“Να ξεκαθαρίσω ότι δεν δίνω σε κανέναν μαθήματα. Προσπαθώ να πάρω μαθήματα από μια εκατοντάχρονη και κοσμική εμπειρία ζωής και επιθυμώ να είναι αυτά χρήσιμα σε όλους, όχι μόνο για να αναστοχαστούμε τις ζωές μας, αλλά για να βρούμε τον δικό μας δρόμο”. Ο Εντγκάρ Μορέν, κορυφαίος φιλόσοφος, διεθνώς αναγνωρισμένος για το έργο του για τη “σύνθετη σκέψη”, ο συγγραφέας της επικής “Μεθόδου” (πέντε τόμοι στη διάρκεια 31 ετών), έκλεισε στις αρχές Ιουλίου έναν αιώνα ζωής. Γεννήθηκε το 1921 στο Παρίσι, σε εβραϊκή οικογένεια προσφύγων από τη Θεσσαλονίκη - “άνθρωπο της όχθης του Σηκουάνα που ήλθε από τις ακτές της Μεσογείου” τον χαρακτήρισε ο Πρόεδρος Μακρόν.
Έναν αιώνα μετά, ο Μορέν, αειθαλής, παραμένει μάχιμος, παρεμβατικός, εναργής. Ελκυστικός. Με σκέψη και γραφίδα παρούσες. Με λογαριασμό στο Twitter, αλλά και με δύο βιβλία μέσα σε έναν χρόνο. Οι εισαγωγικές γραμμές ανήκουν στο τελευταίο του: “Μαθήματα ενός αιώνα ζωής”.
“Δεν πρέπει μόνο να αλλάξουμε ζωή, πρέπει να αλλάξουμε δρόμο. Δεν πρέπει μόνο να απαρνηθούμε την κατανάλωση ασήμαντων αντικειμένων, που έχουν μόνο φαντασιακή αξία, αλλά να επιστρέψουμε στην ουσία, σε αυτό που είναι ανθρώπινο, δηλαδή στις σχέσεις, τη φιλικότητα”, εξήγησε ο Μορέν, σε πρόσφατη συνέντευξή του.
Ο Μορέν παρεμβαίνει συστηματικά, τοποθετούμενος απέναντι στις μεγάλες κρίσεις, τα κομβικά γεγονότα. Δεν είναι τυχαίο ότι ήταν από τους πρώτους διανοούμενους που έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα του περιβάλλοντος. “Είναι απαραίτητη μια πολιτική μεταρρύθμιση. Πρέπει να εισαγάγουμε το γιγάντιο οικολογικό πρόβλημα στην πολιτική. Τον αγώνα κατά των ρυπάνσεων, κατά της υποβάθμισης των εδαφών, της καταστροφής της βιοποικιλότητας και της κλιματικής αλλαγής. Όλα αυτά μπορούν να δώσουν δουλειά, να κινητοποιήσουν δυνάμεις και να δημιουργήσουν μια οικονομία που μπορεί να έχει κοινωνικό χαρακτήρα και να οδηγήσει στην υποχώρηση της τεράστιας εξουσίας που έχει στον κόσμο το κέρδος. Έχουμε τεράστια προβλήματα και η πανδημία πρέπει να μας ξυπνήσει. Δυστυχώς, δεν τα έχει καταφέρει ακόμη”, είπε στην ίδια συνέντευξη.
Το ζήτημα της αλλαγής πορείας της ανθρωπότητας με αφορμή την πανδημία είναι και το θέμα του προτελευταίου του βιβλίου, με τίτλο “Ας αλλάξουμε δρόμο - Τα μαθήματα του κορωνοϊού”, που εκδόθηκε στη Γαλλία πέρσι τον Ιούνιο (στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του 21ου). Μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου, αλλά και με τις παρεμβάσεις στο Twitter, ο Μορέν σκιαγραφεί τα μαθήματα της κρίσης που βύθισε τον κόσμο στην ανασφάλεια, καθώς και τις αναγκαίες αλλαγές για πιο δίκαιη κοινωνία με σεβασμό στο περιβάλλον. “Θα κατορθώσουμε άραγε να αντλήσουμε ένα μάθημα από αυτή την πανδημία, που αποκάλυψε σε όλους τους ανθρώπους μια κοινότητα πεπρωμένου στενά συνδεδεμένη με τη βιο-οικολογική μοίρα του πλανήτη;” θέτει το ερώτημα, στο βιβλίο του.
Πρόσφατα, στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο Μορέν μετείχε και μίλησε στο Συνέδριο των Περιφερειών, αναλύοντας ακριβώς τα νέα διακυβεύματα και στέλνοντας το μήνυμα ότι η πανδημία πρέπει να κάνει τους αιρετούς των Περιφερειών να μην σκέφτονται μόνο με όρους οικονομικής αλλά και ανθρώπινης ανάπτυξης. “Οι Περιφέρειες, σε αυτό το αβέβαιο μέλλον, πρέπει να διατηρηθούν ως οάσεις αλληλέγγυας ζωής, διαδραστικότητας, αδελφοσύνης, που θα είναι καταφύγια, αν τα πράγματα επιδεινωθούν, και σημεία αφετηρίας, αν πάνε καλύτερα. Δεν είναι κλειστά πράγματα. Είναι κομμάτια μιας κοινής μοίρας όλων των ανθρώπων”, είπε, μεταξύ άλλων, προκαλώντας τα ενθουσιώδη χειροκροτήματα των συμμετεχόντων.
Στην ομιλία του, στην εκδήλωση για τα γενέθλιά του στο Προεδρικό Μέγαρο στις 8 Ιουλίου, ο Εμμανουέλ Μακρόν, αφού τον χαρακτήρισε “άνθρωπο - αιώνα”, “πρωταγωνιστή και μάρτυρα ενός ολόκληρου κεφαλαίου της ανθρώπινης Ιστορίας”, είπε: “Είσαστε ένας παγκόσμιος διανοητής, για δύο λόγους. Γιατί το έργο σας αγκαλιάζει όλα τα πεδία της γνώσης. Αλλά και γιατί πυρακτώνει όλα τα πνεύματα όλης της χώρας”. Και τους δύο λόγους ο Μορέν τους επαληθεύει καθημερινά.
