Για πρώτη φορά καταγράφηκαν βαθιές αλλαγές που εκτείνονται σε όλο τον ανθρώπινο εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μετά από ακριβείς σαρώσεις σε μια έγκυο γυναίκα, αναφέρει δημοσίευμα του Guardian.
Προηγούμενες μελέτες είχαν ερευνήσει συγκεκριμένες φάσεις αυτών των αλλαγών του εγκεφάλου, ωστόσο τα ευρήματα αυτής της μελέτης, παρατηρούν οι ερευνητές, μπορεί να αποτελούν έναν από τους πρώτους ολοκληρωμένους χάρτες των νευροανατομικών αλλαγών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη.
Επιστήμονες πραγματοποίησαν 26 σαρώσεις εγκεφάλου σε μια υγιή 38χρονη γυναίκα που συνέλαβε μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF), ενώ παράλληλα ελήφθησαν δείγματα αίματος για να παρακολουθηθούν οι δραματικές αυξήσεις των ορμονών κατά την εγκυμοσύνη. Τα δεδομένα αποκάλυψαν πώς άλλαζε ο εγκέφαλος, εβδομάδα με εβδομάδα.
Η πιο εμφανής αλλαγή ήταν η σταδιακή μείωση της φαιάς ουσίας, της ζαρωμένης εξωτερικής επιφάνειας του εγκεφάλου, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μια προσωρινή κορύφωση της νευρωνικής συνδεσιμότητας στο τέλος του δεύτερου τριμήνου.
«Ο εγκέφαλος της μητέρας υποβάλλεται σε αυτή τη χορογραφημένη αλλαγή κατά τη διάρκεια της κύησης και επιτέλους μπορούμε να παρατηρήσουμε τη διαδικασία σε πραγματικό χρόνο», δήλωσε η καθηγήτρια Emily Jacobs, ερευνήτρια της μελέτης από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Σάντα Μπάρμπαρα.
Σύμφωνα με την μελέτη στο Nature Neuroscience, η κύρια συγγραφέας Laura Pritschet και οι συνάδελφοί της περιγράφουν πώς οι αυξανόμενες ορμόνες, όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, προκαλούν σημαντικές φυσιολογικές αλλαγές κατά την εγκυμοσύνη, επηρεάζοντας το πλάσμα του αίματος, τον μεταβολισμό, την κατανάλωση οξυγόνου και το ανοσοποιητικό. Οι ίδιες ορμόνες αναδιαμορφώνουν τον εγκέφαλο.
Για να κατανοήσουν περισσότερα, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μαγνητική τομογραφία ακριβείας για να σαρώσουν τον εγκέφαλο της Δρ Elizabeth Chrastil, μιας συναδέλφου στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Ίρβιν, πριν από τη σύλληψη, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και για δύο χρόνια μετά τη γέννηση του γιου της, τον Μάιο του 2020.
«Ήταν μια αρκετά έντονη διαδικασία», δήλωσε η Chrastil, αλλά πρόσθεσε ότι δεν αισθανόταν ιδιαίτερα διαφορετικά κατά την εγκυμοσύνη. «Μερικοί μιλούν για το “μυαλό της μαμάς” και τέτοια πράγματα, αλλά δεν το βίωσα πραγματικά».
Οι σαρώσεις αποκάλυψαν ευρείες μειώσεις στον όγκο και το πάχος της φαιάς ουσίας, ιδιαίτερα σε περιοχές που σχετίζονται με την κοινωνική νόηση. Η μικροδομή της λευκής ουσίας, ένα μέτρο της «καλωδίωσης» του εγκεφάλου, αυξήθηκε μέχρι μια κορύφωση στο τέλος του δεύτερου τριμήνου πριν επανέλθει. Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και οι εγκεφαλικές κοιλότητες, γνωστές ως κοιλίες, επεκτάθηκαν επίσης. Οι αλλαγές συνδέθηκαν με τα αυξανόμενα επίπεδα των ορμονών.
«Μερικές φορές οι άνθρωποι αντιδρούν όταν ακούνε ότι ο όγκος της φαιάς ουσίας μειώνεται κατά την εγκυμοσύνη», δήλωσε η Jacobs. «Αυτή η αλλαγή πιθανότατα αντικατοπτρίζει την "λεπτομέρεια" των νευρωνικών κυκλωμάτων, παρόμοια με την αραίωση του φλοιού που συμβαίνει κατά την εφηβεία».
Η μελέτη δεν εξηγεί συμπεριφορές ή συναισθήματα που προκύπτουν κατά την εγκυμοσύνη, και πολλοί παράγοντες πέρα από τις ορμόνες, όπως το άγχος και η έλλειψη ύπνου, παίζουν ρόλο. Ωστόσο, ορισμένες αλλαγές στον εγκέφαλο εξακολουθούσαν να είναι παρούσες δύο χρόνια μετά τον τοκετό, υποδηλώνοντας κυτταρικές αλλαγές στο όργανο. «Αυτό η μελέτη εγείρει περισσότερα ερωτήματα από όσα απαντά», δήλωσε η Chrastil. «Απλώς αρχίζουμε να ξύνουμε την επιφάνεια».
Η εργασία αυτή σηματοδοτεί την έναρξη του Maternal Brain Project, μιας διεθνούς προσπάθειας για τη συλλογή παρόμοιων σαρώσεων από περισσότερες εγκύους. Η Jacobs δήλωσε: «Υπάρχουν τόσα πολλά που δεν καταλαβαίνουμε ακόμη για τη νευροβιολογία της εγκυμοσύνης, και αυτό δεν οφείλεται στο ότι οι γυναίκες είναι υπερβολικά περίπλοκες ή επειδή η εγκυμοσύνη είναι ένας γόρδιος δεσμός, αλλά είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι οι βιοϊατρικές επιστήμες έχουν ιστορικά αγνοήσει την υγεία των γυναικών».
Η Gina Rippon, ομότιμη καθηγήτρια γνωστικής νευροαπεικόνισης στο Πανεπιστήμιο Άστον στο Μπέρμιγχαμ της Αγγλίας, χαρακτήρισε το έργο «πραγματικά ηρωικό», προσθέτοντας: «Τα δεδομένα από αυτή τη μελέτη δείχνουν πόσα έχουμε χάσει μέχρι τώρα».
Η Dr. Ann-Marie de Lange, επικεφαλής της ομάδας FemiLab στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Λωζάνης, χαρακτήρισε την μελέτη «συναρπαστική». «Αυτή η προσέγγιση δεν θα μας βοηθήσει μόνο να χαρτογραφήσουμε τη νευροπλαστικότητα των μητέρων, αλλά και να εντοπίσουμε δείκτες που υποδεικνύουν κίνδυνο για επιλόχεια κατάθλιψη, μια σοβαρή κατάσταση που συχνά παραμένει χωρίς θεραπεία», δήλωσε.
Η μελέτη, που περιγράφηκε ως «πραγματικά ηρωική» από έναν ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα, ανοίγει τον δρόμο για μια πολύ βαθύτερη κατανόηση του εγκεφάλου της μητέρας κατά την εγκυμοσύνη. Σαρώσεις συγκεντρώνονται τώρα από άλλες έγκυες γυναίκες για να μάθουμε περισσότερα σχετικά με τους κινδύνους της επιλόχειας κατάθλιψης, τη σχέση μεταξύ προεκλαμψίας και άνοιας, και γιατί η εγκυμοσύνη μπορεί να μειώσει τις ημικρανίες και τα συμπτώματα της πολλαπλής σκλήρυνσης.
