Το υψηλό βιοτικό επίπεδο και τα υψηλής ποιότητας δημόσια αγαθά, ανάμεσά τους η ασφάλεια, που απολαμβάνουν οι πολίτες των σκανδιναβικών χωρών στο πλαίσιο ενός συστήματος οικονομίας της αγοράς, υψηλής φορολόγησης και αναδιανομής του πλούτου από μια αποτελεσματική θεσμική διακυβέρνηση, αποτελούν εδώ και δεκαετίες πρότυπο και σημείο αναφοράς για όλον τον κόσμο.
Μάλιστα, σε μια εποχή που το διευρυνόμενο χάσμα πλούτου στις κοινωνίες του ώριμου καπιταλισμού της Δύσης και η οικονομική περιθωριοποίηση μεγάλων στρωμάτων εργαζομένων έχουν οδηγήσει σε όξυνση πολιτικές και κοινωνικές αντιπαραθέσεις, οι χώρες της Σκανδιναβίας συνεχίζουν να θεωρούνται από ειδικούς και μη ως πρότυπο ευκαιριών, ισότητας και κοινωνικής προόδου.
Αλλά όλα αυτά δεν παύουν να είναι η μεγάλη εικόνα που βλέπει κάποιος κοιτάζοντας τα πράγματα από μακριά. Το «σκανδιναβικό μοντέλο» έχει επίσης σοβαρά προβλήματα τελευταία και αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις ταυτότητας και συνέχειας, καθώς συντελείται η κοσμοϊστορική μεταφορά πλούτου και «κεφαλαίου» τεχνογνωσίας από την ανεπτυγμένη Δύση στην αναπτυσσόμενη (ασιατική) Ανατολή.
Η Σουηδία, για παράδειγμα, σαρώνεται από τις αρχές του χρόνου από ένα πρωτοφανές κύμα εγκληματικής βίας, που έχει να κάνει με τις νεανικές συμμορίες και το εμπόριο ναρκωτικών. Η κατάσταση στη χώρα δείχνει να έχει ξεφύγει από τον έλεγχο, με τον Σεπτέμβριο να είναι ο πιο φονικός μήνας των τελευταίων ετών, με συνολικά έντεκα δολοφονίες, έναν αριθμό-ρεκόρ. Δύο νέοι άνθρωποι δολοφονήθηκαν το βράδυ της Τετάρτης σε επεισόδιο με πυροβολισμούς στην ευρύτερη περιοχή της Στοκχόλμης, ενώ μια γυναίκα έχασε τη ζωή της το πρωί χθες από έκρηξη βόμβας στην Ουψάλα.
Εμφύλιος
Το κύμα βίας, με ένοπλες συμπλοκές, εκρήξεις και ανατινάξεις σε διάφορες πόλεις, εικάζεται πως συνδέεται με τον εμφύλιο που έχει ξεσπάσει στο εσωτερικό της συμμορίας Foxtrot, η οποία έχει κερδίσει τη φήμη της για την τακτική της να στρατολογεί ανήλικους. Πολλά παιδιά έχουν συνδεθεί με το δίκτυο, ενώ ο αρχηγός της ομάδας, που αποκαλείται «Κουρδική αλεπού», φέρεται να είναι ένας από τους κορυφαίους εμπόρους ναρκωτικών στη Σουηδία. Όλες οι διεθνείς προσπάθειες για τη σύλληψη και την έκδοσή του έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής, ενώ λέγεται ότι κατέφυγε πέρσι στην Τουρκία.
Ο συνεχιζόμενος εμφύλιος, αποτέλεσμα της εσωτερικής διάσπασης της ομάδας, οδήγησε σε μια «εκστρατεία» επιθέσεων κατά των οικογενειών αντίπαλων μελών της συμμορίας. Σε ένα τέτοιο περιστατικό, μια ηλικιωμένη γυναίκα, που θεωρείται πως είναι η μητέρα ενός πρώην μέλους της Foxtrot, δολοφονήθηκε άγρια. Η αστυνομία συνέλαβε ως ύποπτους έναν 15χρονο και έναν 19χρονο. Οι Αρχές εκφράζουν φόβους πως το κύμα βίας δεν έχει φτάσει ακόμη στην κορύφωσή του, καθώς μόνο στην περιοχή της Ουψάλα φέρεται να δρουν 571 μέλη του εγκληματικού δικτύου.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Guardian, στην πρώτη δολοφονία του τελευταίου 48ωρου, ένας 18χρονος έπεσε νεκρός από πυροβολισμούς νωρίς το απόγευμα της Τετάρτης έξω από ένα πολυσύχναστο αθλητικό κέντρο στο προάστιο Μελαρχέζντεν, νοτιοδυτικά της Στοκχόλμης, την ώρα που παιδιά και ενήλικες γυμνάζονταν. Περίπου γύρω στα μεσάνυχτα, άλλος ένας άνδρας γινόταν στόχος δολοφονικής επίθεσης στο Γιόρντμπρο, νότια της σουηδικής πρωτεύουσας.
Το πρωί της Πέμπτης, μια 25χρονη γυναίκα άφηνε την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο από τα τραύματα που υπέστη όταν εξερράγη βόμβα στη Στορβρέτα, μια πανεπιστημιούπολη λίγο έξω από την Ουψάλα, βόρεια της Στοκχόλμης. Η ισχυρή έκρηξη, που προκάλεσε ζημιές σε πέντε σπίτια, αντιμετωπίζεται από την αστυνομία ως δολοφονική επίθεση. Τα σουηδικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η γυναίκα που πέθανε πιθανότατα δεν ήταν ο στόχος.
Τρία άτομα συνελήφθησαν ως ύποπτοι για συνέργεια στη δολοφονία στο Γιόρντμπρο και άλλα δύο για την έκρηξη στην Ουψάλα, η οποία ήταν τόσο βίαιη, που οι προσόψεις δύο σπιτιών κατέρρευσαν.
Ανησυχητικά στοιχεία
Ο Σουηδός υπουργός Δικαιοσύνης Γκούναρ Στρέμερ σε δηλώσεις του στην τηλεόραση είπε ότι οι τελευταίες αυτές δολοφονίες αποτελούν «μια βαθιά τραγική εξέλιξη» και πρόσθεσε ότι κατανοεί τα αισθήματα θυμού, φόβου και θλίψης που έχουν κυριεύσει τους πολίτες.
Η κεντροδεξιά κυβέρνηση της Σουηδίας έχει αυστηροποιήσει τη νομοθεσία για την πάταξη του βίαιου εγκλήματος που σχετίζεται με τη δράση συμμοριών, ενώ ο αρχηγός της αστυνομίας δήλωσε πρόσφατα ότι οι αντιμαχόμενες συμμορίες έχουν προκαλέσει ένα «άνευ προηγουμένου» κύμα βίας στη χώρα. Το 2022 σημειώθηκαν 391 περιστατικά με πυροβολισμούς στη Σουηδία, 62 από τα οποία ήταν θανατηφόρα, ενώ το 2021 45 άνθρωποι δολοφονήθηκαν σε διάφορες ένοπλες επιθέσεις.
Πρόσφατα στοιχεία έδειξαν ότι ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 15 έως 17 ετών που διώκονται για σοβαρά εγκλήματα, όπως φόνος και απόπειρα ανθρωποκτονίας, έχει ανέλθει στο υψηλότερο επίπεδο από το 2019. Τους πρώτους έξι μήνες φέτος, 42 ανήλικοι κατηγορήθηκαν για απόπειρα ανθρωποκτονίας, όταν για το σύνολο του 2022 ο αριθμός αυτός ήταν 38.
