Εδώ και τουλάχιστον τριάντα χρόνια οι περισσότεροι Αυστριακοί δημοσιογράφοι όταν αναφέρονται στο πολιτικό τους σύστημα, μιλούν για τη "δημοκρατία της οπερέτας" - και εννοούν την πολιτική διαφθορά και τις στενές σχέσεις με τα μέσα ενημέρωσης. Αλλά από τότε που μεσουρανεί στη Βιέννη το άστρο του Σεμπάστιαν Κουρτς, του "παιδιού θαύματος" της αυστριακής Δεξιάς και του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, η οπερέτα έχει πάρει διαστάσεις όπερας του Βάγκνερ. Μακράς διάρκειας και μεγάλης έντασης.
Η κορυφή του παγόβουνου
Αυτό που ερευνούν τώρα οι εισαγγελείς Διαφθοράς στην Αυστρία -κυρίως χάρη στα αρχεία ενός κινητού τηλεφώνου που δεν σβήστηκαν με τη δέουσα επιμέλεια- είναι η πιο προχωρημένη εκδοχή ενός συστήματος χειραγώγησης της κοινής γνώμης με βασικό όπλο την κρατική διαφήμιση. Η πληροφορία που έφτασε στα χέρια των ανακριτών ότι το 2016 αγοράστηκε με 1 εκατομμύριο ευρώ μια στημένη δημοσκόπηση, ώστε ο Κουρτς να ξεφορτωθεί τον επικεφαλής του κόμματός του και να αναλάβει ο ίδιος ως σωτήρας το ΟVP, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Ο "Μπάστι", όπως τον αποκαλούν με τρυφερότητα οι γηραιοί δεξιοί θαυμαστές του, έστησε το μεγαλύτερο επικοινωνιακό επιτελείο που τόλμησε ποτέ να ονειρευτεί Αυστριακός καγκελάριος - υπερπολλαπλάσιο και καλύτερα αμειβόμενο από το αντίστοιχο του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου.
Ένα επιτελείο που ετοίμαζε συγκλονιστικά ρεπορτάζ για τα επιτεύγματα και τις ικανότητες του "νεαρού μάγου" και τα διοχέτευε σε φίλια μέσα ή σε μέσα που μπροστά στην ανάγκη τους για οικονομική επιβίωση ήταν διατεθειμένα να βάλουν πολύ νερό στο δημοσιογραφικό κρασί τους. Ένα επιτελείο που μοίραζε γενναιόδωρα στα φίλια μέσα ενημέρωσης νόμιμα κονδύλια στήριξης για τον Τύπο, ύψους 19 εκατομμυρίων ευρώ - αλλά και μερικά ψίχουλα στις έγκυρες εφημερίδες που δεν συνήθιζαν να κάνουν την αγιογραφία του Κουρτς. Και ένα παράλληλο επιτελείο που φρόντιζε να μοιράζει τα δεκαπλάσια χρήματα, εν είδει κρατικής διαφήμισης, στα μέσα που παίζουν το παιχνίδι του Κουρτς. Τη μερίδα του λέοντος παίρνουν η Kronen Zeitung και το συγκρότημα Φέλνερ, που εκδίδει και τη δωρεάν εφημερίδα Αυστρία, τα οποία δεν έχουν γράψει σχεδόν τίποτε τα τελευταία τέσσερα χρόνια που να μην άρεσε στον νεαρό καγκελάριο.
"Η διαφθορά των καταχωρήσεων"
Στην Αυστρία μιλάνε εδώ και χρόνια για τη "διαφθορά των καταχωρήσεων" (Inseratenkorruption), για τον τρόπο που οι κυβερνήσεις προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν θετικά δημοσιεύματα στον Τύπο με όχημα την προσφορά δημόσιας διαφήμισης. Ωστόσο, το σύστημα Κουρτς έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ιστοσελίδας για τη διαφάνεια στα ΜΜΕ RTR, μόνο τους δυο πρώτους μήνες του 2021 και μόνο η καγκελαρία ξόδεψε 8,9 εκατομμύρια ευρώ για καταχωρήσεις στα ΜΜΕ, τρεις φορές περισσότερο από το αντίστοιχο διάστημα πέρσι. Και βεβαίως καταχωρήσεις δίνουν και πολλά υπουργεία, οι δημόσιες επιχειρήσεις, οι τοπικές κυβερνήσεις των κρατιδίων και οι δήμοι.
Το συνολικό ποσό μπορεί να φτάσει και τα 200 εκατομμύρια ευρώ, με τα ΜΜΕ να εξαρτώνται όλο και περισσότερο από το δημόσιο χρήμα των καταχωρήσεων - με αποτέλεσμα να τα ελέγχει όποιος έχει και τον έλεγχο της ροής της στρόφιγγας. Γι’ αυτό και τα περισσότερα το σκέφτονται δύο φορές πριν κάνουν κριτική στην κυβέρνηση Κουρτς, καθώς απειλούνται με το κλείσιμο της στρόφιγγας. Στην καγκελαρία της Βιέννης 80 άτομα εργάζονται για να παρακολουθούν τι και πώς δημοσιεύεται στα ΜΜΕ σχετικά με τον Σεμπάστιαν Κουρτς - και ανάλογα αντιδρούν.
Η προσωπική εμπλοκή
Σύμφωνα με Χέλμουτ Μπράντστετερ, πρώην αρχισυντάκτη της εφημερίδας Kurier και νυν προβεβλημένο στέλεχος του αντιπολιτευόμενου ΝΕOS, ο Κουρτς σήκωνε και ο ίδιος το τηλέφωνο για να ζητήσει να αλλάξει ένα άρθρο ή -ακόμη πιο συχνά- μια φωτογραφία του. "Δεν προλάβαινε να ανέβει το κείμενο στο σάιτ και αμέσως χτυπούσε το τηλέφωνο" θυμάται ο Μπράντστετερ. Ήταν από τους δημοσιογράφους που είχε χαρακτηρίσει καθυστερημένο και άνοστο πρωταπριλιάτικο αστείο την ανακοίνωση από το -δεξιό- γερμανικό Weimer Media Group ότι θα τιμούσε τον περασμένο Μάιο τον Κουρτς με βραβείο "Ελευθερίας του Τύπου". Τότε που ο Μητσοτάκης είχε αναλάβει να εκφωνήσει τον πανηγυρικό της ημέρας…
Μοναδική απειλή η έρευνα
Οι έρευνες της Εισαγγελίας Διαφθοράς διέρρευσαν στο κομμάτι του αυστριακού Τύπου το οποίο δεν κατάφερε να εξαγοράσει το σύστημα Κουρτς. Βεβαίως ισχύει και για τον παραιτηθέντα καγκελάριο το τεκμήριο της αθωότητας -όπως ο ίδιος υπογράμμισε κατά τη δήλωση της "προσωρινής αποχώρησής" του-, ωστόσο φαίνεται ότι εντοπίστηκαν πάρα πολλά στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν τον Κουρτς σε δίκη και καταδίκη.
Σε αυτή την περίπτωση, ο 35χρονος Κουρτς δεν θα καταφέρει να επιστρέψει στην καγκελαρία, παρά το γεγονός ότι σήμερα παραμένει πρόεδρος του κόμματός του, ετοιμάζεται να γίνει επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του - και ελέγχει πλήρως τον καγκελάριο που έβαλε στο πόδι του. Στην αντίθετη περίπτωση, πολλοί προβλέπουν τη νεκρανάστασή του το αργότερο στις επόμενες εκλογές. Εκτός εάν επιστρέψει το 2024 στο πόστο της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, στην προεδρία της Κομισιόν, όπως τουλάχιστον ισχυρίζονται κάποιοι Αυστριακοί δημοσιογράφοι. Κι αυτό δεν είναι απειλή μόνο για την Αυστρία...
