«Ένα εισιτήριο για Καρλόβασι βγάλ' του». Σε πρακτορείο του κέντρου στην Αθήνα, ο πατέρας συνοδεύει τον γιο του και κλείνει το εισιτήριο των διακοπών του. «Κατάστρωμα». Κλικ. «Πού αλλού;». Ο πράκτορας συμπληρώνει τα πεδία, ο πατέρας παίρνει την πάσα απ’ το ερώτημα κι αναρωτιέται όλος αγανάκτηση πού θα φτάσουν πια οι τιμές. «Κάτσε να δεις, γιατί θ’ ανέβουν και άλλο». Από 1η Ιουλίου έρχεται επιπλέον αύξηση 5% με 10% στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια, λένε τα ταξιδιωτικά γραφεία, εκτοξεύοντας στο 35% τις τιμές σε σχέση με πέρυσι.
Οι οκτώμισι ώρες στο κατάστρωμα για Σάμο κοστίζουν τώρα 69 ευρώ. Αν ο «μικρός» είχε αυτοκίνητο, θα πλήρωνε 114 ακόμη. Σύνολο 183. Κι αν υπολογίσουμε την επιστροφή, το σύνολο φτάνει στα 352,50. Υπάρχει μια έκπτωση στην επιστροφή για τον επιβάτη, που ρίχνει το κόστος στα 55,50. Κι αν σας μπλέξαμε ήδη με τους αριθμούς, σκεφτείτε ότι αυτοί γίνονται πολύ περισσότεροι αν μπουν στην εξίσωση τα μέλη μιας παρέας. Αν ο μικρός ήταν γονιός κι είχε ένα παιδί ή δύο. Άρα μεγαλύτερο αυτοκίνητο. Άρα ανάγκη για καμπίνα ώστε να κοιμηθούν και λίγο οι δικοί του ανήλικοι ταραξίες. Εκεί βέβαια που παίρνουν τα κομπιουτεράκια φωτιά είναι για όσα ακολουθούν μετά το κλείσιμο της μπουκαπόρτας και την άφιξη στο νησί. Τα λεφτά για τη διαμονή, το φαγητό, τη βενζίνη, την έξοδο το βράδυ.
Έτσι φτάνουμε στο σημείο, για να γλιτώσουν μεγάλο μέρος του κόστους, να προσπαθούν όλο και περισσότεροι να καταφύγουν σε κατοικίες φίλων ή συγγενών στα χωριά.
Το σπίτι στο χωριό
Η Αριστέα και ο Νίκος ανήκουν στους τυχερούς: «Έχουμε μητρογονικό σπίτι στην Τήνο, όποτε οι κύριες διακοπές μας θα είναι εκεί. Βέβαια, οι τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων έχουν αυξηθεί κατά πολύ σε σχέση με πέρυσι. Από 27 ευρώ έχει πάει στα 35 ευρώ το άτομο. Δυστυχώς, το χωριό είναι ορεινό, οπότε χρειαζόμαστε μισή ώρα μετακίνηση καθημερινά για την παραλία, με τη βενζίνη στα 2,5 ευρώ το λίτρο, θα είναι ακριβό σπορ το μπάνιο». Το 2019, χρονιά που σημειώθηκε ρεκόρ αφίξεων τουριστών στην Ελλάδα, 6 στους 10 Έλληνες έκαναν διακοπές σε εξοχικές κατοικίες.
Η Αριστέα έχει μικρή επιχείρηση και ο Νίκος σταθερή δουλειά, μπορούν λοιπόν να φύγουν. Υπάρχουν άλλοι όμως, όπως φίλοι τους με δύο παιδιά, που θα μείνουν Αθήνα κι ας έχουν εξοχικό, «γιατί δεν τους παίρνει οικονομικά η μετάβαση με τα διόδια και τις βενζίνες».
Να καταλάβουν λίγο καλοκαίρι, έστω και με περικοπές, θα προσπαθήσουν η Στέλλα με τον σύντροφο και τα παιδάκια τους. «Είτε φορτώσεις το αυτοκίνητο στο πλοίο είτε το νοικιάσεις εκεί, είναι ένα τεράστιο έξοδο», λένε εξηγώντας την απόφασή τους να πάνε στη Φοινικούντα, στην Πελοπόννησο. «Φέτος ήταν η πρώτη φορά, που διαλέξαμε την ηπειρωτική Ελλάδα. Πέρυσι πήγαμε Κρήτη. Και πρόπερυσι στην Πάρο». Για να πήγαιναν στην Πάρο, θα έπρεπε να πληρώσουν ακτοπλοιϊκά aller-retour 695,40 ευρώ. Για να πάνε και να ’ρθουν από τη Φοινικούντα θα χρειαστεί να δώσουν 153,86 ευρώ. Δεν είναι λίγα. Είναι πολύ λιγότερα όμως απ’ το να πάνε σε νησί των Κυκλάδων.
Μία ακόμη επιλογή που έκαναν για πρώτη φορά ήταν, αντί να κλείσουν ξενοδοχείο ή δωμάτια, να κλείσουν Airbnb. Έχει διαφορά και στην τιμή και στις δυνατότητες. «Έχω το ψυγείο μου, την κουζίνα μου, φτιάχνω κι ένα μακαρόνι στο κάτω-κάτω, ξέρω ότι θα φάνε τα παιδιά, δεν χρειάζεται να το πληρώνω στην ταβέρνα». Φρόντισαν επίσης, «για να μην έχουμε τα μεταφορικά από μέρος σε μέρος», να είναι το σπίτι πάνω στη παραλία.
Τρεις ημέρες όλες κι όλες
Σε μια χώρα που το 50,4%% όσων δεν μπορούν να ταξιδέψουν δηλώνει οικονομικές δυσκολίες, οι νέοι άνθρωποι είναι σε ακόμα χειρότερη μοίρα. Η Βέρα, η Νεφέλη και η Χριστίνα πήγαν πέρυσι τις πρώτες τους διακοπές μαζί, μετά τις Πανελλαδικές, με χρήματα των γονιών τους. Φέτος, τα πράγματα είναι ζορισμένα. «Θα πάμε στην Ίο μόνο για τρεις ημέρες. Θα πληρώσουμε 150 ευρώ η κάθε μία μέσω ενός πακέτου. Η μία δεν δουλεύει και δεν έχει χρήματα. Η άλλη δουλεύει, αλλά δεν μπορεί να ξοδέψει πολλά και δεν δικαιούται μεγάλη άδεια. Κανονικά διακοπές σημαίνει μία με μιάμιση εβδομάδα για να χαλαρώσεις, αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε».
Τα ελληνικά νησιά μοιάζουν απλησίαστα, φωτογραφίες σε άψυχα καρτ - ποστάλ, και για την παρέα της Ζωής, 24 ετών. «Ένα εξοχικό φίλης στην Κινέτα για μονοήμερες αποδράσεις ή ένα άλλο κοντά στο Δομοκό (που όμως δεν έχει θάλασσα)», είναι οι «καβάτζες» τους για να μεγαλώσει κάπως το άθροισμα των ημερών μακριά από την ανυπόφορη Αθήνα, μέχρι τον Σεπτέμβριο.
Εκατοντάδες ευρώ για να λιώνεις στο κατάστρωμα
Απλησίαστα τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια, σαφώς ακριβότερα από πέρυσι, όπως παραδέχονται στην ΑΥΓΗ της Κυριακής παράγοντες της αγοράς. Αυξημένα έως και 10%-15% και τα καταλύματα, κάνουν ακόμα πιο ακριβό το όνειρο των διακοπών στη νησιωτική Ελλάδα
Η εικόνα ενός πλοίου που λύνει τα σχοινιά του στον Πειραιά και αναχωρεί δημιουργεί ευχάριστη αίσθηση. Είναι η στιγμή που περίμενες από πέρυσι τον Σεπτέμβριο. Η πρώτη από τις ημέρες που δεν θα σε βλέπουν στο γραφείο. Που δεν θα υποστείς ακόμα ένα βάρβαρο πρωινό ξύπνημα.
Τα όνειρα των διακοπών κοστίζουν όμως ακριβά αν θέλουμε να παραφράσουμε τον Κώστα Κοντοβά από τα Υπόγεια Ρεύματα. Ας πάρουμε ως παράδειγμα τη Ρόδο, έναν μακρινό προορισμό, που προσφέρει την αποσύνδεση από την πραγματικότητα της Αθήνας και δίνει πολλές επιλογές για μια τετραμελή οικογένεια με δύο ανήλικα παιδιά. Για το ταξίδι στο μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων και την επιστροφή θα πρέπει η εν λόγω οικογένεια να δαπανήσει 776 ευρώ, υπολογίζοντας πάντα ότι παίρνει μαζί της αμάξι και εφόσον αποδεχθεί ότι θα περάσει ένα ταξίδι 16-17 ωρών στο κατάστρωμα. Αν προτιμηθεί η καμπίνα, το κόστος ανεβαίνει σημαντικά. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που μας έδωσε ο Μιχάλης Βλατάκης, πρόεδρος των τουριστικών ταξιδιωτικών πρακτόρων Κρήτης. «Μια τετραμελής οικογένεια πλήρωνε παλιότερα για καμπίνα από τον Πειραιά στην Κρήτη (μετ’ επιστροφής) γύρω στα 410-420 ευρώ, μαζί με το αυτοκίνητο. Τώρα πρέπει να δώσει 510».
Σε ένα νησί μέσης απόστασης όπως η Σαντορίνη, το κόστος φτάνει με την επιστροφή τα 560 ευρώ για την τετραμελή οικογένεια, με την προσφορά της έκπτωσης 50% να ισχύει μόνο για τα παιδιά έως 10 ετών (με εξαίρεση τα δρομολόγια κάποιων εταιρειών για την Κρήτη). Άμα είσαι γονιός 11χρονου, τον πληρώνεις ως ενήλικα. Αν θες πάλι να πας σε 4 ώρες και 45 λεπτά και όχι σε 7 ώρες και 25 λεπτά, πληρώνεις περισσότερα από τα εισιτήρια στη Ρόδο, δαπανώντας 888,20 ευρώ. Σε έναν πιο εναλλακτικό προορισμό, όπως η Σέριφος, οι τιμές διαμορφώνονται στα 337 ευρώ (511,40 το γρήγορο), στη Σύρο στα 445 ευρώ (549,80 το γρήγορο), στη Μήλο στα 613,80 ευρώ (ίδια τιμή με το γρήγορο), στη Νάξο στα 502 ευρώ (759,80 το γρήγορο).
Αν η οικογένεια επιλέξει το αεροπλάνο, η χαμηλότερη τιμή τον Αύγουστο για τη Σαντορίνη, με επιπλέον αποσκευές για τους ενήλικες 15 κιλών, είναι aller-retour 764,28 ευρώ. Όσο για το κόστος ενοικίασης αυτοκινήτου, αυτό ανέρχεται, για 5πορτο με 4 επιβαίνοντες, στα 411 ευρώ για 7 ημέρες. Για τη Ρόδο, πάλι, τα αεροπορικά εισιτήρια με αποσκευές για τους ενήλικες είναι στα 596,28 ευρώ. Όσο για το κόστος ενοικίασης αυτοκινήτου, αυτό φτάνει στα 420,21 ευρώ. Στα έξοδα προστίθενται επίσης τα 36 ευρώ για εισιτήρια λεωφορείου για το Ελ. Βενιζέλος (μετ’ επιστροφής).
Διαμονή με 100-110 ευρώ την ημέρα
Στο απαγορευτικό, για μια μέση οικογένεια, κόστος των ακτοπλοϊκών στέκονται και οι περισσότεροι ιδιοκτήτες ξενοδοχείων και ενοικιαζόμενων δωματίων με τους οποίους επικοινώνησε η ΑΥΓΗ της Κυριακής. Ας πούμε όμως ότι καταφέρατε να φτάσετε στον πολυπόθητο νησιωτικό προορισμό. Πού μπορεί κάποιος να μείνει χωρίς να σπαταλήσει ακόμα ένα μηνιάτικο;
«Φέτος καταγράφεται στα ξενοδοχεία μας αύξηση της τάξης του 10% με 15% σε σχέση με πέρυσι» διαπιστώνει ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Νάξου Μανώλης Μπαρδάνης, αποδίδοντας τις αυξημένες τιμές στο ανεβασμένο κόστος ενέργειας και πρώτων υλών για τις επιχειρήσεις. «Μπορείς να βρεις με 50-60 ευρώ την ημέρα σε ενοικιαζόμενα ή 80-90 ευρώ σε ξενοδοχείο μαζί με πρωινό τον Ιούνιο και 100-110 με πρωινό στη high season, ενώ η αντίστοιχη τιμή πέρυσι ήταν 90-95 ευρώ την ημέρα» εξηγεί.
Αισιόδοξος, με βάση και τις μέχρι τώρα κρατήσεις, αν και πάντα με αγωνία για απρόοπτα (δεν έχουν συμβεί λίγα τα τελευταία δυόμισι χρόνια), δηλώνει ο Iουλιανός Δεσύπρης, πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων Τήνου. Πρόκειται για ένα νησί που τα τελευταία χρόνια αποτελεί δημοφιλή προορισμό, σε σημείο οι κάτοικοι να φοβούνται τη σταδιακή «μυκονοποίησή του». «Πέρυσι και πρόπερσι δεν υπήρχαν ξένοι τουρίστες, μας στήριξαν οι Έλληνες. Φέτος υπάρχει μείωση στους δεύτερους, κυρίως γιατί οι ξένοι κλείνουν από νωρίς δωμάτιο, ενώ οι Έλληνες αργούν», αναφέρει ο Ι. Δεσύπρης. Παραδέχεται ότι υπάρχει μικρή αύξηση στις τιμές των καταλυμάτων, 5% με 7%, «αλλά υπάρχουν δωμάτια για όλα τα βαλάντια. Κάποιος, ίσως όχι με την άνεση που είχε παλιότερα, μπορεί να περάσει ευχάριστα τις διακοπές του».
Πιο προσιτή φαντάζει η Σέριφος, όπου το 50% των καταλυμάτων είναι ενοικιαζόμενα δωμάτια που ξεκινούν από 40 και 50 ευρώ την ημέρα. «Είμαστε αισιόδοξοι για τη φετινή σεζόν. Δεδομένου ότι ο Έλληνας κάνει τελευταία στιγμή κράτηση και πέφτει σε ντουβάρι, θα καταφύγει στα πιο οικονομικά. Τέτοια εποχή (Ιούνιο) ίσως είναι χαμηλότερες οι τιμές από πέρυσι μπας και δουλέψουμε» τονίζει ο Μάκης Αντωνακόπουλος από τον Σύλλογο Ενοικιαζόμενων Δωματίων Σερίφου. Ενδεχομένως οι Έλληνες να μειώσουν τον χρόνο παραμονής τους στο νησί. «Ούτως ή άλλως ποτέ δεν έμεναν για πάνω από 5-7 ημέρες» σχολιάζει ο Μ. Αντωνακόπουλος.
Ακόμα και η διεθνούς φήμης Σαντορίνη «αναγκάστηκε» στα χρόνια των περιορισμών λόγω πανδημίας να στηριχθεί στους τουρίστες από την υπόλοιπη Ελλάδα. «Τους ευχαριστούμε που μας τίμησαν και γι’ αυτό δεν έχουμε ανεβάσει τρελά τις τιμές μας - δεν αναφέρομαι στα πολυτελή ξενοδοχεία. Βρίσκεις από 30 ευρώ τη χαμηλή σεζόν και ξεκινάς από 80-90 ευρώ την ημέρα στην υψηλή περίοδο» επισημαίνει ο Ελευθέριος Αναπλιώτης εκ μέρους των Ιδιοκτητών Τουριστικών Καταλυμάτων Θήρας.
Διέξοδος το ελεύθερο κάμπινγκ, αλλά παραμένει το ερώτημα: Θα μπουν στο καράβι;
Σύμφωνα με τον Μιχάλη Βλατάκη, που είναι και αντιπρόεδρος στην Πανελλαδική Ομοσπονδία Επιχειρήσεων Τουρισμού, καταγράφεται αύξηση 20% στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια, μια εξέλιξη που «αν δεν αποτρέψει τον κόσμο να επισκεφθεί νησιωτικούς προορισμούς», αυτό θα συμβεί εντέλει «για λιγότερες ημέρες και με μικρότερη κατανάλωση». Καλεί την κυβέρνηση να σκύψει στο ζήτημα των καυσίμων και ζητά τη λήψη μέτρων, όπως η ενεργοποίηση επιδοτήσεων, με διεκδίκηση λύσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Χωρίς να εκδηλώνεται για την ώρα κάποια πτώση στην κίνηση για τα νησιά, κεντρικό τουριστικό πρακτορείο στην Πάτρα (Super Travel) διαπιστώνει την τάση του κόσμου για χερσαίες μετακινήσεις. Οι συγκρίσεις που καταγράφει μεταξύ φετινών τιμών και περσινών στα ακτοπλοϊκά (βλ. πίνακα) δικαιολογούν τη στροφή στο αυτοκίνητο παρά την ακρίβεια στη βενζίνη (π.χ., 2,4 ευρώ το λίτρο στη Σύρο).
Άλλη μια διέξοδος είναι το ελεύθερο κάμπινγκ. Όχι πάντως στο Κάτω Κουφονήσι, καθώς, όπως προειδοποίησε ο πρόεδρος της Κοινότητας Αντώνης Κωβαίος, θα διενεργούνται συστηματικοί έλεγχοι από την αστυνομία. Όπως πρόσθεσε, «το Κάτω Κουφονήσι είναι ένας μαγευτικός εναλλακτικός προορισμός για όσους αγαπάνε τη φύση και επιθυμούν να πραγματοποιήσουν ημερήσια ΑΥΘΗΜΕΡΟΝ εκδρομή με τις παραδοσιακές λάτζες ή με το σκάφος τους».
Για το 99,5% του ντόπιου πληθυσμού που δεν έχει κότερο και θέλει να στραφεί στο ελεύθερο κάμπινγκ σαφώς πιο φιλόξενο είναι το νησί της Τήλου. «Το ελεύθερο κάμπινγκ σε φέρνει πιο κοντά στη φύση κι η Τήλος πρεσβεύει αυτή τη φιλοσοφία. Μέσα από τη φύση μπορείς να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου, να χαλαρώσεις» αναφέρει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής η δήμαρχος του νησιού Μαρία Καμμά - Αλιφέρη. Εκφράζει, όμως, την ανησυχία της για το πώς θα φτάσει ο κόσμος εκεί: «Θα μπορέσουν να μπουν στο καράβι;» Μια τετραμελής οικογένεια, π.χ., θα πρέπει να πληρώσει πηγαινέλα 704,50 ευρώ. Το ατομικό εισιτήριο για να πάει κανείς κοστίζει 74,50 ευρώ και 60,50 ευρώ για να επιστρέψει.
Με σεβασμό στο περιβάλλον και στους κατοίκους
Ο Χρήστος, 42 ετών, free camper από μικρό παιδί, πιθανολογεί ότι λόγω της ακρίβειας θα γίνει στροφή στο ελεύθερο κάμπινγκ αντίστοιχη με αυτή του 2013, στα πιο σκληρά χρόνια των Μνημονίων, «τότε που είχαν γεμίσει οι παραλίες με σκηνές». Ο ίδιος έχει γυρίσει όλη τη χώρα, ξέρει σε ποια μέρη κινδυνεύεις να σε κυνηγήσουν «για να βάλουν ξαπλώστρες».
Πολλές φορές οι «ευκαιριακοί κατασκηνωτές» δίνουν αφορμές σε όσους πολεμούν το ελεύθερο: «Κάποτε ήμασταν μόνοι μας στην παραλία του Σίμου και τροφοδοτούσαμε την τοπική κοινωνία, ενώ όσοι πήγαιναν στις βίλες δεν κάθονταν στην ταβέρνα. Τώρα έχει χαλάσει. Δείτε τι γίνεται σε Χιλιαδού και Λημνιώνα (Εύβοια), πάει ο άλλος με το woofer στην παραλία και δεν μπορείς να κοιμηθείς. Στο Αγκίστρι, πλέον, βλέπεις βουνά από χαρτιά υγείας λες και περιμένουν το... room service να καθαρίσει! Άλλοι, πάλι, ανάβουν φωτιά μέσα στο δάσος για να ψήσουν».
Οι κατασκηνωτές, τονίζει, πρέπει να σέβονται τους κατοίκους μιας περιοχής, να ξέρουν ότι στο ελεύθερο υπάρχουν κανόνες. Ελπίζει η αναπόφευκτη στροφή στο ελεύθερο κάμπινγκ να αναγκάσει περισσότερο κόσμο «να μάθει πώς γίνεται». «Φέτος θα στήσουμε με τη γυναίκα μου στη Νίσυρο. Θέλαμε, όμως, και ένα τριήμερο σε δωμάτιο στη Σέριφο με τα δύο μικρά παιδιά μας: σχεδόν 600 ευρώ το πηγαινέλα και 150 ευρώ την ημέρα το φθηνότερο δωμάτιο που βρήκα! Δεν θα πάμε τελικά».
Το ελεύθερο (αν δεν το καταστήσουν... απαγορευμένο οι Αρχές) είναι μονόδρομος για να μην ακούγεται ως κακόγουστο ή ρατσιστικό ανέκδοτο το «Έλληνας τουρίστας στα νησιά».
