δεν μίλησε έως τα 70 του χρόνια.
Δεν συζητούσε το τραύμα που βίωσε την περίοδο του ναζισμού για δεκαετίες αν και ουδέποτε ξέχασε το παρελθόν του. Μόνο όταν ήρθε αντιμέτωπος με τον δεσμοφύλακά του και είδε την μετάνοια στα λόγια του και στην ψυχή του αποφάσισε όχι μόνον να μιλήσει αλλά να ξεκινήσει σταυροφορία ενημέρωσης στα σχολεία για τις θηριωδίες του ναζισμού. Οσο παθιάζεται με την τζαζ, τόσο παθιάζεται και μ ετις πολύωρες συζητήσεις με μαθητές στα σχολεία
Επέζησε ως θαύμα από την ναζιστική θηριωδία και μόνος χωρίς οικογένεια στάθηκε στα πόδια του, σπούδασε, απέκτησε οικογένεια, παιδιά, εγγόνια, αγάπησε την μουσική, που αγαπούσε η αδελφή του την οποία όμως αποχωρίστηκε γιατι ήταν και αυτή θύμα του Ολοκαυτώματος, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, από την Μόσχα στην Νέα Υόρκη ως μουσικός από τα φεστιβάλ της Κομσομόλ στην Σοβιετική Ένωση έως ηθοποιός στη ταινία «Μανχάταν» του Γούντι Άλεν και σήμερα μπολιάζει τις ιδέες του στους νέους ανθρώπους.
Πώς γλίτωσε και η συγχώρεση ενέπνευσε μια όπερα
Χωρίς να βαρυγκωμά μας διηγήθηκε το «θαύμα» της ζωής του. 19 Απριλίου 1941. Ηταν 11 ετών,όταν οι φασίστες της γκεστάπο σε μια επιχείρηση σκούπα στις Βρυξέλλες, μάζεψαν τους Εβραίους για να τους στείλουν στα στρατόπεδα εξόντωσης στο Αουσβιτς. Ο πατέρας του γλίτωσε γιατί κρυβόταν σε άλλο φιλικό σπίτι. Όχι όμως ο ίδιος, η μητέρα του και η αδελφή του. Τους συνέλαβαν και μετέφεραν αρχικά σε ένα στρατόπεδο κράτησης έξω από την πόλη των Βρυξελλών, στο Kazerne Dossin. Ο ίδιος ως παιδί δεν αντιλαμβανόταν την τραγωδία γιατί ήταν μαζί με την οικογένεια του.‘ Ολα άλλαξαν σε λίγες μέρες. O επόμενος σταθμός ήταν τα τρένα του θανάτου. Τους φορτώνουν μαζί με άλλους στο βαγόνι νούμερο 20, με προορισμό το Αουσβιτς. Η μητέρα του, όταν ξεκίνησε το τρένο, συνειδητοποιεί ότι η πόρτα του βαγονιού είναι ξεκλείδωτη. Ακόμη και σήμερα δεν έχει απάντηση στο πώς έγινε αυτό το λάθος, που τον γλίτωσε από τον θάνατο. Τον οδηγεί κοντά στην πόρτα, τον κατεβάζει στα σκαλιά του βαγονιού τον κρατά από τον ώμο και του λέει ψιθυριστά: «Το τρένο πάει πολύ πιο γρήγορα». Τον σπρώχνει με το χέρι της και βρίσκεται ο Simon, έξω από το τρένο, πεσμένος στο χώμα, περιμένοντας όμως και την μητέρα του. Μάταια. Η μητέρα του «έσβησε» μέσα στο Αουσβιτς, δεν την ξαναείδε ποτέ. Οπως και η αδελφή του.
Μόνος με το ένστικτο του φόβου και της επιβίωσης άρχισε να τρέχει, όταν Γερμανοί στρατιώτες τον εντόπισαν και άρχισαν να τον πυροβολούν. Αστόχησαν και ο 11χρονος Simon, έτρεχε μέσα στην νύχτα, στο δάσος που περικυκλώνει την πόλη των Βρυξελλών. Δεν έχασε το δρόμο. Βρήκε το κουράγιο και έφτασε σε ένα φιλικό σπίτι, όπου και φιλοξενήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τον πατέρα του τον συνάντησε ελάχιστες φορές τα επόμενα τρία χρόνια, γιατί κρυβόταν από τους φασίστες για να γλιτώσει . Τον έχασε και αυτόν το 1945. Πέθανε από μελαγχολία, όπως μας εξηγεί.‘Ετσι βρίσκεται μόνος του, χωρίς οικογένεια, στα 15 του χρόνια.
Ένα «θαύμα» τον έσωσε από το Άουσβιτς και η «αγάπη» των άλλων του έδωσε την υπόλοιπη ζωή. Η αγριότητα που βίωσε δεν τον έκανε εκδικητικό. Αντιθέτως έγινε συγχωρητικός. Συναντήθηκε τυχαία μετά από χρόνια με έναν από τους φρουρούς δεσμοφύλακες στο στρατόπεδο έξω από τις Βρυξέλλες πριν αναχωρήσουν για το Αουσβιτς. Είχε μετανοήσει για τις πράξεις του. «Τον συγχώρεσα μας λέει, γιατί είδα πώς ο θύτης μετανόησε… Τον αγκάλιασα και το μίσος που είχα σβήστηκε». Η στάση αυτή της συγχώρεση και της ελπίδας ενέπνευσε τον Βρετανό συνθέτη, τον Howard Moody, να κάνει όπερα την ζωή του Simon, με τίτλο “Push”. Ο μετανοημένος στρατιώτης σήμερα δεν ζει , όμως ο αδελφός του είναι επώνυμος ζωγράφος, ενταγμένος στην Αριστερά.
Πώς γλίτωσε και η συγχώρεση ενέπνευσε μια όπερα
Εντάχθηκε και στρατεύτηκε στην Αριστερά. Ακόμη και σήμερα δηλώνει κομμουνιστής «Βρέθηκα στην Μόσχα το 1957, καλεσμένος ως μουσικός της τζαζ στο Φεστιβάλ της Νεολαίας. Τότε πείστηκα για τα ιδανικά της Αριστεράς τα οποία πιστεύω έως και σήμερα. Αριστερά σημαίνει Δημοκρατία, ισότητα, ισονομία, αποδοχή της διαφορετικότητας, αλληλοσεβασμός, ανεκτικότητα». Δεν συμμερίζεται την δική μας ανησυχία για την άνοδο της ακροδεξιάς και του φασισμού στην Ευρώπη. «Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και συνετοί απέναντι σε αυτά τα φαινόμενα, αλλά είμαι αισιόδοξος γιατί πιστεύω στους ανθρώπους. Δεν θα ανεχτούν οι Ευρωπαίοι, φασίστες να τους κυβερνούν. Νομίζω πώς όλοι αυτοί που τους εμπιστεύονται είναι μπερδεμένοι. Ακόμη και αυτοί που ψήφισαν Λεπέν δεν νομίζω ότι ασπάζονται τον φασισμό. Το μεγαλύτερο πρόβλημα για μένα είναι ο φόβος που υπάρχει όχι μόνο στους νέους αλλά και σε ολόκληρη την κοινωνία», η επισήμανσή του.
Θέλει να επισκεφτεί προσφυγικό καταυλισμό
Πάει πολύ συχνά πλέον σε σχολεία για να μιλήσει σε νέους και να μεταφέρει το μήνυμα «ποτέ πια φασισμός» και το μήνυμα της συγχώρεσης. Συζητά με τα παιδιά την ζωή του που έχει βγει σε βιβλίο το 2002 με τίτλο «Το παιδί του βαγονιού 20». Το Μουσείο Ευρωπαϊκής Ιστορίας πραγματοποίησε εκδήλωση για να τον τιμήσει. «Κάθε φορά με ρωτούν για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Συμπονώ και συναισθάνομαι τους Ουκρανούς πρόσφυγες. Όμως την ίδια ώρα σκέφτομαι πώς και οι Αφρικανοί πρόσφυγες πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους Ουκρανούς. Αλλά σε πολιτικό επίπεδο πραγματικά δεν ξέρω τί γίνεται με το καθεστώς Ζελένσκι, γιατί η ενημέρωση δεν είναι πάντα επαρκής».
Θα ήθελε να έρθει στην Ελλάδα και να επισκεφτεί μας είπε έναν προσφυγικό καταυλισμό. Νοιάζεται και αγωνιά για τους πρόσφυγες, τις ζωές τους, τα όνειρά τους. Εξάλλου δεν ξεχνά ότι και ο Εβραίος πατέρας του ήταν πρόσφυγας στο Βέλγιο. Δηλώνει αλληλέγγυος στους ξένους.«Η μουσική δημιουργεί χαρά και ενώνει ανθρώπους. Ενωμένοι μπορούν να αλλάξουν την κοινωνία» μας επεσήμανε ο 92χρονος δικηγόρος, ο οποίος ασχολήθηκε με την μουσική, το πιάνο, και την τζαζ γιατί αυτή ήταν η μεγάλη αγάπη της αδελφής του, της Ιτα, που και αυτή ήταν θύμα του Ολοκαυτώματος. Μαζί με τη ορχήστρα του Γούντι Άλεν έπαιξαν μουσικές στο Μανχάταν και στις Βρυξέλλες.
«Μακάρι να είχαμε δεκάδες σαν τον Simon και τον Μανώλη Γλέζο. Θα ήταν ο κόσμος διαφορετικός» είπε ο ευρωβουλευτής Στέλιος Κούλογλου, ο οποίος συνεχίζει τα γυρίσματα ενός ντοκιμαντέρ για την ζωή του Βέλγου επιζώντα του Ολοκαυτώματος.
