Το βράδυ της Δευτέρας ένας 34χρονος άνδρας από το Ιράν είδε την 30χρονη γυναίκα του να πεθαίνει μπροστά του και μπροστά στις δύο μικρές του κόρες λίγο αφότου είχε πατήσει στο... πολυπόθητο χώμα της Ευρώπης.
Η οικογένεια βρέθηκε κοντά στον ορεινό όγκο σε περιοχή του Σουφλίου. Άγνωστο πόσες μέρες περπατούσαν. Η γυναίκα απλώς δεν άντεξε, μας λένε. Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που οι κάτοικοι της περιοχής βρίσκουν στον δρόμο τους είτε πτώματα είτε ανθρώπους να καλούν σε βοήθεια για κάποιον συνοδοιπόρο τους που δεν τα κατάφερε.
Δεν κατάφερε να φτάσει στον “ευρωπαϊκό τρόπο ζωής”, που ακόμα και σήμερα δεν έχει εξασφαλίσει νόμιμη οδό για τους πρόσφυγες, κλείνοντας τα αυτιά του στις διαχρονικές και συνεχείς εκκλήσεις των διεθνών οργανισμών, όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, και αναγκάζοντάς τους να κάνουν όλο και πιο επικίνδυνα, όλο και πιο θανατηφόρα ταξίδια για να σωθούν από τους διωγμούς και τους πολέμους.
Στις 20 Ιουνίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα του Πρόσφυγα και στη χώρα μας, στα σύνορα της Ε.Ε., ακόμα μετράμε πτώματα ανθρώπων όλων των ηλικιών.
Οι αριθμοί που δικάζουν
Από το 2010 μέχρι τον Νοέμβριο του 2020, στα σύνορα της χώρας μας, χερσαία και θαλάσσια, το Λιμενικό και η αστυνομία έχουν καταγράψει συνολικά 798 θανάτους, ενώ στα νερά των θαλασσών μας αγνοούνται 271 άνθρωποι, σύμφωνα με τα στοιχεία που ζήτησε και έλαβε η ΑΥΓΗ στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας. Συνολικά δηλαδή έχουν χαθεί 1.069 άνθρωποι στα σύνορα της χώρας μας.
Οι περισσότεροι θάνατοι καταγράφονται στη θάλασσα με 612 νεκρούς σε 174 ναυάγια, σύμφωνα με το Λιμενικό. Η αστυνομία καταγράφει 186 θανάτους το ίδιο διάστημα, με τους 185 στην περιοχή του Έβρου και έναν θάνατο το 2018 στα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία. Οι καταγεγραμμένοι αγνοούμενοι αφορούν 45 ναυάγια και ο συνολικός αριθμός τους φτάνει τους 271.
Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία παρατηρούμε ότι και πριν από την προσφυγική κρίση του 2015-2016 είχαν πνιγεί συνολικά 132 συνολικά άνθρωποι σε 26 ναυάγια προσπαθώντας να φτάσουν τις ακτές της Ε.Ε. (2010-2014) και αγνοούνταν ακόμα 65 σε 15 ναυάγια. Οι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφονται από το Λιμενικό το 2015 και 2016 με 272 νεκρούς και 152 αγνοούμενους το 2015 και 152 νεκρούς και 27 αγνοούμενους το 2016.
Η αμέσως επόμενη χρονιά με τους περισσότερους θανάτους είναι το 2014 (45 θάνατοι και 19 αγνοούμενοι) και ακολουθεί το 2011 με 36 νεκρούς και το 2013 με 27 νεκρούς. Το Λιμενικό, παρότι του ζητήθηκε, δεν παρείχε στοιχεία σχετικά με το πόσοι από τους νεκρούς και αγνοούμενους είναι ενήλικοι ή ανήλικοι, άνδρες ή γυναίκες.
Η μακάβρια κατηγορία «αδιευκρίνιστο»
Στα χερσαία σύνορα, το ίδιο διάστημα, σύμφωνα με την αστυνομία έχουν βρεθεί νεκροί 158 άνδρες, 22 γυναίκες και 6 άνθρωποι των οποίων το φύλο δεν μπορούσε να διευκρινιστεί. Εξ αυτών οι 160 ήταν ενήλικοι, 9 παιδιά και σε 17 περιπτώσεις πάλι “αδιευκρίνιστο”. Η εθνικότητα της πλειονότητας των νεκρών του Έβρου (127) είναι επίσης άγνωστη, κατά τα ίδια στοιχεία.
Οι κατηγορίες «άγνωστο» και «αδιευκρίνιστο» σε φέρνουν αντιμέτωπο με τη μακάβρια πραγματικότητα ότι “ειδικά σε όσους έχουν πεθάνει από πνιγμό -και αυτό είναι μοναδικό φαινόμενο- οι νεκροί ανασύρονται σε κατάσταση σήψης, γι’ αυτόν τον λόγο έχουμε και μεγάλο αριθμό πτωμάτων αγνώστων στοιχείων. Ο ποταμός Έβρος βγάζει τους νεκρούς μετά από 15-20 μέρες, ένα μήνα, τρεις μήνες... οπότε δεν υπάρχει δυνατότητα αναγνώρισης λόγω της σήψης”, όπως εξηγεί ο ιατροδικαστής της Αλεξανδρούπολης και καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Παύλος Παυλίδης.
Πνιγμοί, νάρκες και υποθερμία
“Εξετάζοντας τα τελευταία 20 χρόνια, η κύρια αιτία θανάτου είναι ο πνιγμός. Μέχρι το 2008 η δεύτερη αιτία θανάτου ήταν οι νάρκες κατά προσωπικού. Με τη διεθνή σύμβαση που υπέγραψε η Ελλάδα έχει αποναρκοθετηθεί η περιοχή και από το 2008 και μετά δεν έχουμε πια θανάτους από νάρκες κατά προσωπικού.
Η δεύτερη αιτία θανάτου από το 2008 και μετά είναι η υποθερμία, δηλαδή άνθρωποι που περνάνε το ποτάμι και πεθαίνουν από το κρύο. Από εκεί και πέρα έχουμε αρκετούς θανάτους από τροχαία και σιδηροδρομικά ατυχήματα. Τα τροχαία και τα σιδηροδρομικά έχουν αυξηθεί κατά τα τελευταία 4 χρόνια. Όλα αυτά τα 20 χρόνια έχω δει γύρω στα 550 περιστατικά, και αυτά μόνο από την ελληνική πλευρά. Δεν ξέρουμε πόσα πτώματα έχουν βρεθεί από την τουρκική πλευρά του ποταμού” σημειώνει ο Π. Παυλίδης.
Τροχαία και σιδηροδρομικά ατυχήματα
“Ξέρετε, πολλές φορές οι σιδηροδρομικές γραμμές λειτουργούν σαν προσανατολισμός. Περπατάω, οπότε κάποια στιγμή θα βγω κάπου, οπότε οι άνθρωποι τις ακολουθούν. Αυτό που δεν ήξερα ούτε και εγώ είναι ότι, όταν περπατάς στη σιδηροδρομική γραμμή, δεν ακούς το τρένο. Όταν είσαι εκτός των γραμμών, η ένταση και ο θόρυβος είναι φοβερός, αν είσαι μπροστά στο τρένο περπατώντας δεν ακούγεται. Το κατάλαβα το 2015, όταν ένα πεντάχρονο κοριτσάκι χτυπήθηκε από το τρένο και οι γονείς του με άλλα τρία παιδιά επέζησαν” μας εξηγεί ο Μαργαρίτης Πετριτζίκης από το κλιμάκιο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ στον Έβρο εκφράζοντας την ανησυχία του ότι τα υπάρχοντα νούμερα δεν αποτυπώνουν την πραγματικότητα.
“Το άλλο που παρατηρούμε το τελευταίο διάστημα είναι ότι, στην προσπάθεια των ανθρώπων να περάσουν, είτε μόνοι τους με GPS, είτε με διάφορα δίκτυα που εκμεταλλεύονται αυτούς τους ανθρώπους, επιλέγονται ακόμα πιο επικίνδυνα περάσματα. Δηλαδή παρουσιάζεται μια κίνηση στον ορεινό όγκο ανάμεσα στη Βουλγαρία και την Ελλάδα.
Εκεί αντιλαμβάνεστε ότι τον χειμώνα ή τους μήνες της άνοιξης οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές, οι αποστάσεις πολύ μεγάλες, το τερέν, η γη είναι πολύ δυσπρόσιτη και επικίνδυνη. Άρα τον χειμώνα και την άνοιξη εφόσον λιώσουν τα χιόνια και πάλι υπάρχουν εντοπισμοί ανθρώπων που έχουν παγώσει.
Το τρίτο που παρατηρούμε το τελευταίο διάστημα είναι τα τροχαία ατυχήματα. Δηλαδή άνθρωποι στοιβαγμένοι σε αυτοκίνητα, με οχήματα σε κακή κατάσταση ή αδύνατον να έχουν 10 και 12 και 6 ή 7 επιβάτες, πολλές φορές υπό τον φόβο της αστυνομικής καταδίωξης ή υπό τον φόβο κάποιου αστυνομικού ελέγχου, να οδηγούν επικίνδυνα, να μην σταματούν σε κάποιον αστυνομικό έλεγχο και να καταλήγει αυτό σε κάποιο δυστύχημα. Υπάρχουν και περιστατικά καταδίωξης μέσα στον αστικό ιστό και αντιλαμβάνεστε πόσο επικίνδυνο είναι αυτό για τον πληθυσμό που ζει σε μια πόλη” σημειώνει ο Μαργ. Πετριτζίκης.
* Πρόκειται για το πρώτο μέρος της έρευνάς μας για τους θανάτους στα σύνορα της χώρας.
