Δεν άργησε να δείξει τις προθέσεις του ο επανεκλεγείς Τραμπ. Με την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο όλες οι εισαγωγές από Μεξικό και Καναδά θα επιβαρυνθούν με δασμούς 25%, ενώ σ’ εκείνες από την Κίνα θα επιβληθεί επιπλέον αύξηση 10%. Ψύχραιμοι παρατηρητές λένε ότι έπρεπε να το κάνει αυτό. Ήταν η «ανταμοιβή» του φανατικού κοινού του, που μόνο βαθιά περιφρόνηση τρέφει για το πολιτικοοικονομικό σύστημα του πλανήτη. Θεωρούν ότι αυτό ευθύνεται για την οικονομική περιθωριοποίησή εκατομμυρίων Αμερικανών, καθώς υπηρετεί τα συμφέροντα των παγκόσμιων ελίτ.
Αλλά πόσο αποφασισμένος πραγματικά είναι ο Ρεπουμπλικάνος μεγιστάνας για σαρωτικές αυξήσεις δασμών οι οποίες θα μπορούσαν να εκτοξεύσουν τις τιμές στην απαρχή της δεύτερης θητείας του, την οποία κέρδισε εν μέρει χάρη στη φανερή αποτυχία -ή απροθυμία;- της κυβέρνησης Μπάιντεν να τιθασεύσει τον πληθωρισμό; Ή μήπως, κατά μια άλλη εκδοχή που αναλύει το CNN, ο επανεκλεγείς Πρόεδρος επιμένει στη γνωστή «ανάλυσή» του, ότι εν κατακλείδι η πολιτική και γενικά όλο το ανθρώπινο δούναι και λαβείν είναι ένα εμπορικό ντιλ; Κι έτσι επιδίδεται σ’ ένα σκληρό παζάρι-μπλόφα για να πετύχει συμφωνίες που μπορεί να είναι μέτριες, αλλά να φαντάζουν σπουδαίες στο κοινό του; Υπάρχει ακόμη ένα ενδεχόμενο: Ο Τραμπ αισθάνεται «απελευθερωμένος» από την ξεκάθαρη νίκη του στις εκλογές και είναι αποφασισμένος να οδηγήσει το πρότζεκτ «Πρώτα η Αμερική» εκτός των ορίων που συχνά όρθωναν ατύπως οι άνθρωποι του κατεστημένου της Ουάσιγκτον στη διάρκεια της πρώτης θητείας του...
Επιθετική τακτική
Αν τη δεύτερη φορά ο Τραμπ συνεχίσει πιο επιθετικά στην επιβολή της προστατευτικής ατζέντας του, οι αναλυτές πιστεύουν ότι θα καταφέρει θανατηφόρο πλήγμα στον ήδη αποδυναμωμένο Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Τον έχει κατηγορήσει άλλωστε ότι «ελέγχεται» από την Κίνα. Με το σύστημα επίλυσης διαφορών σε αταξία και με λιγότερους ελέγχους στις μονομερείς ενέργειες των μελών του ο οργανισμός θα περιέλθει εκ των πραγμάτων σε αχρηστία και όλο το σύστημα του παγκόσμιου εμπορίου θα μπορούσε να τιναχτεί στον αέρα.
Σύμφωνα με τον Τζος Λίπσκι, πρώην σύμβουλο του ΔΝΤ και σήμερα ανώτερο διευθυντή του Γεωοικονομικού Κέντρου του Ατλαντικού Συμβουλίου, μιας σημαντικής αμερικανικής δεξαμενής σκέψης, ο Τραμπ είναι όντως αποφασισμένος να στήσει ένα δασμολογικό τείχος προστατευτισμού γύρω από την Αμερική. Πιστεύει ότι οι δασμοί είναι ένα από τα πιο ισχυρά, διαθέσιμα, οικονομικά εργαλεία και πως η «χρήση» τους δεν θα έχει επιπτώσεις στους Αμερικανούς καταναλωτές. Όπως ακριβώς έχει διακηρύξει ο ίδιος στη διάρκεια της εκστρατείας του, «οι δασμοί είναι ό,τι καλύτερο έχει εφευρεθεί ποτέ»... Η πίστη στους δασμούς και στην «αποτελεσματικότητά» τους αντιπροσωπεύει την πλέον συνεπή πολιτική στάση του Τραμπ γενικότερα πάνω σε οποιοδήποτε θέμα. Είναι βαθιά ριζωμένη στις πεποιθήσεις του και χρονολογείται από τη δεκαετία του 1980, όταν μαινόταν ο οικονομικός ανταγωνισμός μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ιαπωνίας. Ένα από τα πεδία σύγκρουσης εκείνης της εποχής δεν ήταν άλλο από αυτό που είναι σήμερα με την Κίνα: η αγορά αυτοκινήτου. Πολλοί αποδίδουν τον μαρασμό τής μέχρι τότε πανίσχυρης αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας που άρχισε τη δεκαετία του 1980 στον σταδιακό κατακλυσμό της αμερικανικής αγοράς από ιαπωνικά αυτοκίνητα.
Κατά τον Λίπσκι, η εστίαση του Τραμπ στους δασμούς δεν είναι απλώς μια διαπραγματευτική τακτική όπως ελπίζουν ορισμένοι στη Wall Street. Ο νέος Πρόεδρος είναι αποφασισμένος να πλαισιώσει την κυβέρνησή του με πρόσωπα που μοιράζονται τις ίδιες πεποιθήσεις. Ένας από αυτούς είναι και ο Τζέιμσον Γκριρ, ο οποίος επελέγη ως επίτροπος Εξωτερικού Εμπορίου, ένα πόστο που αναμένεται να είναι ένα από τα πιο σημαντικά της νέας κυβέρνησης. Ο Γκριρ, πρώην δικηγόρος της Πολεμικής Αεροπορίας, είναι «προστατευόμενος» του Ρόμπερτ Λάιτχιζερ, ο οποίος χρημάτισε επίτροπος Εξωτερικού Εμπορίου κατά την πρώτη θητεία Τραμπ και αναμένεται να επηρεάσει την εμπορική πολιτική του Λευκού Οίκου και στη δεύτερη θητεία του. Είναι ένας από τους «ιδεολόγους» του ρεπουμπλικανικού στρατοπέδου που ταυτίζεται με τον Τραμπ, που βλέπει τον κόσμο όχι υπό το πρίσμα του διαχωρισμού συμμάχων-αντιπάλων των ΗΠΑ αλλά ως ένα «τεφτέρι» με όσους έχουν εμπορικά πλεονάσματα και εμπορικά ελλείμματα με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Υπό διαφορετικές συνθήκες
Ο Τραμπ έχει πάρει φόρα και οι συνθήκες στην παγκόσμια οικονομία φαινομενικά δείχνουν να ευνοούν τα σχέδιά του. Οι ανταγωνιστές της Αμερικής ήδη χωλαίνουν. Η αύξηση του ΑΕΠ της Γερμανίας ήταν 2,7% το 2017, όταν έγινε για πρώτη φορά Πρόεδρος ο μεγιστάνας. Σήμερα η χώρα βρίσκεται στο χείλος της ύφεσης και βυθίζεται σε κυβερνητική κρίση. Στην Κίνα ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν τότε 7%. Σήμερα βαίνει μειούμενος και θα κυμανθεί στο 5% φέτος. Είναι πιθανό να κινηθεί ακόμη χαμηλότερα τα επόμενα χρόνια. Θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος, όπως έγραψε πρόσφατα η Wall Street Journal, ότι αυτή η συγκυρία δίνει στον Τραμπ δυνατότητα μεγαλύτερης μόχλευσης τόσο έναντι των συμμάχων όσο και έναντι των ανταγωνιστών της Αμερικής.
Ομως τα πράγματα δεν θα είναι τόσο απλά. Ο Λίπσκι εξηγεί το γιατί: Τόσο οι σύμμαχοι όσο και οι ανταγωνιστές είχαν χρόνο στη διάθεσή τους να προσαρμοστούν στις μεθόδους του Τραμπ. Τον έχουν μελετήσει κι έχουν «αποστηθίσει» τον τρόπο που λειτουργεί διαπραγματευτικά, ποιες από τις απειλές του είναι ικανός να υλοποιήσει και ποιες όχι, και ποιους «μοχλούς» θα πρέπει να τραβήξουν για να αποτρέψουν τα χειρότερα. Η Ευρώπη και η νεόκοπη οικονομική υπερδύναμη, η Ινδία, έχουν ήδη καταστρώσει σχέδια για το πώς θα κάνουν «παιχνίδι» με τις πρακτικές του μεγιστάνα.
Αλλά ο δεύτερος και πιο σημαντικός παράγοντας που μπορεί να φρενάρει τα «πολεμικά» σχέδιά του είναι ο πληθωρισμός. Όταν βρέθηκε για πρώτη φορά στην εξουσία, το κύριο ερώτημα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ήταν πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να επιτύχουν σταθερό πληθωρισμό 2% ύστερα από χρόνια «νηνεμίας» ως αποτέλεσμα του κραχ του 2007-08. Σήμερα ο καλπάζων πληθωρισμός βρίσκεται στο επίκεντρο της αμερικανικής και παγκόσμιας πολιτικής και στην πραγματικότητα ήταν ένας από τους λόγους που βοήθησαν τον Τραμπ να επανεκλεγεί. Όσο και αν ο μεγιστάνας πιστεύει στους δασμούς, είναι επίσης πολύ ευαίσθητος στα σήματα της αγοράς και στα συνεπακόλουθα «σήματα» που θα στείλει το κοινό του. Συμπερασματικά, οι νέοι, υπό σχεδίαση, εμπορικοί πόλεμοι της Αμερικής θα ακολουθήσουν τη φόρμουλα όλων των κινηματογραφικών συνεχειών: περισσότερη δράση, περισσότερες σκηνές που κόβουν την ανάσα και μεγαλύτερο σασπένς, αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι καθόλου εγγυημένα...
Δημοσιεύτηκε στο απεργιακό φύλλο της ΑΥΓΗΣ 1/12
