Η “θεωρία του τρελού” που είχε για τις διεθνείς σχέσεις ο Ρίτσαρντ Νίξον είναι τόσο ανάγλυφη και διάσημη ώστε να επισκιάζει την τελική αποτυχία της. Από το 1968, ο άνθρωπος που σύντομα θα γινόταν Πρόεδρος έλπιζε να αποσπάσει υποχωρήσεις από το Βόρειο Βιετνάμ με το να υπαινίσσεται ότι θα μπορούσε να “κάνει οτιδήποτε” με το πυρηνικό οπλοστάσιο της Αμερικής. Ο εχθρός συγκλονίστηκε τόσο πολύ από αυτή την απειλή ώστε πολέμησε άλλα πέντε χρόνια, παίρνοντας άλλες 20.000 αμερικανικές ζωές. Τρελό; Αναμφίβολα.
Δεν υποστηρίζουμε επομένως ότι το να κλίνει κανείς προς την πλευρά της επιθετικότητας είναι το κατάλληλο στην εξωτερική πολιτική. Εκείνοι που ρισκάρουν με τις ΗΠΑ δεν αποθαρρύνονται πάντα από την παρουσία ενός άστατου θερμοκέφαλου στον Λευκό Οίκο. Το πραγματικό ερώτημα είναι τι πιστεύουν οι ψηφοφόροι. Και κρίνοντας από το γεγονός ότι το 56% πιστεύει ότι ο Τζο Μπάιντεν δεν φάνηκε “αρκετά σκληρός” απέναντι στη Ρωσία, η πόρτα δείχνει ανοιχτή για έναν πιο σθεναρό Αμερικανό ηγέτη.
Η ουκρανική κρίση δεν αποτελεί το τέλος του Ντόναλντ Τραμπ. Οι φιλελεύθεροι έχουν δίκιο να υπενθυμίζουν τα προηγούμενα φλερτ του με το Κρεμλίνο, όμως υπερτονίζουν το πόσο θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις προθέσεις των ψηφοφόρων. Ελάχιστοι ηγέτες μπορούν άλλωστε να υπερηφανευτούν για τις προηγούμενες επιδόσεις τους απέναντι στη Ρωσία.
Ο Μπάιντεν ανήκε σε έναν Λευκό Οίκο που “επανεκκίνησε” τις σχέσεις με τη Μόσχα έπειτα από την εισβολή στη Γεωργία το 2008. Το πρώην αφεντικό του, ο Μπαράκ Ομπάμα, χλεύαζε την ιδέα ότι το Κρεμλίνο αποτελούσε τη βασική απειλή για την Αμερική. Ο Τραμπ βλάπτεται πράγματι από το ιστορικό του, όμως δεν αποτελεί μοναδική περίπτωση.
Ένα άλλο πρόβλημα με την επίκληση του παρελθόντος είναι η επιλεκτικότητα. Ναι, ο Τραμπ κολάκευε τους ξένους ισχυρούς ηγέτες. Όμως επίσης τους απειλούσε. Η κοσμοθεωρία του ήταν άλλωστε γεμάτη αντιφάσεις: έπαινοι για τους τυράννους, όμως και ένας μάτσο ανταγωνισμός του μαζί τους, αποφυγή βαρών για ξένες επεμβάσεις, όμως και αποτροπιασμός για κάθε τι που θα μπορούσε να θυμίζει αδυναμία ή υποχώρηση.
Οι χειρισμοί του απέναντι στη Βόρεια Κορέα του Κιμ Γιονγκ Ουν μεταβάλλονταν από την πατρική τρυφερότητα στην ανυπομονησία για μια πυρηνική επίθεση που θα τον εξαφάνιζε από το πρόσωπο του πλανήτη. Το 2017, αντέδρασε για την κόκκινη γραμμή που είχε θέσει ο Ομπάμα για τη χρήση χημικών όπλων στη Συρία - όπως δεν είχε κάνει ο ίδιος ο Ομπάμα.
Ο Τραμπ, εν ολίγοις, πληροί τα κριτήρια του στρατηγικά “τρελού”. Πιστεύει ότι ένας Αμερικανός ηγέτης θα πρέπει να είναι εριστικός ή ακόμα και παρορμητικός για να διαφυλάξει την παγκόσμια ειρήνη. Η αντίληψή του μοιάζει απλώς να δικαιολογεί τα δικά του ασυγκράτητα ένστικτα. Δείχνει όμως σήμερα περισσότερο πειστική απ’ ό,τι πριν από μερικούς μήνες.
Εάν αντιμετώπιζε σήμερα τον Μπάιντεν σε εκλογές, ποια θα ήταν τα διαθέσιμα επιχειρήματα; Θα έπρεπε άραγε ένας Αμερικανός Πρόεδρος να περιμένει τη Ρωσία να εισβάλει σε μια χώρα προτού επιβάλει κυρώσεις; Θα έπρεπε να ξεκαθαρίσει προκαταβολικά (από το Twitter ασφαλώς) τι ΔΕΝ είναι διατεθειμένος να κάνει για την Ουκρανία; Τι απέγινε η στρατηγική αμφιθυμία; Και γιατί είναι ο Τραμπ ο μοναδικός Αμερικανός ηγέτης υπό την διακυβέρνηση του οποίου ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν επιτέθηκε σε κάποιο γείτονά του;
Δεν χρειάζεται να αναλογιστείτε αυτά τα ερωτήματα (ή να νομίσετε ότι ο Τραμπ διαθέτει το ηθικό ανάστημα για να τα θέσει) για να αισθανθείτε ότι οι αναποφάσιστοι ψηφοφόροι θα μπορούσαν να το κάνουν. Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι Αμερικανοί εκλέγουν Προέδρους που διορθώνουν σε υπερβολικό σημείο την εξωτερική πολιτική του προκατόχου τους.
Ο Μπάιντεν διέρρηξε τη συνέχεια με τον μονομερή σωβινισμό του Τραμπ. Ο Τραμπ έκανε το ίδιο για την “παρασκηνιακή καθοδήγηση” του Ομπάμα, που με τη σειρά της έκοψε τις υπέρμετρες στρατιωτικές φιλοδοξίες του Τζορτζ Μπους του νεότερου.
Είναι εύκολο να φανταστούμε την κοινή αίσθηση με φόντο την οποία θα διεξαχθούν οι εκλογές του 2024. Ο Μπάιντεν, παρά τον επιδέξιο συντονισμό των συμμάχων, είναι υπερβολικά συμβατικός ως ηγέτης για μια βάναυση εποχή. Το εκκρεμές της πολιτικής ζωής θα προετοιμάσει τότε τη σκηνή για τον Τραμπ ή κάποιον σαν αυτόν.
Από αυτή την άποψη, η υποτιθέμενη γκάφα του Μπάιντεν, την προηγούμενη εβδομάδα, οι δηλώσεις με τις οποίες έδειξε να υποστηρίζει μια αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα, δεν ήταν κάτι τέτοιο. Οι δηλώσεις εισήγαγαν ένα στοιχείο χάους σε μια διακυβέρνηση που μοιάζει υπερβολικά ορθόδοξη. Υπάρχει όμως και η παρορμητική επιφυλακτικότητα ή ο προκλητικός κατευνασμός.
Αυτό τον μήνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υποδέχτηκαν τον Σύρο ηγέτη Μπασάρ αλ Άσαντ χωρίς να έχουν ειδοποιήσει προηγουμένως την Ουάσιγκτον. Αλλού στην περιοχή, ο πρίγκηπας της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν δήλωνε ότι δεν τον νοιάζει τι σκέφτεται ο Μπάιντεν. Μικροί οιωνοί, πράγματι. Όμως εάν προσθέσουμε και το περσινό φιάσκο στο Αφγανιστάν, ένας επιδέξιος Ρεπουμπλικανός θα μπορούσε να διαμορφώσει μια αφήγηση σύμφωνα με την οποία η Ουάσιγκτον έχει γίνει πλέον υποχωρητική.
Ακόμη και η κρίση της Ουκρανίας, εφόσον παραταθεί, θα παρουσιαστεί λιγότερο ως υπόδειγμα για τους ασφαλείς χειρισμούς του Μπάιντεν και περισσότερο ως δείγμα της αμερικανικής αδυναμίας και της ρωσικής ατιμωρησίας. Αυτό που συνήθως μετρά για έναν πολιτικό δεν είναι τα νέα γεγονότα, αλλά μια νέα ερμηνεία τους. Και μια χώρα κουρασμένη με τον προσεκτικό διπλωμάτη Μπάιντεν ίσως να στραφεί προς έναν ηγέτη που θα μπορούσε “να κάνει τα πάντα”.
