Στο επίπεδο των διαπιστώσεων ο υπουργός Εξωτερικών έχει απόλυτο δίκιο. Κατά την άφιξή του την περασμένη Πέμπτη στην άτυπη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ στην Αττάλεια, ο Γιώργος Γεραπετρίτης δήλωσε ότι «εν μέσω πολλαπλών κρίσεων, εν μέσω πολέμων, οι οποίοι διαρκούν και πλήττουν τη διεθνή συνοχή, εν μέσω ασύμμετρων κρίσεων, εν μέσω κλιματικής κρίσης και εν μέσω υβριδικών απειλών είναι χρόνος να αναθεωρήσουμε τη βάση πάνω στην οποία έχει δημιουργηθεί η διεθνής αρχιτεκτονική ασφαλείας».
Πράγματι, στην άμεση γειτονιά μας μαίνονται δύο πόλεμοι, Πρόεδρος στις ΗΠΑ είναι πάλι ο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ η «διεθνής των αυταρχικών ηγετών», από τον Πούτιν και τον Νετανιάχου μέχρι τον Ερντογάν, οι οποίοι ερμηνεύουν κατά το δοκούν το Διεθνές Δίκαιο, εμφανίζεται ενισχυμένη. Επιπλέον, ούτε καν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι πια αποφασισμένη να αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση την ώρα που η «διεθνής των πλουτοκρατών της τεχνολογίας» υποτίθεται πως ασχολείται με τη διαχείριση μιας σειράς υβριδικών απειλών. Με δυο λόγια, «κλάφ’ τα, Χαράλαμπε»…
Σωστή είναι και η προτροπή Γεραπετρίτη ότι πρέπει να αναθεωρηθεί η διεθνής αρχιτεκτονική ασφαλείας. Αλλά ο υπουργός δεν διευκρινίζει ούτε σε ποια κατεύθυνση ούτε με ποια μέσα. Εκτός κι αν η άποψη της ελληνικής κυβέρνησης ταυτίζεται πλήρως με τη γραμμή του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε ότι τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας πρέπει να εξοπλιστούν σαν αστακοί απέναντι στον κοινό (;) εχθρό αυξάνοντας τον ετήσιο «αμυντικό» προϋπολογισμό τους στο 5% του ΑΕΠ μέχρι το 2032. Ο Ρούτε χρησιμοποιεί μάλιστα την αγαπημένη δημιουργική λογιστική των Ευρωπαίων λέγοντας ότι οι εξοπλισμοί πρέπει να φτάσουν… μόνο το 3,5% του ΑΕΠ και το υπόλοιπο 1,5% να πάει σε υποδομές τις οποίες μπορεί να χρησιμοποιήσει και ο στρατός - δρόμοι, γέφυρες, τηλεπικοινωνίες κ.λπ.
Η γερμανική έκπληξη
Μόλις λίγους μήνες νωρίτερα η πρόταση του Ρούτε θα ήταν αδιανόητη - και οι αντιδράσεις των κρατών-μελών προδιαγεγραμμένες. Ωστόσο τώρα, με την εξαίρεση των Ισπανών, των Πορτογάλων και των Ιρλανδών, οι οποίοι δεν βλέπουν τον λόγο να ξοδέψουν τόσα από τα χρήματα των φορολογουμένων τους για να αντιμετωπίσουν τον όποιο ρωσικό κίνδυνο -αλλά δεν το διατυμπανίζουν κιόλας-, τα περισσότερα κράτη-μέλη φαίνεται να συμφωνούν. Ακόμη και η Γερμανία, η οποία με τα χίλια ζόρια πλησίασε στο 2% του ΑΕΠ της τον αμυντικό της προϋπολογισμό τα τελευταία χρόνια. Υπενθυμίζεται ότι ο προηγούμενος καγκελάριος Όλαφ Σολτς και η προκάτοχός του Άνγκελα Μέρκελ ήξεραν και ήθελαν να βάζουν πάγο σε φαραωνικά σχέδια για εξοπλισμούς. Όμως ο νυν καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, μέγας θαυμαστής της νομοθέτησης της εβδομάδας των έξι ημερών του Κυριάκου Μητσοτάκη, υπόσχεται να φτιάξει τον «ισχυρότερο στρατό στην Ευρώπη». Μια υπόσχεση που ακούγεται σαν απειλή στ’ αυτιά πολλών ανθρώπων που ξέρουν ευρωπαϊκή Ιστορία.
Την έκπληξη της συνόδου στην Αττάλεια λοιπόν την έκανε ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, ο Γιο Βάντεφαλ, ανακοινώνοντας ότι η Γερμανία συμφωνεί με το 5% του Ρούτε και θα το υλοποιήσει. Στις φωτογραφίες στο πλάι του, ο χαμογελαστός Γεραπετρίτης φαινόταν χαρούμενος για τη γερμανική έκπληξη. Εικάζεται πάντως πως ο Γεραπετρίτης δεν χαμογελούσε όταν ο Ρούτε δήλωνε ότι ενθαρρύνει τη μη επιβολή περιορισμών στις πωλήσεις όπλων από τον έναν σύμμαχο στον άλλον εντός του ΝΑΤΟ. Ο γενικός γραμματέας επιμένει ότι «δεν θα πρέπει να υπάρχουν περιορισμοί εντός της Συμμαχίας», άρα ζητά να πουληθούν Eurofighter στην Τουρκία παρά τις ελληνικές αντιρρήσεις.
Ο πανταχού παρών Ερντογάν
Η αλήθεια είναι ότι κατά τη σύνοδό τους στην Αττάλεια οι υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ είχαν τον νου τους στην Άγκυρα και στην Κωνσταντινούπολη, εκεί που χτυπούσε η καρδιά των όποιων διπλωματικών προσπαθειών για το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. Στην τουρκική πρωτεύουσα, ο Ερντογάν μιλούσε με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ενώ στην Πόλη είχε φτάσει μια μάλλον χαμηλόβαθμη ρωσική αποστολή - και όλοι περίμεναν να δουν μήπως γίνει το θαύμα. Το θαύμα δεν έγινε, πλην όμως, ο -κατά Ρούτε «απίστευτος ηγέτης»- Ερντογάν απέδειξε ότι ξέρει να κάνει τον διαμεσολαβητή και ότι είναι εξαιρετικά χρήσιμος για το ΝΑΤΟ - όσο κι αν είναι απρόβλεπτος και «μη δεδομένος» για τη Δύση. Επαίνους άκουσε ο Τούρκος Πρόεδρος και από τον Τραμπ, που έκανε τις προηγούμενες μέρες περιοδεία στον πλούσιο αραβικό κόσμο, ενώ και οι ηγεσίες των χωρών που είχαν ενδοιασμούς να συνεργαστούν μαζί του -π.χ., εξαιτίας της επιμονής του να κλείνει στη φυλακή τους πολιτικούς του αντιπάλους- φαίνεται τώρα να υποκλίνονται στη διπλωματία του Ερντογάν.
Επιλεκτικές παρουσίες
Την ίδια ώρα, οι επιδόσεις της ελληνικής διπλωματίας είναι μάλλον περιορισμένες. Και η παρουσία του Έλληνα πρωθυπουργού στο διεθνές στερέωμα, εξαιρετικά επιλεκτική. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε καιρό να πάει στο Βερολίνο για να βραβευτεί από το Οικονομικό Συμβούλιο της γερμανικής Χριστιανοδημοκρατίας, αλλά όχι και για να πάει την περασμένη Παρασκευή στα Τίρανα για την 6η σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας. Σ’ αυτό το πανευρωπαϊκό ραντεβού πήγε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τασούλας, ο οποίος δεν φημίζεται για τη μακρά εμπειρία του στις διεθνείς σχέσεις. Ο Μητσοτάκης, αντιθέτως, αναχώρησε από την περασμένη Πέμπτη για τη Νέα Υόρκη, όπου την Τρίτη προήδρευε στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς η Ελλάδα είναι αυτόν τον Μάιο η προεδρεύουσα χώρα. Προφανώς δεν ήταν προτεραιότητά του να συνομιλήσει στα Τίρανα με το σύνολο της ευρωπαϊκής ηγεσίας, κοινοτικής και μη, για τις εξελίξεις στο Ουκρανικό, για τα θέματα της ευρωπαϊκής άμυνας, για τα θέματα της σταθερότητας και της ασφάλειας σε όλη την Ευρώπη - για όλα αυτά τα «κρίσιμα», όπως δήλωσε ο Τασούλας. Ενδέχεται να μην του άρεσε που οικοδεσπότης ήταν ο Έντι Ράμα, ο οποίος μόλις κέρδισε μια τέταρτη θητεία στην πρωθυπουργία της Αλβανίας. Με τέτοιες ηχηρές απουσίες όμως συρρικνώνεται ακόμη περισσότερο η επιρροή της Ελλάδας στην άμεση γειτονιά της.
