«Στο σχολείο μας κάνουμε μια τεράστια προσπάθεια να ανατρέψουμε τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις και να βοηθήσουμε τα παιδιά των Ρομά και τις οικογένειές τους να ξεφύγουν από την γκετοποίηση, τον ρατσισμό και την παραβατικότητα, που λειτουργούν στην πράξη εναντίον τους, εγκλωβίζοντάς τα στο κοινωνικό περιθώριο. Όταν βλέπεις τα αθώα μάτια των παιδιών, δεν μπορείς να μην προσπαθείς γι’ αυτά» τονίζει στην ΑΥΓΗ η Ματίνα Βαβούλη, διευθύντρια του 7ου Δημοτικού Σχολείου Ασπροπύργου, που μαζί με καμία τριανταριά εκπαιδευτικούς με την ανθρωπιά τους έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη των παιδιών και των γονιών τους.
«Ήρθα μικρό κοριτσάκι, πριν 32 χρόνια, σ’ αυτό το σχολείο και επένδυσα όλη μου τη γνώση και την καλή διάθεση στα παιδιά. Δεν τα παρατάς. Βλέπεις τα μάτια των παιδιών, τους γονείς τους, τον σεβασμό που σου έχουν γιατί καταλαβαίνουν τι κάνεις για τα παιδιά τους, βλέπεις τους παλιούς μαθητές. Υπάρχει μια ανταπόκριση. Ό,τι επενδύουμε λειτουργεί μακροπρόθεσμα. Αλλά δεν φτάνει μόνο το σχολείο. Όταν ήρθα, ήταν ένα τριθέσιο σχολείο και τώρα είναι δεκαοχταθέσιο. Στην αρχή ήταν 60 παιδιά και τώρα έχει 380 παιδιά. Είμαστε συνολικά 30 εκπαιδευτικοί, δάσκαλοι και εκπαιδευτικοί ειδικοτήτων» συμπληρώνει η Μ. Βαβούλη, που αποτελεία μία από τις ελάχιστες εκπαιδευτικούς του σχολείου που ζει στον Ασπρόπυργο και δεν κάνει καθημερινά έναν Γολγοθά για να φθάσει στο σχολείο.
Εκτός από την εκπαιδευτική σας δραστηριότητα, έχετε και ένα είδος κοινωνικής πρόνοιας για τους μαθητές και τις οικογένειές τους.
Φέτος δεν τοποθετήθηκε στο σχολείο κοινωνικός λειτουργός, όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία. Όταν μιλάμε για ανοιχτό σχολείο και συμπερίληψη, σημαίνει ότι πρέπει να εμπλέξουμε και τους γονείς. Θα πρέπει να τους βοηθάς στην καθημερινότητά τους και ένα πολύ σημαντικό κομμάτι είναι τα ραντεβού στα νοσοκομεία, οι επαφές με δικηγόρους και τις οποιεσδήποτε υπηρεσίες, γιατί δεν γνωρίζουν ικανοποιητικά τη γλώσσα και δεν κατανοούν τις οδηγίες και σχεδόν οτιδήποτε τους πει ο συνομιλητής πρέπει να τους το εξηγήσεις απλά και με μετάφραση. Τα παιδιά και οι γονείς τους μιλάνε κυρίως τη ρομανί και δυσκολεύονται στη χρήση της ελληνικής, παρ’ όλο που είναι Έλληνες και έχουν γεννηθεί εδώ.
Όταν κλείνουμε ραντεβού, για παράδειγμα στα νοσοκομεία, τους βάζω την ανοιχτή ακρόαση για να ακούνε τον τηλεφωνητή και να μαθαίνουν να το κάνουν μόνοι τους. Καταλαβαίνουν ότι αν δεν ξέρουν τον κωδικό της κλινικής, ο αυτόματος τηλεφωνητής θα τους συνδέσει με το κέντρο. Βάζουν τα γέλια ικανοποιημένοι. Καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί, αλλά δεν τολμούν να πάρουν τηλέφωνο. Το 14900 και τα άλλα τηλέφωνα είναι ιδιαίτερα δύσχρηστα για τους Ρομά. Το Κέντρο Κοινότητας είναι μακριά, μολονότι σύμφωνα με τα σχέδια της Ειδικής Γραμματείας θα έπρεπε να είχε παράρτημα απέναντι από το σχολείο, στην πλατεία. Δεν υπάρχει όμως η βούληση από τον δήμο να γίνει κάτι τέτοιο. Η Ειδική Γραμματεία είχε εκπονήσει ένα σχέδιο για να δημιουργηθεί ένα πολύκεντρο, που θα είχε κοινωνικό λειτουργό, ψυχολόγο, τμήματα φροντιστηριακά για τα Γυμνάσια, μέχρι και πλυντήρια και στεγνωτήρια, και θα έφτιαχναν και στο σχολείο μια διώροφη πτέρυγα. Είχαν βρεθεί και οι πόροι. Ο δήμος όμως δεν σήκωσε ένα μολύβι για να προχωρήσει το έργο. Δεν ήθελαν το έργο γιατί ίσως δεν τους άρεσε η τότε κυβέρνηση που το αποφάσισε, γιατί θα ήταν έργο για τους Ρομά και οι υπόλοιποι δημότες θα κατηγορούσαν τον δήμαρχο.
Όσες φορές ήρθαμε για να φέρουμε διάφορα είδη, είδαμε τα παιδάκια να βοηθάνε με ενθουσιασμό.
Τα παιδιά είναι πολύ καλά, χαρούμενα και πολύ δοτικά, όπως όλα τα παιδάκια. Οι γονείς μάς αντιμετωπίζουν γενικά πολύ καλά. Βρίσκομαι εδώ 32 χρόνια και ο υποδιευθυντής 25 χρόνια και μας αντιμετωπίζουν πολύ διαφορετικά. Πολύ σπάνια απευθύνονται σ’ εμάς σε έντονο ύφος, κάτι που γίνεται συχνότερα όμως στους άλλους εκπαιδευτικούς. Ξέρουν πολύ καλά πως ό,τι κάνουμε το κάνουμε για το καλό των παιδιών τους, παρ’ όλο που μπορεί να τους στενοχωρήσουμε. Βρίσκουμε όμως και τον τρόπο να επικοινωνήσουμε μαζί τους, γιατί ο τσιγγάνος γονέας δεν διαφέρει από τους άλλους γονείς και οι δυναμικές στο σχολείο είναι οι ίδιες.
Κανείς μας δεν μπορεί να συμπεριφέρεται άσχημα στους γονείς. Στην περιοχή αυτή ζουν πάνω από 2.500 τσιγγάνοι, με αποτέλεσμα στο σχολείο μας να έχουμε μόνο 15 παιδιά που δεν είναι Ρομά. Τα περισσότερα παιδιά έρχονται στο σχολείο με πούλμαν που μισθώνει η Περιφέρεια μέσα από το πρόγραμμα της μεταφοράς των μαθητών στα σχολεία της Αττικής. Μεγάλο ποσοστό Ρομά υπάρχει και στα Νεόκτιστα κοντά στα διυλιστήρια, που έχει σχολείο, και το 11ο Δημοτικό που παίρνει τα παιδιά από το Σοφό. Είναι μικρότερα σχολεία με μικρότερο ποσοστό Ρομά, αλλά χρειάζονται κι αυτά βοήθεια και στήριξη.
Πώς είναι η απόδοση των μαθητών;
Υπάρχουν και πολλοί καλοί μαθητές που δικαιούνται το άριστα, και μέτριοι, και παιδιά που δεν τα καταφέρνουν, γι’ αυτό και τα βοηθάμε με την τάξη υποδοχής. Δεν υπάρχει πρόβλημα μόνο με τα παιδιά που δεν έρχονται τακτικά και χάνουν μαθήματα, αλλά και με αυτά που προέρχονται από ένα πάρα πολύ φτωχό πολιτιστικό περιβάλλον, που επίσης δεν μπορούν να τα καταφέρουν. Ακολουθούμε το αναλυτικό πρόγραμμα που ακολουθούν όλα τα σχολεία της χώρας, ενώ θα έπρεπε να έχουμε διαφορετικό. Για παράδειγμα, οι μαθητές μας διδάσκονται στην Α΄ τάξη τα Ελληνικά (τα οποία γι’ αυτά είναι δεύτερη γλώσσα), διδάσκονται Αγγλικά (τρίτη γλώσσα) και από την Ε΄ τάξη αυτό που εμείς αποκαλούμε δεύτερη ξένη γλώσσα, το οποίο όμως για τους μαθητές μας είναι τρίτη ξένη γλώσσα κι αν εδώ βάλει κανείς στην εξίσωση και τους αλβανικής καταγωγής Ρομά, καταλαβαίνει πόσο μπερδεύεται η υπόθεση.
Εδώ τα παιδιά μέχρι την 6η τάξη θα πρέπει να έχουν κατακτήσει έναν μεγάλο αριθμό ακαδημαϊκών γνώσεων, κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ δύσκολο, γιατί όταν πας να διδάξεις Ιστορία και Αγωγή του Πολίτη, που έχουν έννοιες για τις οποίες δεν μπορείς να βρεις αντίστοιχες στη γλώσσα τους ώστε να τις κατανοήσουν στα ελληνικά, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα. Έτσι τα παιδιά δυσκολεύονται και αποθαρρύνονται.
Έχουμε συνηθίσει να συνδέουμε τους Ρομά με την παραβατικότητα…
Τα παιδιά είναι όπως όλα τα παιδιά του κόσμου και μπορεί να πάρει το ένα το στυλό ή το μολύβι του άλλου. Το θέμα δεν είναι τα παιδιά, αλλά το γεγονός ότι η περιοχή είναι ένα γκέτο και, όπως κάθε γκέτο, έχει και έντονη παραβατικότητα. Υπάρχουν και ναρκωτικά, και όπλα, και κλεμμένα αυτοκίνητα, και ό,τι μπορούμε να φανταστούμε. Το δυστυχές σ’ αυτή την υπόθεση είναι ότι όλα γίνονται μπροστά στα μάτια των παιδιών. Αυτό λειτουργεί ως ένα είδος διαπαιδαγώγησης που δημιουργεί και μοντέλα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι όταν επιστρέφαμε με το λεωφορείο στη γειτονιά κάποια φορά από μια εκδήλωση, πέρασε κάποιος με μια κουλούρα χαλκού. Τα παιδιά εκστασιάστηκαν. «Κοίτα. Κυρία, τον χαλκό που έχει» έλεγαν. «Μα αφού τον έχει κλέψει» τους απάντησα. Αυτά τίποτα: «Κυρία, δείτε τον χαλκό που έχει αυτός!». Εκεί είχαν μείνει. Δεν καταλάβαιναν τίποτα.
Με τι ασχολούνται οι γονείς τους;
Οι περισσότερες γυναίκες θέλουν να πάνε να εργαστούν στα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας του δήμου, αλλά σ’ αυτόν τον δήμο τις παίρνουν πολύ σπάνια, όχι όπως συμβαίνει σε άλλους, που τις δέχονται. Είναι πολύ δύσκολο να βελτιωθούν τα πράγματα. Αγοράζονται οι ψήφοι. Ανέκαθεν. Στις γειτονιές αυτές έχουν εκτελεστεί τόσα συμβόλαια. Αλλά, φυσικά, δεν είναι μόνο οι τσιγγάνοι που είναι παραβατικοί στην περιοχή. Πολλοί πατεράδες παιδιών του σχολείου έχουν πιάσει δουλειά στα εργοστάσια ανακύκλωσης που είναι στη χωματερή. Το ξέρω γιατί τους έφτιαχνα τα βιογραφικά. Θέλουν και προσπαθούν, αρκετοί από αυτούς αγωνίζονται για το καλύτερο. Παρ’ όλο που οι συνθήκες εργασίας είναι πάρα πολύ δύσκολες, πάνε να δουλέψουν για να βιοποριστούν οι οικογένειές τους. Δεν τους νοιάζει πόσο δύσκολη είναι η δουλειά, αρκεί να υπάρχει.
Πώς είναι ο χειμώνας εδώ πάνω;
Αν έχουμε έντονα φαινόμενα, πολύ λίγα παιδιά έρχονται στο σχολείο. Πού να βγει από τον καταυλισμό ένα παιδί και να έρθει εδώ όταν στον αέρα πετάνε κάθε λογής αντικείμενα και μερικές φορές αρκετά βαριά; Αυτοί που ζουν στις παράγκες υποφέρουν περισσότερο. Στο σχολείο έχουμε θέρμανση, μας παρέχουν πετρέλαιο τα διυλιστήρια.
Από την άλλη, αυτό το κτήριο κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1990 και δεν έχει καμία ενεργειακή πρόβλεψη. Από κάτω οι αίθουσες μπάζουν, τα γραφεία μπάζουν, πώς να ζεσταθούν ικανοποιητικά οι χώροι;
Πώς βλέπουν τα παιδιά την παρουσία τους στο σχολείο;
Τα παιδιά θέλουν να συνεχίσουν στο Γυμνάσιο, στο Λύκειο, να δώσουν εξετάσεις για το πανεπιστήμιο. Όταν όμως το σόι αρχίζει να μουρμουρίζει ότι μεγάλωσαν, δεν έχουν παντρευτεί, ότι πρέπει να δουλέψουν, ο πατέρας τους αρρώστησε κ.λπ., είναι δύσκολο να συνεχίσουν. Κάτι λίγα αγόρια πάνε στο ΕΠΑ.Λ., ενώ τα κορίτσια, ακόμη κι αν δεν παντρευτούν, τα κρατάνε στο σπίτι, γιατί η κοινωνία τους σχολιάζει. Είχαμε μαθητές που πήγαιναν πολύ καλά και τους ενθαρρύναμε να συνεχίσουν, αλλά έξω από το σχολείο τους περίμεναν για να τους αποθαρρύνουν και να εγκαταλείψουν. Στην πράξη δεν θέλουν τα παιδιά να ξεφύγουν από την γκετοποίηση, θέλουν να είναι πάντα μέσα στην κοινότητα.
Πολλά πράγματα παραμένουν στεγανά στο εσωτερικό της. Υπάρχουν όμως οικογένειες που μου ζήτησαν βοήθεια για να νοικιάσουν ένα σπίτι στον Ασπρόπυργο. Τους λέω απλώς ότι έχουν δοκιμάσει και μόνοι τους και ξέρουν ότι δεν τους νοικιάζουν σπίτια γιατί είναι τσιγγάνοι. Εδώ τους δημιουργούν προβλήματα ακόμη και να αγοράσουν σπίτι και δεν τους πουλάνε. Υπάρχει μια άγραφη εντολή που λέει στους συμβολαιογράφους της πόλης να μην κάνουν συμβόλαια σε τσιγγάνους. Δεν το λέω στον αέρα. Οι γονείς θέλουν να φύγουν από εδώ, έρχονται και μου λένε ότι τα παιδιά τους δεν αντέχουν αυτή τη ζωή. Αγαπούν τα παιδιά τους και θέλουν το καλύτερο, να τα δούνε σε μια παιδική χαρά, σε ένα σπίτι, να ξεφύγουν από την παρανομία και τον κίνδυνο που υπάρχει παντού εδώ πέρα. Πού να πάνε;
Δεν υπάρχουν προγράμματα στέγασης;
Έχουν σταματήσει. Αν συνεχιζόταν το έργο της Γενικής Γραμματείας για τη στέγαση και την κοινωνική κατοικία, θα νοίκιαζε το Δημόσιο από τον ιδιώτη ως εγγυητής και θα το έκανε για να αποφορτίσει τέτοιους καταυλισμούς και θα άρχιζαν να σπάνε τα γκέτο. Οι άνθρωποι θέλουν να φύγουν, οι νοικοκυραίοι θέλουν να φύγουν. Θα έμεναν μόνο οι παράνομοι.
Ο δήμος βοηθάει;
Όσον αφορά τις απαραίτητες επισκευές και την αποκατάσταση ζημιών και βανδαλισμών, ενεργεί πάντα άμεσα. Αντίθετα, όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή της Νέας Ζωής, η αίσθηση είναι ότι αδιαφορεί. Οι δρόμοι, οι οποίοι εκτός των κατοίκων εξυπηρετούν και τις αποθήκες, βιοτεχνίες και βιομηχανίες της περιοχής, είναι πρακτικά αδιάβατοι, γεμάτοι λακκούβες και πλημμυρισμένοι χειμώνα-καλοκαίρι. Φυσικά, ούτε λόγος για υποδομές αθλητισμού ή αναψυχής, όπως σε άλλες περιοχές του δήμου.
Εκπαιδευτικοί Δον Κιχώτες
Ζητάμε να μας αυξήσουν τα μόρια υπηρέτησης στο σχολείο ώστε να υπάρχει ένα κίνητρο να παραμένουν οι εκπαιδευτικοί εδώ και να λειτουργεί και ως ένα είδος ηθικής ανταμοιβής, κάτι που δεν έχει κόστος για την Πολιτεία, και να έχουμε έναν σταθερότερο σύλλογο εκπαιδευτικών, γιατί αλλάζουν κάθε χρόνο, εκτός από μια μικρή ομάδα που συνεχίζει. Ορισμένοι εκπαιδευτικοί έρχονται καθημερινά από άλλες, μακρινές περιοχές του Λεκανοπεδίου και κάνουν 30 και 40 χιλιόμετρα και πληρώνουν και διόδια στην Αττική Οδό. Σήμερα, με την αύξηση της τιμής της βενζίνης, το σκέφτονται πάρα πολύ να έρθουν τόσο μακριά. Σκοπεύουμε να απευθυνθούμε στα διυλιστήρια μήπως μπορέσουν να βοηθήσουν με κάποια εκπτωτική κάρτα για τους εκπαιδευτικούς μας. Οι πιο κοντινοί έρχονται από το Ίλιον, το Αιγάλεω και την Κυψέλη, ενώ έχουμε εκπαιδευτικούς και από το Παλαιό Φάληρο και τον Μαραθώνα.
Αυτή είναι η ζωή του αναπληρωτή γενικά, γιατί θα μπορούσε να εργάζεται και στην Κω, για παράδειγμα, και να πληρώνει και ενοίκιο. Οι μόνιμοι εκπαιδευτικοί είμαστε μόνο 4 στους 30. Όταν οι εκπαιδευτικοί αρχίζουν να εγκλιματίζονται στις ιδιαιτερότητες του σχολείου και μπορούν να είναι πιο αποδοτικοί και με λιγότερη ψυχική φθορά για τους ίδιους, τοποθετούνται αλλού.
Πώς βλέπετε το ολοήμερο μέχρι τις 5.30 μ.μ. που ανακοινώθηκε πρόσφατα;
Στο ολοήμερο έχουμε πάρα πολλά παιδιά, έχουμε 4 τμήματα ολοήμερου σχολείου. Πέρσι λειτουργούσαμε μέχρι τις 3 μ.μ., αντί μέχρι τις 4 μ.μ., γιατί δεν επαρκούσαν οι διδακτικές ώρες, δεν είχαν τοποθετηθεί δηλαδή αρκετοί εκπαιδευτικοί. Θα πρέπει να προσλάβουν εκπαιδευτικούς για να φτάσουμε έως τις 5.30 μ.μ. Πείτε όμως εσείς ποιος εκπαιδευτικός θα κάθεται εδώ τον χειμώνα έως τις 5.30 μ.μ., μέσα στα μαύρα σκοτάδια. Και ποια παιδιά από αυτά που αποχωρούν ασυνόδευτα, με τα πόδια, θα πάνε στο σπίτι τους; Μόλις νυχτώνει, εδώ γίνεται ένας άλλος κόσμος. Φοβούνται όλοι, παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικοί.
