Στο νεοκλασικό όπου στεγάζεται το δίκτυο Μέλισσα έκανε κρύο τις προηγούμενες μέρες -αλλά όχι τόσο κρύο όσο στο Αφγανιστάν. Οι γυναίκες που μαζεύτηκαν εκεί το περασμένο Σάββατο για να συζητήσουν με την ευρωβουλευτίνα των Πρασίνων Χάνα Νόιμαν είναι μαθημένες στο κρύο, όπως είναι μαθημένες και στα δύσκολα. Αυτές οι γυναίκες έδιναν επί χρόνια τη μάχη στην πατρίδα τους για περισσότερη δημοκρατία, για περισσότερα δικαιώματα -και στις τελευταίες εκλογές, το 2019, κατάφεραν να πείσουν τους Αφγανούς και τις Αφγανές να τις στείλουν στη Βουλή. Σε μια Βουλή που δεν υπάρχει πια από τότε που οι Ταλιμπάν πήραν ξανά την εξουσία στην Καμπούλ.
Κοινοβούλιο στην εξορία
Οι είκοσι πέντε βουλευτίνες που φιλοξενούνται προσωρινά στην Ελλάδα, μετά την έξοδό τους από το Αφγανιστάν, είναι αποφασισμένες να μην παρατήσουν τον αγώνα. Εξακολουθούν να είναι εκλεγμένες εκπρόσωποι του αφγανικού λαού, κρατάνε στενή την επαφή με την πατρίδα και την επαφή μεταξύ τους, παρ’ όλο που είναι σκορπισμένες σε όλη την Αττική και ξέρουν ότι τους επόμενους μήνες θα αναχωρήσουν για τον Καναδά, τις ΗΠΑ ή τη δυτική Ευρώπη.
Θεωρούν εαυτές μέλη ενός Κοινοβουλίου στην εξορία, προσπαθούν να παρέμβουν όπου και όποτε μπορούν και αρνούνται να τις αντιμετωπίζουν ως υλικό για δημόσιες σχέσεις όλοι αυτοί που εκστομίζουν βαρύγδουπες λέξεις περί δημοκρατίας -και παράλληλα αντιμετωπίζουν περίπου ως νόμιμους συνομιλητές τους στο Αφγανιστάν τους Ταλιμπάν.
Γι’ αυτό και οι γυναίκες έσπευσαν αυτό το κρύο και βροχερό Σάββατο στο κέντρο της Αθήνας να συναντήσουν τη Χάνα Νόιμαν έχοντας στο πίσω μέρος του κεφαλιού τους ότι η Γερμανίδα ευρωβουλευτίνα είναι από το κόμμα της νέας υπουργού Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ και ελπίζοντας ότι η Νόιμαν ήθελε πραγματικά να τις ακούσει.
Τι δέον γενέσθαι με τη βοήθεια;
Σε πρώτη φάση η ελπίδα τους βγήκε αληθινή. Η Νόιμαν άκουγε προσεκτικά τις απόψεις αλλά και τις διηγήσεις των Αφγανών βουλευτίνων, κρατούσε σημειώσεις, έκανε ερωτήσεις -και δεν πουλούσε ούτε μαθήματα ούτε υποσχέσεις. Ήθελε να μάθει τι θέλουν οι νόμιμες εκπρόσωποι του αφγανικού λαού, όπως υπογράμμισε, τι προσδοκούν από τη Γερμανία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, και στον πρακτικό τομέα. Το πιο καυτό ερώτημα που έθεσε στις βουλευτίνες ήταν “να ξεπαγώσουν τα κονδύλια για το Αφγανιστάν ή όχι;”.
Καθώς, οι βουλευτίνες ήταν από διάφορα κόμματα και προφανώς είχαν η καθεμία την άποψή της, το ερώτημα της Νόιμαν πυροδότησε μια πολύ έντονη συζήτηση. Όπως αυτές στη Βουλή που δεν υπάρχει πια. Για κάποιες το κάθε ευρώ που μπαίνει στο Αφγανιστάν μπορεί να πέσει στα χέρια των Ταλιμπάν και να τους ενισχύσει. Για κάποιες άλλες το μείζον αυτή τη στιγμή είναι να βρεθεί ένας τρόπος να μην πεθάνει από την πείνα κόσμος στο Αφγανιστάν, να μην φτάνουν οικογένειες στην ύστατη ανάγκη να πουλάνε ένα παιδί τους για να ταΐσουν τα υπόλοιπα.
Στοχαστικές και με αυτοπεποίθηση
Παραδόξως, όσο πιο νέες κι από όσο πιο μικρή μειονότητα ήταν οι βουλευτίνες τόσο πιο στοχαστικός και ενωτικός ήταν ο λόγος τους. Επιπλέον, παρά το φίλτρο -και τις δυσκολίες- της διερμηνείας από τα ντάρι στα αγγλικά, ήταν εντυπωσιακός ο συγκροτημένος λόγος των γυναικών. Και καλά θα έκαναν να τις ακούσουν προσεκτικά αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις στην Ουάσιγκτον ή στις Βρυξέλλες.
Η Αμίνα Αφζαλί, για παράδειγμα, πρώην υπουργός Εργασίας, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις κινήσεις των γειτόνων του Αφγανιστάν να εκμεταλλευτούν το μπάχαλο και την άγρια οικονομική κρίση στη χώρα. Και κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να ασκήσει πίεση -και οικονομική- στους Ταλιμπάν να αποδεχθούν μια κυβέρνηση με τη συμμετοχή όλων των φυλών.
Η Μαλαλάι Ισακτζάι τόνισε ότι η... εξαγωγή δημοκρατίας δεν βοήθησε τους ανθρώπους στο Αφγανιστάν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα λάθη της διεθνούς κοινότητας θα πρέπει τώρα να τα πληρώσουν οι γυναίκες. “Υπάρχουν τρόποι να ασκήσετε πίεση στους Ταλιμπάν”, είπε. “Μην τους αναγνωρίσετε ως νόμιμη κυβέρνηση, κρατήστε παγωμένο ό,τι θα μπορούσαν να εκποιήσουν”.
Ωστόσο, στο κρίσιμο ερώτημα για την ανθρωπιστική βοήθεια, όλες οι γυναίκες θεωρούν ότι πρέπει να φτάσει στο Αφγανιστάν, αλλά υπό προϋποθέσεις. Όχι αβλεπί στα χέρια των Ταλιμπάν, αλλά με τον όρο να πάει όπου χρειάζεται και με προαπαιτούμενο να γίνονται στοιχειωδώς σεβαστά τα δικαιώματα των γυναικών.
Ξέρουν ότι πρέπει να ξεκινήσουν από την αρχή
Όπως ξεκαθάρισε η νεαρή Χαζάρα Ζόχρα Ναβρόζι, οι Ταλιμπάν δεν έχουν αλλάξει. “Θέλουμε να στείλετε ανθρωπιστική βοήθεια, κυρίως τρόφιμα, και θέλουμε να ελέγχετε πού πάει” είπε. Η Ζόχρα και η ακόμη νεότερη βουλευτίνα Σαγκούφα Νουρζάι έβγαζαν μια αυτοπεποίθηση και μια μαχητικότητα σχεδόν συγκινητική. “Είμαστε δυνατές, δεν τα παρατάμε, δεν φοβόμαστε” ήταν το μήνυμά τους.
Αυτές οι γυναίκες πάλεψαν είκοσι χρόνια για τα δικαιώματά τους και μέσα σε μια μέρα όλα χάθηκαν. “Ξέρουμε ότι πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή και θα το κάνουμε. Και θέλουμε να ξέρουν οι γυναίκες στο Αφγανιστάν ότι δεν είναι μόνες τους” είπε δακρυσμένη η Αζίζα Τσαλίς, που είχε στο πλάι το ορφανό εγγόνι της. Ορφανό επειδή οι Ταλιμπάν σκότωσαν τον μπαμπά του και γιο της.
Μετά από τρεις ώρες συζήτησης η Χάνα Νόιμαν μια υπόσχεση έδωσε. Ότι δεν θα αφήσει τον κόσμο να τις ξεχάσει. Και όταν δυο μέρες μετά η “Α” επικοινώνησε μαζί της για να τη ρωτήσει τελικά τι θα εισηγηθεί για την ανθρωπιστική βοήθεια η απάντησή της ήταν η ακόλουθη:
“Η φτώχεια στο Αφγανιστάν είναι τεράστια και για άλλη μια φορά είναι οι γυναίκες και τα παιδιά που υποφέρουν περισσότερο. Η ανθρωπιστική βοήθεια προς τη χώρα πρέπει να συνεχιστεί και οι Ταλιμπάν πρέπει να επιτρέψουν να φτάσει σε κάθε γωνιά της χώρας και σε κάθε άτομο που τη χρειάζεται, άσχετα με το φύλο ή την εθνική καταγωγή. Η βοήθεια αυτή θα πρέπει να παραδοθεί απευθείας από διεθνείς ή τοπικούς οργανισμούς. Αντιμετωπίζω την ανθρωπιστική κρίση σημαίνει να βοηθάω τους ανθρώπους και όχι να αναγνωρίζω τους Ταλιμπάν, που αποτελούν μεγάλο μέρος του προβλήματος”.
Αφγανιστάν, μια κατεστραμμένη χώρα
Τέσσερις μήνες μετά την επικράτηση των Ταλιμπάν οι περισσότεροι κάτοικοι της χώρας, όπου η Δύση επί 20 χρόνια «εξήγε δημοκρατία», δεν έχουν ούτε ψωμί να φάνε
Ήταν δεκαπενταύγουστος, εκατομμύρια άνθρωποι σε Ευρώπη και Αμερική, σκασμένοι από τα ατέλειωτα λοκντάουν, είχαν ξεχυθεί σε θάλασσες και βουνά για διακοπές αδιαφορώντας για τις ειδήσεις. Μέχρι που οι φωτογραφίες από την -επί χρόνια ξεχασμένη- Καμπούλ γέμισαν τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων: Φωτογραφίες με τους Ταλιμπάν να μπαίνουν καμαρωτοί στην αφγανική πρωτεύουσα, την ώρα που τα στρατιωτικά ελικόπτερα των ΗΠΑ μετέφεραν βιαστικά προσωπικό της πρεσβείας τους στο ανοιχτό ακόμη αεροδρόμιο της Καμπούλ.
Ήταν σκηνές που θύμιζαν την φυγή των Αμερικανών από την Σαϊγκόν το 1975. Και έγιναν ακόμη χειρότερες τις επόμενες μέρες, όταν δεκάδες χιλιάδες Αφγανοί που είχαν συνεργαστεί τα τελευταία 20 χρόνια με τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους -των Ελλήνων συμπεριλαμβανομένων- έτρεχαν στο αεροδρόμιο ελπίζοντας να μπορέσουν να ανέβουν σε ένα αεροπλάνο και να γλιτώσουν από την εκδικητική μανία των Ταλιμπάν.
Και αν το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ χαράχτηκε για πολλά χρόνια στη συλλογική μνήμη των Αμερικανών ως τραύμα, το τέλος της επιχείρησης “εξαγωγής της δημοκρατίας” στο Αφγανιστάν θα περάσει ως εξευτελιστικό.
Σχεδόν είκοσι χρόνια υποτίθεται ότι προσπαθούσαν να στήσουν ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος οι Δυτικοί στο Αφγανιστάν, με τη βοήθεια χιλιάδων στρατιωτών και δισεκατομμυρίων δολαρίων -και το αποτέλεσμα ήταν να επανέλθουν στην εξουσία οι Ταλιμπάν πριν ακόμη αποχωρήσει ο τελευταίος Αμερικανός στρατιώτης από την Καμπούλ.
Την απόφαση για την αποχώρηση είχε πάρει ο προηγούμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, που είχε ξεκινήσει από το 2018 διαπραγματεύσεις στην Ντόχα του Κατάρ με τους Ταλιμπάν.
Οι φανατικοί ισλαμιστές αποδείχθηκαν πιο έξυπνοι από τις ηγεσίες των ΝΑΤΟϊκών χωρών. Επί μήνες και χρόνια καθυστερούσαν τους Δυτικούς συνομιλητές τους με προτάσεις για διάλογο και εικονικές διαπραγματεύσεις, την ώρα που με την ησυχία τους παρατηρούσαν την αυξανόμενη επιθυμία της Ουάσιγκτον, των Βρυξελλών, του Βερολίνου κ.λπ. να δοθεί τέλος στην εξουθενωτική επιχείρηση στο Αφγανιστάν.
Παράλληλα ενίσχυαν τις σχέσεις τους με περιφερειακές δυνάμεις, όπως του Πακιστάν, και ετοιμάζονταν για την επόμενη μέρα. Η οποία ήρθε κομμένη και ραμμένη στα μέτρα τους, χάρη στην αλαζονεία και την αφέλεια των Δυτικών.
Και τώρα; Τι συμβαίνει τώρα στο Αφγανιστάν;
Επί της ουσίας σχεδόν κανείς δεν ενδιαφέρεται για τις εξελίξεις στη χώρα στη σκιά του Χίντου Κους. Αντιθέτως, το δυτικό ενδιαφέρον είναι εστιασμένο στο πώς θα αντιμετωπιστεί ένα πιθανό κύμα προσφύγων από το Αφγανιστάν -για την ακρίβεια πώς θα αποκρουστεί.
Ωστόσο, όποιος μπορεί να εγκαταλείψει το Αφγανιστάν θα το κάνει, όχι για να σωθεί από τους Ταλιμπάν, αλλά για να γλιτώσει από την πείνα. Σύμφωνα με μια τηλεφωνική έρευνα που έκανε το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων (WFP) του ΟΗΕ στις αρχές Δεκεμβρίου, το 98% των κατοίκων του Αφγανιστάν δηλώνουν ότι έχουν από πολύ λίγο έως καθόλου φαγητό. Πρόκειται για αύξηση 17 ποσοστιαίων μονάδων σε σύγκριση με τον Αύγουστο. Τα Ηνωμένα Έθνη προειδοποιούν ότι ο συνδυασμός της οικονομικής κρίσης, των συγκρούσεων, της ξηρασίας και της πανδημίας έχουν καταστρέψει τη μέση αφγανική οικογένεια.
Από τη μια πλευρά το Αφγανιστάν υποφέρει από μια από τις χειρότερες ξηρασίες των τελευταίων δύο δεκαετιών. Από την άλλη η περισσότερη οικονομική βοήθεια προς τη χώρα ανεστάλη και τα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας της χώρας πάγωσαν μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία στα μέσα Αυγούστου. Έκτοτε η ούτως ή άλλως προβληματική οικονομία του Αφγανιστάν βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση.
Και αυτά που πληρώνουν πρώτα τη νύφη είναι τα παιδιά. Σύμφωνα με τη UNICEF, ο κίνδυνος να πεθάνουν τους επόμενους μήνες από αρρώστιες και υποσιτισμό πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά στο Αφγανιστάν είναι παραπάνω από ορατός, εάν δεν κάνει κάτι η διεθνής κοινότητα.
