Την ενδιάμεση έκθεσή του για τις καταγγελλόμενες παράνομες επαναπροωθήσεις πολιτών τρίτων χωρών, από την Ελλάδα στην Τουρκία, στην περιοχή του Έβρου, έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα, ο Συνήγορος του Πολίτη. Η έκθεση περιλαμβάνει σύντομη, περιληπτική καταγραφή της πορείας της έρευνας ενώ παρουσιάζει βασικές πτυχές των καταγγελλόμενων περιστατικών και καταγράφει τη διαχείρισή τους από τις ελληνικές αρχές.
Παράλληλα ο Συνήγορος του Πολίτη εκφράζει την ανησυχία του για τις επίμονες καταγγελίες για εμπλοκή της αστυνομίας σε περιστατικά επαναπροωθήσεων. Σημειώνεται επίσης ότι η ενδιάμεση έκθεση έχει ήδη αποσταλεί στον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη και στον Αρχηγό της Ελληνικής Αστυνομίας.
Σύμφωνα με τον Συνήγορο «στις περισσότερες φορές, οι καταγγέλλοντες εμφανίζονται βέβαιοι, ότι η αστυνομία ευθύνεται τόσο για την οργάνωση όσο και για την εκτέλεση των επαναπροωθήσεων. Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και οι διεθνείς οργανισμοί που έχουν αναδείξει το θέμα δεν φαίνεται να έχουν καμία αμφιβολία (α) ότι γίνονται παράνομες επαναπροωθήσεις, ενδεχομένως εδώ και αρκετά χρόνια και (β) ότι αυτές οι επαναπροωθήσεις γίνονται, αν όχι με την ενεργή συμμετοχή, πάντως με την ανοχή (στην καλύτερη περίπτωση) ή την ενθάρρυνση και την παροχή διευκολύνσεων (προσωπικό, οχήματα, κτίρια) από την ελληνική πολιτεία είτε σε τοπικό είτε σε κεντρικό επίπεδο, ενδεχομένως δε με τη συμμετοχή και αστυνομικών από άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Όπως εκτιμά ο Συνήγορος του Πολίτη, το πλήθος των καταγγελιών διεθνών οργανισμών και διεθνών και ελληνικών οργανώσεων για παράνομες επαναπροωθήσεις εκατοντάδων ή και χιλιάδων αλλοδαπών από την Ελλάδα στην Τουρκία στην περιοχή του Έβρου, σε βάθος χρόνου και με σταθερά επαναλαμβανόμενα χαρακτηριστικά, έχει δημιουργήσει ανησυχία για το επίπεδο προστασίας θεμελιωδών δικαιωμάτων στη χώρα, ιδίως στις περιφέρειες κοντά στα χερσαία σύνορα με την Τουρκία.
Μάλιστα τονίζει ότι η ανησυχία αυτή πηγάζει τόσο από τις επίμονες καταγγελίες για άμεση εμπλοκή της αστυνομίας, με στελέχη, οχήματα και κτιριακές εγκαταστάσεις σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές πλησίον του Έβρου, όσο και από την αδυναμία των ελληνικών αρχών να εντοπίσουν κυκλώματα ή ομάδες ιδιωτών που ενδεχομένως ενέχονται σε παράνομες επαναπροωθήσεις.
Επίσης τονίζεται ότι η ανταπόκριση της διοίκησης στις παραπάνω καταγγελίες δεν έχει συμβάλει μέχρι σήμερα στην αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτής της ανησυχίας μέσω ενδελεχούς διερεύνησης των καταγγελιών, ιδίως εκείνων όπου κατονομάζονται αλλοδαποί που φέρονται να επαναπροωθήθηκαν παρανόμως στην Τουρκία ενώ προηγουμένως είχαν αποδεδειγμένη με έγγραφα επαφή με τις ελληνικές αρχές.
Προτάσεις προς την ΕΛ.ΑΣ.:
- Η Ελληνική Αστυνομία να διατάξει έρευνα για όσες καταγγελίες για επαναπροωθήσεις δεν διεξήχθη τυπική έρευνα, ιδίως για εκείνες που αφορούν αλλοδαπούς με καταγεγραμμένη ή με οποιονδήποτε τρόπο αποδεδειγμένη παρουσία σε ελληνικό έδαφος και μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα να δώσει στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα της διερεύνησης με ειδική αιτιολόγηση για κάθε περιστατικό που καταγγέλθηκε.
- Η Ελληνική Αστυνομία να εκπονήσει λεπτομερές ειδικό επιχειρησιακό σχέδιο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αφενός τυχόν ομάδων ιδιωτών που απωθούν ή επαναπροωθούν παρανόμως αλλοδαπούς στην περιοχή του Έβρου αφετέρου για την αποτελεσματική προστασία όσων αλλοδαπών εισέρχονται με οποιονδήποτε τρόπο στην Ελλάδα για να αναζητήσουν διεθνή προστασία, και να ενημερώσει/εκπαιδεύσει αντιστοίχως τα στελέχη της.
Η αρχή της μη επαναπροώθησης
Στον πυρήνα των υποθέσεων που διερεύνησε ο Συνήγορος στην έκθεση του είναι ο σεβασμός της αρχής της μη επαναπροώθησης (non-refoulement):
Πολίτες τρίτων κρατών, ακόμα και ανιθαγενείς, που αναζητούν διεθνή προστασία δεν επιτρέπεται να επαναπροωθηθούν στη χώρα από την οποία, με οποιονδήποτε τρόπο, νόμιμο ή παράνομο, εισήλθαν στην ελληνική επικράτεια, προτού διαπιστωθεί από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές εάν όντως δικαιούνται διεθνή προστασία. Αυτή η απαγόρευση επαναπροώθησης είναι απόλυτη, δεν έχει εξαιρέσεις και δεν εξαρτάται από τη συνδρομή ιδιαίτερων συνθηκών ή περιστάσεων.
Η αρχή της μη επαναπροώθησης πηγάζει τόσο από το εθνικό όσο και από το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο και περιλαμβάνει την απαγόρευση επιστροφής αλλοδαπού σε οποιαδήποτε χώρα όπου ο εν λόγω αλλοδαπός φοβάται βάσιμα, ότι απειλείται η ζωή του ή η ελευθερία του ή από όπου κινδυνεύει να επαναπροωθηθεί σε άλλη χώρα, όπου θα αντιμετωπίσει παρόμοιο κίνδυνο.
Ως εκ τούτου,περιλαμβάνει την απαγόρευση επιστροφής, με οποιονδήποτε τρόπο, από την Ελλάδα στην Τουρκία και πολιτών τρίτων κρατών οι οποίοι δυνητικά θα κινδύνευαν με επαναπροώθηση από την Τουρκία σε κάποιο άλλο κράτος όπου θα αντιμετώπιζαν κίνδυνο.
Η υποχρέωση σεβασμού της αρχής της μη επαναπροώθησης έχει ως συνέπεια ότι κάθε συμβαλλόμενο κράτος οφείλει να παρέχει σεαλλοδαπούς ή ανιθαγενείς που ισχυρίζονται, ότι δικαιούνται διεθνή προστασία, αποτελεσματική πρόσβαση στην διαδικασία μέσα από τηνοποία θα εξεταστεί το αίτημά τους. Ένα συμβαλλόμενο κράτος, όπως η Ελλάδα, δεν μπορεί να επαναπροωθήσει άτυπα ή να επιστρέψει μέσα από κάποια τυπική διαδικασία αλλοδαπό που ισχυρίζεται ότι δικαιούται άσυλο, χωρίς να εξετάσει προηγουμένως το αίτημά του.
Τυχόν παραβίαση αυτής της υποχρέωσης με οποιονδήποτε τρόπο συνιστά βαρύτατη παραβίαση θεμελιώδους κανόνα διεθνούς, ευρωπαϊκού και εθνικού δικαίου και της αντίστοιχης νομολογίας.
Αναλυτικά η Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη:
