Η κρίση στο Αφγανιστάν και η ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν χτύπησε πολλά καμπανάκια κινδύνου στις Βρυξέλλες. Το πιο εκκωφαντικό όμως απ’ όλα αφορά -τι άλλο;- το προσφυγικό.
Δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία για να προβλέψει κάποιος ότι η κατάσταση στο Αφγανιστάν θα προκαλέσει μεγάλα κύματα μετακίνησης πληθυσμού -κυρίως του ευάλωτου, γυναικών και παιδιών- προς πιο ασφαλείς χώρες και η Ε.Ε., όπως πάντα, θα γίνει για πολλούς η "γη της επαγγελίας".
Παράλληλα σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ξύπνησαν οι μνήμες από τις μαζικές εισροές συνολικά 1.000.000 Σύρων προσφύγων το 2015 -και όσων, φυσικά, ακολούθησαν, με τις χώρες της πρώτης γραμμής να μετατρέπονται επί της ουσίας σε τεράστια "camps" όσο οι Ευρωπαίοι διαπραγματεύονταν μεταξύ τους ή με την Τουρκία για το πού θα πάνε όλοι αυτοί οι άνθρωποι.
Ελεγχόμενες ροές
Το Αφγανιστάν απασχόλησε την περασμένη εβδομάδα τρία συμβούλια υπουργών της Ε.Ε.
Η πιο σημαντική, ωστόσο, εξέλιξη έλαβε χώρα στο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη. Εκεί οι 27 χώρες της Ε.Ε. αποφάσισαν ότι δεν θα επιτρέψουν "την επανάληψη ανεξέλεγκτων, μεγάλης κλίμακας, παράνομων μεταναστευτικών κινήσεων που αντιμετώπισαν στο παρελθόν".
Αυτό θα επιτευχθεί, όπως προκύπτει από τη συγκεκριμένη δήλωση, με το να μην δοθούν "κίνητρα" για "παράνομη μετανάστευση", μέσα και από την ενδυνάμωση της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων από τη Frontex για την "αποτροπή των παράνομων εισόδων", καθώς και με τη χρηματοδοτική υποστήριξη στα γειτονικά του Αφγανιστάν κράτη προκειμένου να κρατήσουν εκεί τους πρόσφυγες.
Αξίζει, φυσικά, να σημειωθεί ότι μιλάμε για ένα ζήτημα -το μεταναστευτικό / προσφυγικό εν γένει- που έχει διχάσει όσο κανένα άλλο τις ευρωπαϊκές χώρες από το 2015 και που έχει αναδείξει την αδυναμία της Ε.Ε. να καταλήξει σε μια δίκαιη και αλληλέγγυα κοινή πολιτική ασύλου.
Ως εκ τούτου γίνεται σαφές ότι αυτό που σε αυτή την περίπτωση "ένωσε" τους "27" είναι το να κλείσουν την πόρτα στους αιτούντες άσυλο από το Αφγανιστάν που δεν ανήκουν στις ομάδες ενδιαφέροντός τους και για τους οποίους γίνονται προσπάθειες διάσωσης.
Βρήκε τοίχο ο Σασόλι
Δεν προκαλεί, λοιπόν, έκπληξη το ότι ακόμα και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Νταβίντ Σασόλι δήλωσε «πολύ απογοητευμένος» από την ψυχρότητα των χωρών - μελών απέναντι στο μεταναστευτικό ζήτημα και κάλεσε την Ε.Ε. να αναλάβει τις ευθύνες της απέναντι στην αναμενόμενη ροή Αφγανών προσφύγων που διαφεύγουν από το καθεστώς των Ταλιμπάν.
Στον Σασόλι, βέβαια, έσπευσε να απαντήσει ο Έλληνας πρωθυπουργός εκφράζοντας τη "διαφωνία" του με όσα είπε -με τον Βικτόρ Όρμπαν, μάλιστα, να σιγοντάρει ότι αυτή η προσέγγιση «μπορεί να καταστρέψει την πολιτισμική ταυτότητα της Ευρώπης». Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπεραμύνθηκε της απόφασης του Συμβουλίου, ότι, δηλαδή, δεν πρέπει να επαναληφθούν τα γεγονότα του 2015.
Και η αλήθεια είναι ότι όντως η λύση δεν είναι να μπαίνουν χιλιάδες άνθρωποι καθημερινά σε βάρκες λαθροδιακινητών διακινδυνεύοντας τη ζωή τους για να έρθουν στην Ευρώπη. Η Σουηδή επίτροπος για το Μεταναστευτικό Ίλβα Γιόχανσον -που κατά καιρούς έχει πάρει κριτική θέση απέναντι στην ελληνική κυβέρνηση- είπε με ξεκάθαρο τρόπο ότι "πρέπει να αποφευχθεί μια ανθρωπιστική κρίση, για να αποφευχθεί μια μεταναστευτική" και εξήγησε ότι γι’ αυτόν τον λόγο η Ε.Ε. θα δώσει χρήματα στις γειτονικές χώρες και προανήγγειλε μάλιστα τη διοργάνωση ενός διεθνούς φόρουμ υψηλού επιπέδου αφιερωμένου στην επανεγκατάσταση προσφύγων.
Πόσα περιθώρια αισιοδοξίας όμως μπορούν να αφήσουν όλα αυτά; Μιλάμε για χώρες όπως το Ιράν και το Πακιστάν (το οποίο ήδη δήλωσε ότι αδυνατεί να δεχτεί άλλους Αφγανούς πρόσφυγες), ενώ το όποιο πρόγραμμα επανεγκαταστάσεων αποφασιστεί θα εφαρμοστεί σε εθελοντική βάση και με τους συνήθεις περιορισμούς. Άλλωστε δεν είναι μόνο η Αυστρία, η Ουγγαρία ή οι υπόλοιπες χώρες της ανατολικής Ευρώπης που έχουν ξεκάθαρη αντιμεταναστευτική πολιτική. Το κλείσιμο των ευρωπαϊκών συνόρων είναι πλέον μια ομόφωνη πολιτική της Ε.Ε.
Συνεργασία με τους Ταλιμπάν
Τέλος, υπό το ίδιο πρίσμα θα έπρεπε ίσως να εξεταστεί και η συμφωνία των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. την Παρασκευή να "συνεργαστεί" η Ε.Ε. με την κυβέρνηση των Ταλιμπάν με σκοπό να "υποστηρίξει τον αφγανικό πληθυσμό".
Αυτό δεν σημαίνει ότι θα "αναγνωρίσει" μία νέα αφγανική κυβέρνηση, ξεκαθάρισε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοσέπ Μπορέλ, εξηγώντας ωστόσο ότι η συνεργασία αυτή θα έχει προϋποθέσεις που θα αφορούν αφενός τη μη εξαγωγή τρομοκρατίας προς άλλες χώρες και αφετέρου τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Με άλλα λόγια στόχος της Ε.Ε. είναι να διασφαλίσει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και την ασφαλή διέλευση από τη χώρα των Αφγανών συνεργατών και εργαζομένων που έμειναν πίσω κατά τη διάρκεια των αεροπορικών μεταφορών από την Καμπούλ, ενώ παράλληλα προσπαθεί να αποτρέψει μια μαζική έξοδο προσφύγων.
