Υπάρχει κάτι άλλο πέρα από την ανησυχία του ότι θα φανεί ανακόλουθος στα μάτια των πιστών οπαδών του «Πρώτα η Αμερική», και το λογικό φόβο του άγνωστου που, για την ώρα, κάνουν τον Ντόναλντ Τραμπ να διστάζει να πει το «ok» σε μια αμερικανική συμμετοχή στον πόλεμο που έχει εξαπολύσει το Ισραήλ κατά του Ιράν;
Σίγουρα, ναι: Η πολύ ρεαλιστική πιθανότητα οι δύο στρατηγικοί αντίπαλοι των ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία, να έρθουν ακόμη πιο κοντά και να εμφανιστούν ως η φωνή της λογικής σ’ ένα σκηνικό εντεινόμενου παγκόσμιου παραλογισμού. Αλλά αυτό ίσως είναι το λιγότερο. Ειδικά η Κίνα κρατάει στα χέρια της μια ακόμη χρυσή ευκαιρία να γίνει ο ισχυρός αμφισβητίας του αμερικανικού ηγεμονισμού.
Πούτιν και Σι είχαν μακρά τηλεφωνική επικοινωνία χθες, Πέμπτη. Το γεγονός ίσως βάρυνε στη κρίση του μεγιστάνα να «μεταθέσει» για δύο εβδομάδες την απόφασή του για το τι θα κάνει με το ισραηλινό αίτημα να εμπλακεί στον πόλεμο «αγοράζοντας» λίγο παραπάνω πολιτικό χρόνο. Με την σύγκρουση να κλιμακώνεται και τον Τραμπ να… μαδάει τη μαργαρίτα, Πεκίνο και τη Μόσχα μπορούν να παρουσιάσουν εαυτούς ως την εναλλακτική λύση στην ισχύ των ΗΠΑ και στα προβλήματα που αυτή προκαλεί.
Ξεκάθαρο μήνυμα
Οι δύο πρόεδροι καταδίκασαν έντονα τις ενέργειες του Ισραήλ αποκαλώντας τες «παραβίαση του Χάρτη του ΟΗΕ και άλλων κανόνων του διεθνούς δικαίου», σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του Κρεμλίνου. Όσο κι αν αυτές οι αναφορές ακούγονται προβληματικές από τη στιγμή που ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται και το Πεκίνο αποφεύγει να τον καταδικάσει, με τη διεθνή προσοχή να έχει στραφεί πλέον στην αναμέτρηση Ισραήλ-Ιράν, η ρωσο-κινεζική σφήνα κερδίζει επικοινωνιακούς πόντους.
Ο πρόεδρος Σι έστειλε ένα ξεκάθαρο μήνυμα στον Αμερικανό ομόλογό του που σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί παρά να βάλει σε σκέψεις την Ουάσιγκτον. Πόσο μάλλον όταν οι προεκλογικές «μετοχές» του Τραμπ έσπασαν ρεκόρ «ζήτησης» με τις υποσχέσεις του ότι θα είναι ο «ειρηνοποιός» που θέλει-πρώτα- η Αμερική και ο κόσμος.
Στο τηλεφώνημα του με τον Πούτιν, ο Σι είπε πως οι μεγάλες δυνάμεις που ασκούν ιδιαίτερη επιρροή στα εμπλεκόμενα μέρη της σύγκρουσης θα πρέπει να εργαστούν για να «αποκλιμακώσουν την κατάσταση, όχι για το αντίθετο». Το Πεκίνο θεωρεί γενικά την Ουάσιγκτον πηγή αστάθειας και εντάσεων στη Μέση Ανατολή. Κινέζοι ακαδημαϊκοί αναφέρονται τώρα στον πόλεμο που εξαπέλυσε το Ισραήλ κατά του Ιράν ως περιπτωσιολογικό παράδειγμα για να υπογραμμίσουν και να αναδείξουν την ορθότητα των κινεζικών απόψεων.
Ο Λιου Τζονγκμίν, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Διεθνών Σπουδών της Σαγκάης τον οποίο επικαλείται το CNN, απέδωσε την τελευταία κλιμάκωση στην αβεβαιότητα που δημιούργησε η δεύτερη προεδρία Τραμπ και, όπως χαρακτηριστικά υπογράμμισε, στον «χαοτικό, οπορτουνιστικό και συναλλακτικό χαρακτήρα» της πολιτικής του στο μεσανατολικό χώρο.
«Ο Τραμπ έχει υπονομεύσει σοβαρά την ισχύ και την αξιοπιστία της πολιτικής των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, έχει διαβρώσει τον ηγετικό ρόλο και την εικόνα της Αμερικής μεταξύ των συμμάχων της, ενώ παράλληλα έχει αποδυναμώσει την ικανότητά της να απειλεί και να αποτρέπει τους περιφερειακούς αντιπάλους της», έγραψε ο Λιού σε σχόλιά του σε κινεζικά μέσα ενημέρωσης.
Διπλωματική σφήνα
Το Πεκίνο- και από θέση αρχής- δεν θέλει να δει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο εναντίον του Ιράν που θα μπορούσε να ανατρέψει το καθεστώς του. Υπό την ηγεσία της αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, το Ιράν έχει αναδειχθεί σε περιφερειακή δύναμη στη Μέση Ανατολή και, εξ αντικειμένου, σ’ ένα ζωτικό αντίβαρο στην κυριαρχία των ΗΠΑ ακριβώς τη στιγμή που η Κίνα εργάζεται για να επεκτείνει το δικό της διπλωματικό και οικονομικό αποτύπωμα στη περιοχή.
Το 2023, το Πεκίνο ανέλαβε να μεσολαβήσει στην προσέγγιση της Τεχεράνης με το Ριάντ επιβεβαιώνοντας την φιλοδοξία του να αναδειχθεί ως ο νέος ισχυρός παράγοντας στη περιοχή.
Η Κίνα στηρίζει το Ιράν μέσω των συνεχών εισαγωγών πετρελαίου αλλά και της έδρας της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τα τελευταία χρόνια, οι δύο χώρες έχουν εμβαθύνει τους στρατηγικούς δεσμούς τους, συμπεριλαμβανομένης της διεξαγωγής κοινών ναυτικών ασκήσεων σε συνεργασία με τη Ρωσία. Το Πεκίνο καλωσόρισε την Τεχεράνη στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης και στους BRICS - τους νέους πόλους γεωπολιτικών συσπειρώσεων επικεφαλής των οποίων είναι η Κίνα και η Ρωσία οι οποίοι αλλάζουν την παγκόσμια τάξη και αμφισβητούν τον αμερικανικό ηγεμονισμό.
Αλλά αυτό που περισσότερο απ’ όλα θα έπρεπε να ανησυχεί την Ουάσιγκτον στη τρέχουσα συγκυρία είναι η πιθανότητα να δει τη Κίνα να γίνεται εκείνη ο «ειρηνοποιός» που δεν μπορεί-ή δεν θέλει- να γίνει ο Τραμπ.
Συμβολική νίκη
Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Ουάνγκ Γι είχε ένα ιδιαίτερα φορτωμένο πρόγραμμα αυτή την εβδομάδα μιλώντας τηλεφωνικά με τους ομολόγους του στο Ιράν, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και το Ομάν καθώς η Κίνα εντατικοποιεί τον διπλωματικό ρόλο της στη Μ. Ανατολή.
Το 2023, η εξομάλυνση των ψυχροπολεμικών σχέσεων των δύο «όμορων» ανταγωνιστών του Κόλπου, Ιράν και Σαουδικής Αραβίας, υπό την επιτυχημένη μεσολάβηση της Κίνας άφησε άφωνη την Ουάσιγκτον και αποτέλεσε την πρώτη σαφή απόδειξη ανάδυσης της κινεζικής διπλωματίας σε παράγοντα παγκόσμιας κλάσης.
Ωστόσο, παραμένει ασαφές ακόμη τι είναι πρόθυμο, και πολύ περισσότερο τι είναι ικανό, να κάνει το Πεκίνο για να σβήσει τη νέα φωτιά που άναψε στη Μέση Ανατολή και κινδυνεύει γίνει ανεξέλεγκτη. Στα αρχικά στάδια του πολέμου στη Γάζα, η Κίνα ανέλαβε επίσης μια παρόμοια πρωτοβουλία στέλνοντας ειδικό απεσταλμένο στη περιοχή αλλά οι προσπάθειες της τελικά απέδωσαν ελάχιστα από άποψη απτών αποτελεσμάτων.
Η διαμεσολάβηση στο χαοτικό σκηνικό της Μέσης Ανατολής είναι εξ’ αντικειμένου δύσκολη υπόθεση, ειδικά για μια χώρα που, αν και μεγάλη δύναμη, διαθέτει για την ώρα μικρή εμπειρία και εξειδίκευση στην επίλυση παρατεταμένων και πολύπλοκων συγκρούσεων, πόσο μάλλον όταν αυτές διαδραματίζονται σε μια περιοχή όπου δεν έχει άμεσα γεωπολιτικά συμφέροντα και πολύ περισσότερο, στρατιωτική παρουσία.
Ωστόσο, όπως σχολιάζει το αμερικανικό δίκτυο, σε μια εποχή που η παγκόσμια ηγεμονία της Αμερικής βρίσκεται υπό αυξανόμενη αμφισβήτηση ιδιαίτερα στα μάτια του Παγκόσμιου Νότου, το να παρουσιαστεί η Κίνα ως η φωνή της αυτοσυγκράτησης και της λογικής στη σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν μπορεί ήδη να θεωρηθεί ως μια συμβολική νίκη για το Πεκίνο.
