Ο φόβος και η ανησυχία επιστρέφουν στο παγκόσμιο οικονομικό τοπίο καθώς οι δύο ισχυρές ατμομηχανές, που κρατούν σε κίνηση εδώ και χρόνια τον συρμό της ανάπτυξης, αγκομαχούν λόγω του ότι λιγοστεύει -κυριολεκτικά- το κάρβουνο.
Οι κυβερνήσεις της Κίνας και της Ινδίας βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πρωτοφανή ενεργειακή κρίση προσπαθώντας να καλύψουν το κενό τροφοδοσίας της βιομηχανίας ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα, το οποίο εντείνεται τις τελευταίες ημέρες προκαλώντας αναταραχή στις παγκόσμιες αγορές. Στα βήματα μιας αλυσιδωτής αντίδρασης, οι φόβοι ότι το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας θα αυξήσει τον πληθωρισμό, ο οποίος με τη σειρά του θα ψαλιδίσει την πολυπόθητη ανάκαμψη στη μετα-πανδημική εποχή, δεν μπορούν πια να αγνοηθούν ή να αμβλυνθούν.
Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας κατέγραψαν υψηλά ρεκόρ τις τελευταίες εβδομάδες λόγω των ελλείψεων στην Ασία και την Ευρώπη, με την ενεργειακή κρίση στην Κίνα να αναμένεται να διαρκέσει μέχρι το τέλος του έτους περιορίζοντας την ανάπτυξη της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου και μιας εκ των κορυφαίων εξαγωγικών χωρών παγκοσμίως.
Με όρους αγοράς
Η κυβέρνηση του Πεκίνου έκανε χθες ένα ακόμη τολμηρό βήμα στο πλαίσιο της δρομολογημένης εδώ και δεκαετίες μεταρρύθμισης της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ανακοινώνοντας ότι θα επιτρέψει στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής από άνθρακα να μετακυλίσουν μέρος του υψηλού κόστους παραγωγής σε ορισμένους τελικούς χρήστες αφήνοντας τις τιμές να διαμορφωθούν με όρους ελεύθερης αγοράς.
Ο πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ έχει ήδη ανάψει το ”πράσινο φως” στις εταιρείες ηλεκτρισμού να αυξήσουν τα τιμολόγιά τους έως και 20% πάνω από την τιμή αναφοράς, ενώ για τις πλέον ενεργοβόρες βιομηχανίες δεν θα ισχύσει το όριο αυτό.
Το μέτρο αναμένεται να ενθαρρύνει τους διαχειριστές ζημιογόνων ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων να αυξήσουν την παραγωγή τους ώστε να αντιμετωπιστούν οι άμεσες ελλείψεις.
Ωστόσο, το πρόβλημα φαίνεται να είναι γενικότερο καθώς υπεισέρχονται και άλλοι αστάθμητοι παράγοντες. Για παράδειγμα δεκάδες ανθρακωρυχεία στο βόρειο τμήμα της χώρας ανέστειλαν την εξορυκτική δραστηριότητά τους τις τελευταίες ημέρες λόγω των εκτεταμένων πλημμυρών που έπληξαν την περιοχή.
Περισσότερα από 60 ορυχεία διέκοψαν τη λειτουργία τους στην επαρχία Σανσί, στα δυτικά του Πεκίνου, όπου οι καταρρακτώδεις βροχές ανάγκασαν τουλάχιστον 120.000 ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Σε μια χώρα όπου ο άνθρακας εξασφαλίζει το 60% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, το κλείσιμο των ορυχείων αυτών ήταν αναπόφευκτο να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα. Τις τελευταίες εβδομάδες γίνονται διακοπές ρεύματος σε πολλές περιοχές διαταράσσοντας τη βιομηχανική δραστηριότητα.
Πολύωρες διακοπές
Την ίδια ώρα η Ινδία, η χώρα - “σημείο αναφοράς” των αναδυόμενων οικονομιών, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια επικείμενη κρίση έλλειψης ηλεκτρικής ενέργειας καθώς τα αποθέματα άνθρακα στους θερμικούς σταθμούς παραγωγής έχουν πέσει σε πρωτοφανώς χαμηλά επίπεδα. Οι αρχές των κρατιδίων έχουν εκδώσει επείγουσες ανακοινώσεις προειδοποιώντας για επικείμενες διακοπές ρεύματος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Αρχής Ηλεκτρισμού της Ινδίας, σχεδόν το 80% των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με καύση άνθρακα βρίσκονται σε κρίσιμο ή «υπερκρίσιμο» σημείο, πράγμα που σημαίνει ότι τα αποθέματά τους θα εξαντληθούν σε λιγότερο από πέντε ημέρες.
Το σαββατοκύριακο ο πρωθυπουργός του κρατιδίου του Νέου Δελχί Αρβίντ Κερτζιούλ απέστειλε επείγουσα επιστολή στον πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι προειδοποιώντας τον ότι η πρωτεύουσα της χώρας μπορεί να μείνει χωρίς ρεύμα εάν οι τοπικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής δεν εφοδιαστούν με περισσότερο άνθρακα ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους.
Στα κρατίδια Ρατζαστάν, Τζαρκάντ και Μπιχάρ οι διακοπές ρεύματος διαρκούν ήδη έως και 14 ώρες. Στο κρατίδιο Μαχαράστρα η τοπική κυβέρνηση έκλεισε 13 θερμικούς σταθμούς και παρότρυνε τους πολίτες να χρησιμοποιούν με φειδώ το ηλεκτρικό ρεύμα, ενώ στο Πουντζάμπ, όπου έκλεισαν τρεις σταθμοί, οι προγραμματισμένες διακοπές διάρκειας έως και έξι ωρών έχουν προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων και μαζικές κινητοποιήσεις.
Πάντως οι ειδικοί επιμένουν ότι τα προβλήματα της Ινδίας δεν έχουν να κάνουν με τη μείωση της εγχώριας παραγωγής άνθρακα, αλλά με κακοδιαχείριση εκ μέρους της κρατικής εταιρείας παραγωγής Coal India Limited, η οποία κατηγορείται ότι απέτυχε να αποθηκεύσει επαρκείς ποσότητες για να καλύψει την προβλεπόμενη αύξηση της ζήτησης.
Εφοδιαστικό κραχ
Σύμφωνα με το Reuters ο αντίκτυπος του εφοδιαστικού κραχ στους τομείς της ενέργειας και της βιομηχανίας αποτυπώνεται ξεκάθαρα στα τελευταία στοιχεία για τους δείκτες των δυτικών οικονομιών από το Λονδίνο έως το Τόκιο. Η ανησυχία στις παγκόσμιες αγορές είναι βαθύτερη, καθώς φαίνεται στην πράξη η δυσκολία απεξάρτησης από τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα την ώρα που προετοιμάζεται η διακυβερνητική σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα στη Γλασκώβη.
Το συνεχιζόμενο ξεπούλημα στα χρηματιστήρια και ο “συνωστισμός” των επενδυτών στα ασφαλή καταφύγια των κρατικών ομολόγων, που εκτόξευσαν τις βραχυπρόθεσμες αποδόσεις των αμερικανικών στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 18 μηνών, αντανακλούν τους φόβους ότι η εκτίναξη των τιμών της ενέργειας θα επιβραδύνει την παγκόσμια ανάπτυξη.
Τα στοιχεία δείχνουν τον πληθωρισμό στην Ιαπωνία να έχει εκτοξευτεί σε υψηλό 13 ετών, στη Βρετανία οι καταναλωτές μειώνουν τις δαπάνες τους, ενώ η Κίνα κατέγραψε πτώση 20% στις πωλήσεις νέων αυτοκινήτων. Ταυτόχρονα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναθεωρεί επί τα χείρω τις προβλέψεις του για την ανάπτυξη στις ΗΠΑ και τις άλλες μεγάλες οικονομίες του ώριμου καπιταλισμού λόγω των συνεχών “αναταράξεων” στις εφοδιαστικές αλυσίδες και τις πιέσεις που προκαλεί η άνοδος του πληθωρισμού.
