Μια εγωιστική και αχόρταγη δίψα για εξουσία και υλική ευημερία οδηγεί σε κακή χρήση των υφιστάμενων φυσικών πόρων και στον αποκλεισμό των αδύναμων και των μη προνομιούχων». Ο Πάπας Φραγκίσκος ξεχώριζε, συνδυάζοντας τους αγώνες για κλιματική και κοινωνική δικαιοσύνη. Ορόσημο υπήρξε η Laudato Si’, η πρώτη οικολογική εγκύκλιος 183 σελίδων, το 2015, δύο χρόνια μετά την εκλογή του και λίγους μόλις μήνες πριν από τη Διεθνή Διάσκεψη που κατέληξε στην εμβληματική Συμφωνία του Παρισιού για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ένα κείμενο-σημείο αναφοράς με στόχο την κλιματική και οικολογική δικαιοσύνη, που καλεί τους επισκόπους της Καθολικής Εκκλησίας να νοιαστούν για «το κοινό μας σπίτι, τη Γη, που αρχίζει να μοιάζει όλο και περισσότερο με ένα βουνό βρομιάς». Σχολιάζοντας τότε την εγκύκλιο, ο Στέφαν Μπεμ, καθηγητής Βιώσιμης Ανάπτυξης στο βρετανικό Πανεπιστήμιο του Έξετερ, παρατηρούσε ότι ο ριζοσπαστικός χαρακτήρας της εγκυκλίου «δεν αφορούσε μόνο την επείγουσα έκκληση για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και ότι αντιπαρατίθεται ανοιχτά και θαρρετά στις κυρίαρχες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές πολιτικές».
Η Λόρα Μοροζίνι, διευθύντρια σε επίπεδο Ευρώπης του Κινήματος Laudato Si’, μιλώντας στον γαλλικό οικολογικό ιστότοπο Reporterre, εξήγησε τη σημασία της εγκυκλίου Laudato Si’, θυμίζοντας ότι και στο παρελθόν υπήρξαν Πάπες που αναφέρθηκαν στο περιβάλλον. Τον Νοέμβριο του 1970 ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄, μιλώντας στην Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, αναφέρθηκε εμφατικά στην οικολογική καταστροφή, ενώ κατά καιρούς είχαν οργανωθεί επισκοπικές διασκέψεις σε πολλές χώρες. Άλλωστε η εγκύκλιος Laudato Si’ παραπέμπει σε πολλές από αυτές. Η διαφορά «βρίσκεται στο ότι αυτά τα γνώριζαν μόνο κάποιοι μυημένοι», παρατηρεί, προσθέτοντας ότι «το 99% των πιστών τα αγνοούσε, όπως και ο κλήρος. […] Πριν από το 2015 ήταν εξαιρετικά σπάνιο να ακούσει κανείς ένα κήρυγμα ή μια προσευχή που να συνδέεται με την οικολογία». Παράλληλα η εγκύκλιος του 2015 δημιούργησε, για πρώτη φορά στην ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας, ένα εργαλείο για την υλοποίηση του περιεχομένου της. Εκατομμύρια άνθρωποι σε 140 χώρες ενεργοποιούνται μέσα από την πλατφόρμα Laudato Si’ που απευθύνεται με πρωτοβουλίες σε 17 κατηγορίες φορέων, από νοσοκομεία έως σχολεία και πανεπιστήμια, αλλά και ενορίες και επισκοπές.
Ο Πάπας Φραγκίσκος δεν έπαψε ποτέ να παρεμβαίνει από το βήμα του ΟΗΕ, και όχι μόνο, δημοσιοποιώντας σειρά εκκλήσεων για την κλιματική κρίση και ευαισθητοποιώντας κοινά που δεν μπορούσε να προσεγγίσει ο Αλ Γκορ ή η Γκρέτα Τούνμπεργκ. Συνομιλούσε δε με κοινότητες όπως αυτές του Αμαζονίου. Οι συζητήσεις μαζί τους κατέληξαν τον Φεβρουάριο του 2020 στη, λιγότερο γνωστή αλλά εξίσου σημαντική, μετασυνοδική αποστολική προτροπή «Querida Amazonia» («Αγαπημένη Αμαζονία»), που βοήθησε στην προώθηση των απόψεων των ιθαγενών. Πριν δε από τη Διεθνή Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα στη Γλασκόβη, το 2021, ο Φραγκίσκος καλούσε μαζί με 40 θρησκευτικούς ηγέτες να συνεχιστεί ο αγώνας κατά της υπερθέρμανσης. Και τον Οκτώβριο του 2023, πριν από τη Διάσκεψη στο Ντουμπάι, έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου κατά του κλιματοσκεπτικισμού, με την αποστολική προτροπή «Laudate Deum» («Αινείτε τον Θεό»), καλώντας την ανθρωπότητα να αλλάξει ρότα.
Και τώρα; Η Μοροζίνι δηλώνει αισιόδοξη. «Σαν υπερωκεάνιο η Εκκλησία άλλαξε πορεία κατά μερικές μοίρες, λαμβάνοντας υπόψη τα οικολογικά προβλήματα. Και θα συνεχίσει. Ο νέος Πάπας θα έχει το δικό του ύφος. Αλλά ένας Πάπας δεν διαλύει ό,τι έκανε ο προκάτοχός του. Το Βατικανό είναι πλέον τμήμα των κλιματικών διαπραγματεύσεων. Δεν θα αποσυρθεί όποιος κι αν είναι ο νέος Πάπας». Ίδωμεν.
