Την ευαλωτότητα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και την αβεβαιότητα σε μια περίοδο που όλες οι μεγάλες κρατικές τράπεζες εγκαταλείπουν τη λογική του «φθηνού χρήματος», ανεβάζοντας τα επιτόκια, ήρθε να υπογραμμίσει η κατάρρευση της Silicon Valley Bank (SVB) και της Signature Bank στις ΗΠΑ. Οι δύο τράπεζες έχουν ελάχιστη έκθεση στην Ευρώπη, με εξαίρεση τη Βρετανία, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τις αγορές να αντιδράσουν εξαιρετικά νευρικά, παρά τις προσπάθειες των εκπροσώπων της πολιτικής να υποβαθμίσουν το μέγεθος του προβλήματος και να εγγυηθούν την ασφάλεια των καταθέσεων για τις δύο συγκεκριμένες τράπεζες. Οι τραπεζικές μετοχές ήταν αυτές που υπέφεραν περισσότερο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι η HSBC Holdings απέκτησε τον βρετανικό βραχίονα της καταρρεύσασας αμερικανικής τράπεζας SVB, της οποίας η δραστηριότητα επικεντρωνόταν στις startups, με αντίτιμο μία βρετανική λίρα. Η εξαγορά-διάσωση θα γίνει, όπως ανακοινώθηκε, με πλήρη προστασία των καταθέσεων και χωρίς να επιβαρύνει τους φορολογούμενους, όπως τουλάχιστον υποστήριξε ο Βρετανός υπουργός Οικονομικών Τζέρεμι Χαντ μέσω Twitter. Σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο και φυσικά και στις ΗΠΑ και στη Βρετανία έχει γίνει κατανοητό ότι οι απανωτές διασώσεις τραπεζών κατά τη διάρκεια των κρίσεων έχουν κοστίσει αμύθητα ποσά και δεν υπάρχει μεγάλη ανοχή για την επανάληψη τέτοιων δράσεων.
Τρομάζουν τα υψηλά επιτόκια
Δεν είναι, πάντως, τόσο ο φόβος για κάποιες αλυσιδωτές αντιδράσεις που έφερε πτώση σε όλα τα «ταμπλό», όπως, για παράδειγμα, είχε συμβεί στην περίπτωση της Lehmann Brothers, αλλά η σκέψη ότι αυτό που συνέβη στις δύο συγκεκριμένες τράπεζες θα μπορούσε να συμβεί και σε άλλες, σε μια περίοδο που τα επιτόκια καλπάζουν και δεν διαφαίνεται καμιά πρόθεση να μπει φρένο σε αυτή τη διαδικασία. Είναι ενδεικτικό πως η Goldman Sachs εκτιμούσε ότι τα επιτόκια στην Αμερική θα μπορούσαν να φτάσουν μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού κοντά στο 5,5%. Ήδη η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ φέρεται ότι αναβάλλει την απόφαση για περαιτέρω αύξησή τους αυτήν την εβδομάδα. Ανάλογες πληροφορίες έρχονται και από τη Φρανκφούρτη, όπου όλα δείχνουν ότι αναβάλλεται η προβλεπόμενη για αυτές τις ημέρες αύξηση των επιτοκίων κατά 0,5%. Δεν λείπουν, άλλωστε, και οι προειδοποιήσεις των οικονομολόγων για τις συνέπειες της πολιτικής αυτής που ακολουθείται και στην Ευρώπη, έστω και με χρονοκαθυστέρηση. Φαίνεται ότι οι αποφάσεις μετατίθενται για τον Μάιο, με τις Κεντρικές Τράπεζες να επιλέγουν να τηρήσουν στάση αναμονής.
Η υπόθεση των δύο τραπεζών έχει φυσικά αποκτήσει και πολιτικό περιεχόμενο. Η παρέμβαση του Τζο Μπάιντεν και η δήλωσή του ότι οι υπεύθυνοι για την πτώχευση θα «λογοδοτήσουν» δεν έπεισαν ούτε τους ειδικούς ούτε τους «παίκτες» του χώρου, δείχνοντας για ακόμα μία φορά ότι ζούμε στην εποχή που συχνά η πολιτική απλώς σηκώνει τα χέρια ψηλά, παρακολουθώντας τα παιχνίδια των αγορών.
Δηλώσεις Μπάιντεν
«Θα συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας για να ενισχυθούν η εποπτεία και η ρύθμιση των μεγαλύτερων τραπεζών ώστε να μην ξαναβρεθούμε σε αυτή τη θέση» τόνισε ο Μπάιντεν, αλλά είναι μάλλον αμφίβολο αν πιστεύει και ο ίδιος τις υποσχέσεις του. Πήρε, πάντως, τα εύσημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την «ταχεία και αποφασιστική στάση της κυβέρνησής του». Εκπρόσωπός της ανακοίνωσε ότι η Κομισιόν παρακολουθεί στενά την κατάσταση, αλλά καθησύχασε, λέγοντας ότι η παρουσία των συγκεκριμένων τραπεζών στην Ευρώπη είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Ανήσυχοι, πάντως, εμφανίστηκαν αρκετοί ευρωβουλευτές, που ζήτησαν το θέμα να συζητηθεί στην ημερήσια διάταξη της Ολομέλειας στο Στρασβούργο, για να ακούσουν επίσης καθησυχαστικές εκτιμήσεις από εκπροσώπους της ΕΚΤ.
Σε κάθε περίπτωση, η εξέλιξη αυτή, ανεξαρτήτως πώς θα κορυφωθεί, δείχνει ότι και η σημασία των startups, που συχνά παρουσιάζονται ως το μαγικό φάρμακο για ασθενείς οικονομίες, είναι μάλλον υπερτιμημένη. Η SVB, που ιδρύθηκε το 1983 στην Καλιφόρνια, είχε αποκτήσει το παρατσούκλι «Τραπεζικός Οίκος της Υψηλής Τεχνολογίας» επειδή ακριβώς χρηματοδοτούσε φιλόδοξα εγχειρήματα από τον χώρο αυτό. Είναι στη 16η θέση μεταξύ των αμερικανικών τραπεζών, αλλά δεν θεωρείται ότι έχει ανάλογη της Lehmann Brothers «συστημική» βαρύτητα.
