Θα τα λύσει όλα η αγορά και η επιχειρηματικότητα... Έτσι μας έλεγαν και επιμένουν ακόμη.
Με τρεις κύριους στόχους: Πρώτος: Στήριξη της οικονομικής ολιγαρχίας με την ιδεοληψία ότι κάτι θα περισσέψει και για τους μικρομεσαίους και τους εργαζόμενους (trickle-down effect). Όπως το σιρόπι αφήνεται στην κορυφή και διαχέεται παρακάτω, το ίδιο (λένε - πιστεύουν) θα γίνει και με τον πλούτο. Μια αντίληψη που δεν υλοποιήθηκε πουθενά και μάλιστα καταρρέει σε όλο τον κόσμο. Δεύτερος: "Νόμος και τάξη” για να συγκρατηθούν οι λαϊκές και νεανικές αντιδράσεις. Τρίτος: Ιδιωτικοποιήσεις για να φέρουν χρήμα στο Δημόσιο και να ξεφορτωθεί το κράτος τους τομείς και τις δαπάνες που αφορούν κοινωνικές υποχρεώσεις (υγεία, ασφαλιστικό, παιδεία, δημόσια αγαθά). Ας μείνει μόνο ο στρατός και η αστυνομία στο Δημόσιο, που είναι αναπόφευκτο.
Η Δεξιά έχει έτοιμη ιδεολογία - συνταγή, βρέξει - χιονίσει. Εκεί είναι και η αδυναμία της. Στασιμότητα στους στόχους, σε έναν κόσμο που τρέχει. Απέτυχε και στους τρεις. Προκάλεσε αναδιανομή πλούτου μόνο προς τα πάνω. Η εγκληματικότητα έγινε καθημερινότητα, γιατί προσανατολίστηκε στην καταστολή και άφησε σε δεύτερη προτεραιότητα το έγκλημα. Οι ιδιωτικοποιήσεις εκτόξευσαν το κόστος ζωής. Απέτυχε να διαχειριστεί, στοιχειωδώς, μια πανδημία όταν υπήρχαν όλες οι ενδείξεις ότι ερχόταν ακάθεκτη, σε απανωτά κύματα.
"Εκσυγχρονιστικές" αντιλήψεις
Όταν ήρθε η διπλή κρίση, οικονομική και η πανδημία (ποιο πρώτο, ποιο δεύτερο δεν έχει σημασία), ο κόσμος ζητούσε να στηριχτεί στους τομείς που η κυβέρνηση σχεδίαζε να κατεδαφίσει. Αντί να αλλάξει πορεία, συνέχισε στην ίδια κατεύθυνση. Όμως η εμμονή σε ένα σχέδιο όταν τα δεδομένα αλλάζουν είναι κλασική συνταγή καταστροφής. Συνεχίζει να ιδιωτικοποιεί τομείς κρίσιμους κι ας επιβαρύνονται υπέρμετρα οι πολίτες. Θέλει να δημιουργήσει μια κατάσταση μη αναστρέψιμη από τις επόμενες κυβερνήσεις. Το κεντρώο συνονθύλευμα που την στηρίζει είναι πιο συντηρητικό από την φιλελεύθερη Δεξιά και βασίζεται σε εκχυδαϊσμένες "εκσυγχρονιστικές" αντιλήψεις, με καθαρές νεοφιλελεύθερες πρακτικές και στόχους, που οδηγούν αναπόφευκτα σε κοινωνίες μειοψηφίας.
Οι νέοι επιστήμονες και οι μικρομεσαίοι πήραν υποσχέσεις ότι θα κερδίσουν τον ουρανό αλλά βλέπουν ότι μόνο όσοι είναι ήδη στον ουρανό από οικογενειακή παράδοση έχουν δικαίωμα σ’ αυτόν. Είδαν τα νέα ταλαντούχα παιδιά ότι ενισχύθηκε μια κοινωνία των ιδιωτών, που έχασε κάθε ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Έχασε δικαιώματα και σταθερότητα. Έτσι βουλιάζει στην αδυναμία της μέχρι να καταλάβει κάποτε τη δύναμή της ή την απόλυτη ήττα της. Η διάλυση των μεσαίων τάξεων δεν επιβάλλεται από την ανάγκη εξορθολογισμού της οικονομίας, όπως επαγγέλλονται ο κ. Πισσαρίδης και οι νεοφιλελεύθεροι ακόλουθοί του, ούτε από τους "φυσικούς νόμους" της φτώχειας, που τους θεωρεί φυσιολογικούς η κυβέρνηση. Επιβάλλεται τεχνητά από συγκεκριμένους κύκλους, για να συνθλίψουν τα κοινωνικά στρώματα των εργαζομένων, μισθωτών και ανέργων. Εξ ου και οι διευρυνόμενες ανισότητες, που τις επιδιώκουν συνειδητά.
«Εκδημοκρατισμός»
Και κάποιοι από την Αριστερά, αντί να ψάξουν τρόπους αντιστροφής της κατάστασης, με χαρακτηριστική αφέλεια, γκρινιάζουν γιατί δεν μπορέσαμε να φτιάξουμε στα μέτρα μας (ποια είναι δεν ξέρουν) τους "σκληρούς" μηχανισμούς του Δημοσίου. Γιατί με εκπαιδευτικούς τρόπους δεν κάναμε "εκδημοκρατισμό". Και τάχαμου εκεί είναι ο κύριος στόχος. Δεν είδαν ότι λειτουργούσαν οι μηχανισμοί χωρίς σοβαρά προβλήματα, ήθελαν να σκέφτονται και "δημοκρατικά" για τα επόμενα εκατό χρόνια ή για πάντα. Δεν τους έφτανε ο έλεγχος των πράξεων, ήθελαν και έλεγχο του μυαλού. Ιδεαλισμοί, ελλείψει γνώσης λειτουργίας των μηχανισμών. Δεν κατάλαβαν ότι σε συνθήκες κοινοβουλευτικής δημοκρατίας "οι σκέψεις είναι ελεύθερες". Η λειτουργία έχει σημασία. Η Δεξιά φτιάχνει κοινωνικό χυλό για να κυριαρχεί η τάξη της. Η Αριστερά πρέπει να πάρει όλα τα στοιχεία που στηρίζουν το δημοκρατικό μέτωπο, ταλαντευόμενα και μη, να τα ταυτίσει με την ψυχή του λαού, να τα εξυψώσει σε υλική δύναμη και να τα μετατρέψει σε πολιτική εξουσία.
Η Αριστερά είναι σχολείο πράξης. Πρέπει να δουλέψει αμυντικά, αποτρέποντας τη διάλυση των κοινωνικών υπηρεσιών και την αλλοτρίωση των κοινών αγαθών, αλλά και επιθετικά, βρίσκοντας λύσεις για το αύριο. Τι θα γίνει με την αναπότρεπτη επέκταση του αυτοματισμού; Θα αυξηθεί ο ελεύθερος χρόνος, χωρίς μείωση μισθών; Θα βρεθούν άλλες παραγωγικές και δημιουργικές ασχολίες; Τι θα γίνει με την υγεία; Τι παιδεία θέλουμε; Κριτική σκέψη ή αποστήθιση;
Μέτωπο των εργαζομένων
Τα τεράστια προβλήματα που έρχονται μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο από ένα μέτωπο των εργαζομένων, αυτών που κρεμούν τις γραβάτες, αυτών που ψάχνουν δουλειά ή αμείβονται με 400 ευρώ. Όσων είναι έτοιμοι να φύγουν στο εξωτερικό. Των μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών που δεν μπορούν να πάρουν ένα δάνειο από την τράπεζα γιατί τα παίρνει όλα η ολιγαρχία. Έφτασε η ώρα που "ό,τι είναι αναγκαίο είναι πραγματικό". Η ατομική ελευθερία, που τόσο την υπερασπιζόταν η Δεξιά για δικό της συμφέρον, δεν αξίζει αν δεν έχεις φαγητό, υγειονομική περίθαλψη, κατοικία, δουλειά με αξιοπρεπή μισθό, μόρφωση, χρόνο ελεύθερο. Και αυτά είναι η πραγματικότητα.
Μέχρι τώρα η Δεξιά υποχωρούσε σε πολλά αιτήματα για ατομική ελευθερία, αρκεί να μην άγγιζε κάποιος τη Δικαιοσύνη. Η τωρινή κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν αφήνει ούτε δικαίωμα στην κριτική. Ούτε στη σάτιρα, που από την αρχαιότητα σε αυτό τον τόπο είχε τον πολιτικό της ρόλο. Αυτό σημαίνει ότι τα δίνει όλα για απόλυτη κυριαρχία. Παίζει έτσι τα ρέστα της στο τραπέζι. Πηγαίνει την παιδεία χρόνια πίσω, ακολουθεί τους καλόγερους στη σκέψη. Πριονίζει το κλαδί που κάθεται, γιατί καπιταλισμός χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη υπάρχει, χωρίς ελευθερία σκέψης (έστω με περιορισμούς) όχι.
Η πολιτική της κυβέρνησης μεγαλώνει το μέτωπο της ανάγκης για τα βασικά αγαθά, για τα τρόφιμα, το ρεύμα και την υγεία. Εκεί θα συναντηθούν οι καλόπιστοι εργαζόμενοι, άνεργοι, συνταξιούχοι, ό,τι κι αν ψήφιζαν οι παππούδες τους ή οι ίδιοι. Αυτό το μέτωπο της ανάγκης μπορεί να οδηγήσει σε δημοκρατικές αλλαγές, με ρύθμιση και έλεγχο και όχι με αναρχία της αγοράς και των εργασιακών σχέσεων. Αρκεί να το λάβουμε υπόψη...
* Ο Ν. Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.
